چرا مغز ما همیشه در حال مبارزه با آرامش است؟
چرا تمرکز روی لحظه حال اینقدر سخت است؟
آیا تا به حال مدیتیشن را امتحان کردهاید؟ معمولاً اولین تمرین، متمرکز کردن تمام توجهتان روی تنفس است: فقط به پر و خالی شدن ریهها فکر کنید. اما همانطور که احتمالاً متوجه شدهاید، این کار سختتر از آن چیزی است که به نظر میرسد. شاید تنها چند ثانیه بتوانید تمرکز کنید و بعد ذهنتان شروع به پرسهزنی میکند: فردا چه کارهایی دارم؟ آیا باید آن مقاله را ویرایش کنم؟ چرا همسایه در اتاق لباسشویی نگاه عجیبی به من کرد؟
همیشه به ما گفته میشود که حضور در لحظه حال مفید است. درست است که تمرینات ذهنآگاهی (mindfulness) استرس را کاهش میدهند، اما در عمل، رسیدن به این حالت چنان دشوار است که معمولاً فقط تجربیات شدید—مانند عاشق شدن، سوار شدن روی ترن هوایی، یا تماشای یک فیلم یا خواندن کتاب جذاب—میتواند ما را به زمان حال بیاورد.
چرا ذهن ما مدام به آینده میرود؟
اگر بودن در لحظه حال اینقدر آرامشبخش است، چرا افکار ما مثل قطاری بیتوقف به سمت آینده میتازند؟ پاسخ احتمالاً در تکامل مغز نهفته است. مغز ما برای بقا تکامل یافته است. برای نسلهای گذشته، آرامش دادن به ذهن یک اشتباه مرگبار بود—همیشه باید یک قدم از خطرات جلوتر میبودند. در شرایطی که ۹۹ درصد از تاریخ بشر با تهدیدهای دائمی مانند گرسنگی و خطرات محیطی همراه بود، برنامهریزی مداوم، نگرانی و نشخوار فکری نقص نبودند، بلکه ابزارهایی ضروری برای زنده ماندن بودند: چطور فردا زنده بمانیم؟ آیا باید غذای بیشتری جمع کنیم؟ چرا آن مرد در گروه نگاه عجیبی به من کرد؟
وظیفه اصلی مغز این نیست که گذشته را دقیق به خاطر بسپارد یا خلاق و هوشمند باشد—وظیفه آن این است که ما را تا فردا زنده نگه دارد.
آیا ذهنآگاهی واقعاً یک حالت طبیعی ذهن است؟
تفکر، روش مغز برای پردازش اطلاعات است—ابزاری برای برنامهریزی، درک و پیشبینی آینده. این که حالت پیشفرض مغز، رها کردن ذهن به حال خود و خیالپردازی است، نشان میدهد که تکامل آن را برای برنامهریزی بیوقفه طراحی کرده است. حضور در لحظه برای اجداد ما یک تجملات غیرقابلدسترس بود.
گاهی ذهنآگاهی به عنوان یک حالت طبیعی ذهن معرفی میشود، چیزی که جامعه مدرن از ما گرفته است. اما در واقعیت، این یکی از سختترین چالشهایی است که ذهن انسان میتواند با آن روبرو شود. درست است که امروز عوامل حواسپرتی بیشتر از همیشه هستند، اما مشکل فقط دنیای مدرن نیست—تکامل نیز به همان اندازه تمرکز را دشوار کرده است.
نکته اینجاست که مدیتیشن و ذهنآگاهی بیفایده نیستند، اما دفعه بعدی که به خاطر عدم تمرکز روی تنفستان یا زیاد فکر کردن به یک موضوع احساس شکست کردید، به خود یادآوری کنید که این مسئله ربطی به کمانضباطی یا ضعف شخصیتی ندارد—مغز شما دقیقاً همان کاری را انجام میدهد که برای آن تکامل یافته است.
