چرا سوپرمن امروز به کمک ما نمیآید؟ راز نجات در دنیای مدرن چیست؟
نگاهی روانپزشکی به اخبار روز
سوپرمن در سینما: نمادی از چالشهای روانی-اجتماعی عصر حاضر
امروز اکران فیلم «سوپرمن: میراث» آغاز شده است. به نظر میرسد زمانبندی این فیلم نمیتوانست مناسبتر باشد. نقد نیویورکتایمز در ۸ ژوئیه با عنوان «نقد سوپرمن: یک پرنده است، یک هواپیما است، یک بازسازی است!» بینندگان را ترغیب میکند هرچه سریعتر این فیلم را ببینند. این اثر به نظر میرسد به بسیاری از چالشهای روانی-اجتماعی دوران ما، از جمله مهاجرت، فاشیسم و درگیریهای خشونتآمیز میپردازد.
ریشههای تاریخی سوپرمن و پیوند آن با واقعیتهای تلخ
سوپرمن برای اولین بار در سال ۱۹۳۸ در یک کتاب کمیک ظاهر شد. داستان خاستگاه او شباهتهایی به کودکان پناهنده «کایندِرترانسپورت» دارد که والدینشان آنها را از کشورهای تحت کنترل نازیها برای نجات جانشان فرستادند. تا سال ۱۹۴۲ و در اوج جنگ جهانی دوم، شعار سوپرمن شد: «حقیقت، عدالت و راه آمریکایی».
این کمیک توسط دو نویسنده یهودی خلق شد؛ فرزندان مهاجران یهودی که در سال ۱۹۳۴، اندکی پس از به قدرت رسیدن هیتلر و افزایش یهودستیزی، از اروپا گریخته بودند. امروز نیز شاهد افزایش مجدد یهودستیزی هستیم. در داستان سوپرمن، «لکس لوتر» نماد هیتلر بود. اما لکس لوتر امروز کیست؟
سوپرمن و بحران هویت: آیا روانپزشکی میتواند کمک کند؟
شاید زمان آن رسیده که روانپزشکی به سوپرمن کمک کند تا دو هویت خود را بهتر یکپارچه کند: «کلارک کِنت» روزنامهنگار کمرو و قهرمان ابرقدرت. آیا او برای حل تعارضهای عاطفی خود با «لوئیس لین» همکارش به کمک نیاز دارد؟ یا شاید میل او برای نجات همه و جهان، شبیه به «تخیلات نجات بیمار» باشد که گاهی به روانپزشکان نسبت داده میشود؟
«جانینا اسکارلت»، درمانگر، کتابهایی درباره «درمان ابرقهرمانی» و اهمیت دلسوزی به خود نوشته است. از سوی دیگر، آیا یک روانپزشک زندانهای کیفری میتواند به سوپرمن کمک کند تا جامعهستیزی و رهبری گمراهکننده دشمنانش را بهتر درک کند؟
بحرانهای اجتماعی و نقش روانپزشکی
فاجعه سیل تگزاس و نظریههای توطئهآمیز در شبکههای اجتماعی که قربانیان را مقصر جلوه میدهند، نمونهای از چالشهای امروز است. سوپرمن قطعاً سعی میکرد همه قربانیان را نجات دهد.
در سال ۱۹۸۱، پس از کشته شدن گروگانهای سفارت آمریکا در ایران، ترانه «ای سوپرمن» اثر «لوری اندرسون» به عنوان نوعی دعا به خدا منتشر شد. در بخشی از این ترانه آمده است:
«وقتی عشق نباشد، همیشه عدالت هست.
و وقتی عدالت نباشد، همیشه زور هست.
و وقتی زور نباشد، همیشه مادر هست. سلام مادر!»
این دختران اردوگاهی مادرانشان را نداشتند، اما مطمئناً بسیاری از آنها در جستجوی مادرانشان بودند.
روانپزشکی در برابر چالشهای جهانی
روانپزشکی هنوز حضور دارد و باید به بهبود روانی آسیبدیدگان از فجایع طبیعی، بحران آبوهوا، رهبری مستبدانه، انگ زدن به «دیگری» و پیامدهای بمباران تأسیسات هستهای ایران کمک کند.
دکتر موفیک روانپزشکی award-winning است که در زمینه جنبههای فرهنگی و اخلاقی روانپزشکی تخصص دارد. او اکنون بازنشسته شده و به عنوان روانپزشک جامعهای pro bono فعالیت میکند. او از سال آغاز همهگیری کووید-۱۹، ستون روزانهای با عنوان «نگاه روانپزشکی به اخبار روز» و یک ویدیوی هفتگی با عنوان «روانپزشکی و جامعه» منتشر کرده است. او در سال ۲۰۲۴ جایزه بشردوستانه آبراهام هالپرن را از انجمن روانپزشکی اجتماعی آمریکا دریافت کرد.
دکتر موفیک همواره حامی مسائل سلامت روان مرتبط با تغییرات آبوهوایی، فرسودگی شغلی پزشکان و بیگانههراسی بوده است. او در حال حاضر آخرین جلد از مجموعه چهارجلدی «ادیان و روانپزشکی» را برای انتشارات Springer ویرایش میکند.
