وقتی «اسپاینال تپ» حتی راکرهای افسانه‌ای را به گریه می‌اندازد: آیا جرات خندیدن داری؟

وقتی «اسپاینال تپ» اشک اسطوره‌های راک را هم درمی‌آورد: آیا جرأت خندیدن دارید؟

آیا شما هم از طرفداران موسیقی راک و متال هستید و به دنبال یک فیلم کمدی و سرگرم‌کننده می‌گردید؟ فیلم «اسپاینال تپ» (This Is Spinal Tap) دقیقاً همان چیزی است که می‌خواهید! این فیلم نه تنها یک اثر کمدی درجه‌یک است، بلکه به شکلی ماهرانه و طنزآمیز، دنیای پر زرق و برق و گاهی پوچ گروه‌های راک اند رول را به تصویر می‌کشد. این فیلم به قدری دقیق است که حتی اسطوره‌های این ژانر نیز اعتراف کرده‌اند که بسیاری از صحنه‌های آن، تجربه‌های واقعی خودشان را یادآوری می‌کند.

«اسپاینال تپ» یک فیلم کمدی خاص است که به شکلی زیرکانه از مستندنما بودن برای روایت داستان خود استفاده می‌کند. این فیلم، مانند «مانتی پایتون و جام مقدس» (Monty Python and the Holy Grail) در ژانر خود بی‌نظیر است و به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار کمدی تاریخ سینما شناخته می‌شود. این فیلم و آلبوم موسیقی همراه آن، با فروش میلیون‌ها نسخه، به محبوبیت زیادی دست یافتند و همچنان، به دلیل طنز ظریف و هجو بی‌نظیرش از دنیای راک اند رول، مورد توجه قرار می‌گیرد. در ادامه، با نقد این شاهکار تاریخی همراه ما باشید.

نقد فیلم «اسپاینال تپ»: شکوه راک!

این فیلم، مستندنمایی است از زندگی گروه‌های راک و متال که اغلب درگیر حاشیه‌ها و اتفاقات خنده‌دار هستند. فیلم مشابهی در این زمینه وجود دارد به نام «سقوط تمدن غرب قسمت دوم: سال‌های متال» (The Decline of Western Civilization Part II: The Metal Years)، که در آن از آلیس کوپر گرفته تا مگادث و پویزن و فستر پویسیکت در آن حضور دارند؛ اما «اسپاینال تپ» با طنز واقع‌گرایانه و پنلوپه اسفیریس، که آن را یکی از کمدی‌های کلاسیک تاریخ متال می‌داند، به تصویر واقعی‌تری از دنیای موسیقی آن سال‌ها دست می‌یابد و نمی‌تواند به اندازه‌ی «اسپاینال تپ» واقعیت دنیای موسیقی آن سال‌ها را به تصویر بکشد.

از آزی آزبورن گرفته تا دیو ماستین و حتی اعضای U2، هر راکری که از او بپرسید، به شما می‌گوید لحظه‌های خنده‌داری را در واقعیت تجربه کرده است که یادآور صحنه‌های «اسپاینال تپ» است. از گم شدن در راهروهای پشتی استیج، تا مرغ‌های ناگهانی و متعدد درام‌ها، مدیربرنامه‌هایی که حد نمی‌شناسند و دعوا سر دوست‌دخترهای یوکو اونو-مانندی که کل بالانس گروه را به هم می‌ریزند، و حتی رفتن به ژاپن به امید جان دوباره گرفتن، همه در این فیلم به شکلی خنده‌دار به تصویر کشیده شده‌اند.

«اسپاینال تپ» اولین فیلم بلند راب راینر است که کار خود را در اواخر دهه ۷۰ میلادی با نویسندگی تلویزیونی آغاز کرد. او سابقهٔ نویسندگی در سریال کمدی دهه‌هفتادی شبکه CBS به نام «همگی در خانواده» (All in Family) را در نقش داماد لیبرال آرچی بانکر، با نام مایکل، در کارنامه دارد. او در طول این سال‌ها، به نویسندگی ادامه داد تا اینکه در دهه ۸۰ به کارگردانی روی آورد. راینر فیلم‌هایی مثل «کنار من بمان» (Stand by Me)، «وقتی هری سالی را دید…» (When Harry Met Sally) و «چند مرد خوب» (A Few Good Men) را ساخت، اما همه‌ی این عناوین کلاسیک با «اسپاینال تپ» شروع شد.

«اسپاینال تپ» در قالب مستندی کمدی دربارهٔ یک گروه هوی متال خیالی بریتانیایی به همین نام ساخته شده است. راب راینر خود نقش فیلم‌سازی به نام مارتی دی‌برگی را بازی می‌کند که می‌خواهد مستندی از ماجراهای آلبوم جمع کردن، اجراهای زنده و چالش‌های پیش روی گروه اسپاینال تپ بسازد. داستان فیلم با انتشار آلبوم Smell the Glove این گروه آغاز می‌شود که جنجالی بر سر طرح روی جلد آلبوم را می‌اندازد. در ادامهٔ چندیدن اجرای فاجعه‌بار، مرگ درام‌نوازها، تنش بین اعضای گروه و جدایی‌هایی در اسپاینال تپ رقم می‌خورد و مارتی دی‌برگی همه‌ی این‌ها را با جدیت یک مستند واقعی پیگیری می‌کند؛ با تمام بدشانسی‌ها، زرق و برق‌ها و خودبزرگ‌پنداری‌های راک‌استارهای دهه‌هشتادی.

واقعاً جای شگفتی دارد که راینر چطور در اولین کار کارگردانی خود، سراغ «اسپاینال تپ» رفت؛ فیلمی که به شدت خودش جوش است و ساختش حتی برای یک کارگردان کارکشته هم دشوار به نظر می‌رسد. راینر اما نه تنها توانست از بین صدها ساعت فیلم، یک مستند درست و درمان و منسجم بیرون بکشد، بلکه یکی از خنده‌دارترین کمدی‌های تاریخ را هم ساخت. اگر با دنیای راک اند رول آشنا نباشید، برخی شوخی‌های آن شاید برایتان بی‌مفهوم به نظر برسند، اما با دل‌کمک‌آبی سه‌بازیگر نابغه‌ی «اسپاینال تپ»، قول می‌دهم یکی از بلندترین قهقهه‌های عمرتان را با این فیلم سر می‌دهید.

فراتر از هوشمندی ذاتی راینر در کارگردانی «اسپاینال تپ» در قالب یک مستند، این فیلم بدون توانمندی‌های مایکل مک‌کین، کریستوفر گست و هری شیرر محقق نمی‌شد که استعداد موسیقایی‌شان اگر از بازیگری و کمدی‌شان فراتر نرود، حداقل همپای آن‌هاست. این سه نقش اعضای بند را بازی می‌کنند: مک‌کین در نقش خواننده‌ی خودشیفته‌ای به نام دیوید سنت‌هابینز، گست لیدگیتاریستی به سبک جیمی پیج است به اسم نایجل تافنل و هری شیرر هم نقش بیس‌پلیری به نام درک اسمالز را بازی می‌کند. هرکدام با شخصيت‌های منحصربه‌فرد و گاه متضادشان، ساز خودشان را می‌زنند و این آغاز چالش‌های اسپاینال تپ است. دی‌برگی ماجراهای چالش انتشار آلبوم اسپاینال تپ، Smell the Glove و اجراهای فاجعه‌بارشان را دنبال می‌کند.

میراث «اسپاینال تپ» ادامه دارد

عجیب است که بیش از ۴۰ سال از اکران «اسپاینال تپ» می‌گذرد، اما فیلم راینر همچنان موضوعیت دارد. به قول نایجل تافنل: «مرز باریکی بین حماقت و هوشمندی است» و «اسپاینال تپ» می‌داند چطور روی این مرز بازی کند. این فیلم، از بهترین مستندنماهای تاریخ است و بیشتر پرسوناژهایش تا یازده هم می‌روند. با اجراهای واقع‌گرایانه، استیج‌های پر زرق و برق و بداهه‌پردازی‌های سه‌ نابغه‌ی کمدی، «اسپاینال تپ» بهترین بازنمایی از دنیای پررنگ و لعاب متال و راک اند رول دهه‌هشتادی است که اگر کلاه‌گیس مایکل مک‌کین نبود، احتمالاً خیلی‌ها آن را با مستندی واقعی اشتباه می‌گرفتند.

با چهل سال خاطره و نوستالژی که با فیلم اصلی داریم، اخبار ساخت یک فیلم «اسپاینال تپ» دیگر هم نگران‌کننده است و هم امیدوارکننده. هم‌زمان که فیلم ۲۰۲۵ از آرشیو کرایترون درمی‌آورد، «اسپاینال تپ ۲: پایان ادامه دارد» (Spinal Tap II: The End Continues) اعضای بند را دوباره کنار هم آورده و قرار است ۱۲ سپتامبر امسال اکران شود.

با اینکه فکر نمی‌کنم حتی خود اسپاینال تپ بتوانند از خودشان پیشی بگیرند، اما شکی در آن نیست که الان بهترین زمان برای بازگشت اسپاینال تپ به صحنه است. در روزهایی که دیوید لی راث همچنان به زور خوانندگی می‌کند، مگادث با هوش مصنوعی ویدیو می‌سازد و هر گروه پروژه‌ی کریپتوی خودش را دارد، یا تمام تورهای خداحافظی و بندهای متالی که سنی از آن‌ها گذشته اما همچنان ولکن استیج نیستند، اکنون به یک «اسپاینال تپ» دیگر نیاز داریم تا نگاهی مضحک اما واقعی به دنیای راک و متال امروز بیندازد.

شناسنامه فیلم «اسپاینال تپ» (This Is Spinal Tap)

• کارگردان: راب راینر
• نویسنده: مایکل مک‌کین، کریستوفر گست، هری شیرر
• بازیگران: راب راینر، مایکل مک‌کین، کریستوفر گست، هری شیرر
• محصول: ۱۹۸۴، ایالات متحده
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۷.۹ از ۱۰
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۹۲٪
• خلاصه داستان: اسپاینال تپ یک گروه متال بریتانیایی است که فیلمساز، مارتی دی‌برگی، می‌خواهد از تور ۱۹۸۲ آن‌ها در ایالات متحده مستندی بسازد. اعضای گروه متشکل از خواننده و گیتاریست دیوید سنت هابینز، نایجل تافنل روی لیدگیتار و درک اسمالز روی گیتار بیس هستند و درامرهای گروه هربار به دلایل مختلفی دچار تغییر می‌شوند، اما اسماشون را یاد می‌گیرند. دی‌برگی ماجراهای چالش انتشار آلبوم اسپاینال تپ، Smell the Glove و اجراهای فاجعه‌بارشان را دنبال می‌کند…

نقد فیلم «اسپاینال تپ» دیدگاه شخصی نویسنده است و لزوماً موضوع دیجی‌کالا مگ نیست.

منبع: دیجی‌کالا مگ