نایابترین کوسه دنیا، کوسه فرشته، پس از سالها در سواحل بریتانیا رویت شد!
کوسه فرشته (نام علمی: Squatina squatina)، گونهای بسیار نادر و منحصربهفرد، پس از مدتها دوباره در آبهای ولز دیده شده است. تصاویری که امسال توسط سازمان حفاظت از حیات وحش جنوب و غرب ولز (WTSWW) در خلیج کاردیگان (Cardigan Bay) ثبت شده، اولین مشاهده تایید شده از این گونه از سال ۲۰۲۱ به شمار میرود. این ویدئو که در جریان پایش مستمر تنوع زیستی تهیه شده، مدرکی قطعی ارائه میدهد که نشان میدهد این گونه به شدت در معرض خطر انقراض هنوز از سواحل بریتانیا رخت برنبسته است. در حالی که سیاستگذاران در حال بررسی قوانین جدید حفاظت از دریاها هستند، زمانبندی این کشف نمیتوانست مهمتر از این باشد.
چرا بازگشت کوسه فرشته اهمیت دارد؟
این اتفاق صرفاً یک شانس نیست، بلکه نتیجه سالها تلاش میدانی و استفاده از فناوریهای پیشرفته است. دوربینهای زیرآبی و پروژههای ردیابی که توسط سازمان WTSWW هدایت میشوند، به منظور ثبت لحظات نادری مانند این طراحی شدهاند و به محققان کمک میکنند تا تصویر روشنتری از روند زندگی دریایی در خلیج کاردیگان به دست آورند. سارا پری (Sarah Perry)، مسئول تحقیقات دریایی این سازمان، این مشاهده را “نادر و هیجانانگیز” توصیف کرد؛ احساسی که در سراسر جامعه حفاظت از محیط زیست طنینانداز شد.
بر اساس فهرست سرخ IUCN، کوسه فرشته در رده “به شدت در معرض خطر انقراض” طبقهبندی میشود که علت اصلی آن تخریب زیستگاه و صید ناخواسته در صیدگاههای تجاری است. ترافینگ کف دریا (Bottom Trawling) – روشی از ماهیگیری که در آن تورهای سنگین در امتداد کف دریا کشیده میشوند – به طور ویژهای مخرب بوده و زیستگاهها را از بین برده و بسیاری از عواملی که گونههای دریایی مانند کوسه فرشته برای بقا به آن نیاز دارند را نابود کرده است.
کوسه فرشته که توسط دوربین زیرآبی در خلیج کاردیگان فیلمبرداری شده است. اعتبار: WTSWW
گزارشهای کمیته حسابرسی زیستمحیطی پارلمان بریتانیا نیز این موضوع را تایید میکند و تاکید دارد که حتی در مناطقی که به عنوان مناطق حفاظت شده تعیین شدهاند، ماهیگیری مخرب میتواند ادامه یافته و اهداف حفاظتی را تضعیف کند.
آسیبپذیری پنهان کوسه فرشته
برخلاف گونههای کوسهای که شناختهشدهتر هستند یا گستره زندگی وسیعتری دارند، کوسه فرشته یک متخصص است. بدن پهن و استتار شنی آن به این کوسه اجازه میدهد تا در کف اقیانوس پنهان شود و صبورانه در انتظار شکار بماند. در حالی که این استراتژی کمین، آن را به یک شکارچی بسیار موثر تبدیل میکند، این گونه را در معرض تهدیدات گستردهای مانند صید ترال و از بین رفتن زیستگاه قرار میدهد.
زیستشناسی کوسه فرشته نیز به این موضوع کمکی نمیکند – نرخ تولید مثل پایین و تعداد کم فرزندان به این معنی است که بهبود جمعیت یک فرآیند کند است. دادههای تاریخی از انجمن جانورشناسی لندن (Zoological Society of London) نشان میدهد که جمعیت این گونه در سراسر شرق اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه بیش از ۸۰ درصد کاهش یافته است.
در مناطقی که قوانین محافظتی به طور جدی اجرا میشوند، مانند جزایر قناری (Canary Islands)، جمعیت کوسههای فرشته شروع به بهبود کرده است، اما بیشتر محدوده سابق زندگی آنها همچنان خطرناک است. با وجود وجود بیش از ۱۳۰ منطقه حفاظت شده دریایی در ولز، وجود حفرههایی که به فعالیتهای مخرب اجازه ادامه میدهند، همچنان این گونه را در معرض خطر قرار میدهد.
درخواستها برای حفاظت بیشتر از دریاها افزایش مییابد
مشاهده اخیر، بحثها در مورد نحوه اجرای قوانین حفاظت از دریاها را دوباره برانگیخته است. در حالی که پارلمان ولز و دولت بریتانیا هر دو در حال بررسی ممنوعیتهای شدیدتر برای ترال کف دریا در زیستگاههای حساس هستند، این فرآیند ساده نیست. گروههای حفاظت از محیط زیست، از جمله سازمان Wildlife Trusts، استدلال میکنند که بهبودی معنادار به بستن کامل حفرههایی بستگی دارد که به ماهیگیری صنعتی و استخراج معادن در بستر دریا (seabed mining) اجازه میدهد در مناطق “حفاظت شده” ادامه یابد.
اکنون سیاستگذاران تحت فشار فزاینده عمومی و علمی برای اقدام قرار دارند. سارا پری به صراحت بیان کرد: “این مشاهده در یک لحظه حیاتی رخ داده است.” در سراسر کشور، نمونههایی از آبهای حفاظت شدهتر در خارج از کشور به عنوان مطالعات موردی برای چگونگی تبدیل سیاست به تغییرات واقعی در دنیای واقعی عمل میکنند و در صورت مدیریت دقیق، مزایای اکولوژیکی و اقتصادی را ارائه میدهند.
