ایران به سمت جایگزینی GPS با سیستم موقعیتیاب چینی بِیدو حرکت میکند
در پی اختلالات اخیر در سرویسهای GPS و اینترنت که کاربران و کارشناسان را با چالش مواجه کرده، معاون وزیر ارتباطات از برنامه دولت برای مهاجرت از GPS به سمت سیستم موقعیتیاب «بِیدو»ی چین خبر داد. این اقدام در راستای کاهش وابستگی به فناوریهای کنترلشده توسط وزارت دفاع آمریکا و تقویت همکاریهای فناورانه با چین انجام میشود.
کنترل کامل GPS در دست وزارت دفاع آمریکا
احسان چیتساز، معاون وزیر ارتباطات، در گفتوگو با روزنامه «هممیهن» تأکید کرد:
«جیپیاس یک فناوری پیشرفته است، اما واقعیتی تلخ وجود دارد: کنترل کامل آن در اختیار وزارت دفاع آمریکاست. این یعنی هرگونه اختلال منطقهای، کاهش کیفیت خدمات یا قطعی میتواند یک تصمیم سیاسی باشد.»
وی افزود:
«پس از آتشبس اخیر، اختلالات موضعی در GPS احتمالاً به دلایل امنیتی، تغییر اولویتبندی منابع ماهوارهای یا محدودیتهای اعمالشده بر مناطق خاص رخ داده است. باید بدانیم GPS یک سرویس رایگان اما مشروط است و دشمن نیز از آن استفاده میکند.»
برنامه دولت برای استفاده از موقعیتیاب چینی
چیتساز از توافق ایران و چین برای بهرهبرداری از سیستم بِیدو خبر داد:
«در مذاکرات ایران و چین، یکی از محورهای اصلی توافق، استفاده از ظرفیت سیستم بِیدو برای موقعیتیابی دقیق در ایران بود. بِیدو یک معماری پیشرفته با دقت بالا و پوشش گسترده در آسیاست و برخلاف GPS، کنترل آن خارج از دست آمریکاست.»
بر این اساس، بخشی از خدمات مکانمحور کشور—از جمله حملونقل، کشاورزی و اینترنت اشیا—بهتدریج از GPS به بِیدو منتقل خواهد شد.
اینترنت طبقاتی؛ تهدید امنیت سایبری و اقتصاد دیجیتال
معاون وزیر ارتباطات همچنین درباره اختلالات اینترنتی اخیر هشدار داد:
«ما با یک دوگانگی مواجهیم: از یک سو امنیت سایبری و زیرساخت کشور اهمیت دارد و از سوی دیگر حق مردم برای دسترسی آزاد به ارتباطات جهانی و اقتصاد دیجیتال. متأسفانه فیلترینگ گسترده و اختلال ساختاری در اینترنت نهتنها کسبوکارها را نابود کرده، بلکه به بیاعتمادی اجتماعی، ناامیدی و افت سرمایهگذاری منجر شده است.»
وی تصریح کرد:
«ما نیازمند شفافسازی هستیم. اگر قرار است محدودیتی اعمال شود، باید مبتنی بر اصول حقوقی، فنی و اخلاقی باشد. اما تجربه جهانی نشان داده که محدودسازی دسترسی بدون مشارکت عمومی، نتیجه معکوس دارد.»
درسهای فیلترینگ و ضرورت تغییر راهبرد
چیتساز به تجربه ناموفق فیلترینگ در سال ۱۳۹۱ اشاره کرد:
«دولت در آن سال تلاش کرد اینترنت را محدود کند، اما نهتنها کنترل مؤثری حاصل نشد، بلکه زیرساخت کشور آسیب دید، گوشیهای زامبی افزایش یافت و کنترل از دست اپراتورهای همراه خارج شد. حملات DDoS به سامانهها شدت گرفت و اعتماد عمومی کاهش یافت.»
وی تأکید کرد:
«نباید امنیت را به حکمرانی محدود تبدیل کنیم. وقتی مردم راهکارهای عبور از فیلترینگ را خودشان پیدا میکنند، هم اطلاعات حساس از دست میرود و هم سرمایهگذاری در توسعه فناوری متوقف میشود.»
این تحولات نشان میدهد که ایران به دنبال کاهش وابستگی به سامانههای غربی و تقویت همکاریهای فناورانه با شرق، بهویژه چین، است.
