رئیس مرکز ملی اقلیم: ایران سرزمینی ناهمگن در اقلیم گرم و خشک
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی، با رد تصورات متناقض عمومی درباره “پربارانی ایران”، تأکید کرد که ایران از نظر میانگین دما و بارش، قطعاً در یک اقلیم گرم و خشک قرار دارد و نباید با کشورهای معتدل مقایسه شود. این موضع در پاسخ به پرسش پرتکرار افکار عمومی درباره مقایسه اقلیم ایران با کشورهای اطراف (مانند ترکیه و کشورهای بیابانی جنوب) بیان شد.
وظیفه تصریح کرد که ایران سرزمین یکدست نیست و اقلیم مناطق مختلف آن باید بر اساس عناصر دقیقی چون ارتفاع، فاصله از دریا، ناهمواریها و الگوهای جوی معنا پیدا کند. برنامهریزی یکسان برای اقلیم متفاوت مناطق، کشور را به سمت فرسایش منابع و خشکسالیهای پیدرپی سوق داده است.
چرا ایران با وجود بارش، آسیبپذیرتر از همسایگان است؟
رئیس مرکز ملی اقلیم ایران تاکید کرد که آسیبپذیری در مواجهه با پدیدههای اقلیمی، به میزان سازگاری کشور با محدودیتها بستگی دارد. وی افزود: حجم تقاضا برای آب در ایران بسیار بالاتر از توان منابع آبی است. این عدم تناسب در مصرف و توان اکولوژیک، باعث شده که در دورههای خشکسالی، کشور ما خسارت بسیار شدیدتری نسبت به کشورهایی ببیند که مصرف، جمعیت یا استقرار فعالیتهای صنعتی خود را متناسب با منابع آب تنظیم کردهاند. میانگین اقلیمی ایران هیچگاه برای کشاورزی پرمصرف طراحی نشده بود.
آمار و حقایق اقلیمی ایران: گرم و کمبارش
وظیفه با اشاره به آمار رسمی، تلقی عمومی مبنی بر “پرآبی ایران” را رد کرد:
- متوسط بارش: میانگین بارش بلندمدت ۳۰ ساله ایران تنها ۲۳۵ میلیمتر است، در حالی که میانگین جهانی حدود ۸۰۰ میلیمتر است.
- گرما: بسیاری از نقاط ایران در تابستان جزو گرمترین مناطق جهان هستند و در سالهای اخیر دماهای کمسابقهای مانند ۵۶ درجه سانتیگراد ثبت شده است.
ایران به مراتب خشکتر از ترکیه، آذربایجان و ارمنستان است و مقایسه صحیح باید با در نظر گرفتن عناصر اقلیمی هر منطقه انجام شود. میانگین کلی وضعیت جوی ایران گرم و بسیار خشک است.
ریشههای مدیریتی بحران و نقد انتقال آب
رئیس مرکز ملی اقلیم سهم خطاهای مدیریتی را در تشدید بحران آب (مانند وضعیت تهران) انکارناپذیر دانست و تهران را یک “نقطه کانونی فشار روی منابع آب” توصیف کرد. وی همچنین تأکید کرد که پروژههای انتقال آب، راهحل پایداری نیستند، بلکه **بحران را منتقل میکنند** و به مبدأ و مقصد آسیب میرسانند. راهحل در سازگاری اقلیمی، مدیریت مصرف و آمایش صحیح سرزمین است.
وی در پایان هشدار داد: اگر فعالیتهای توسعه، جمعیت، کشاورزی و صنعت در چارچوب ظرفیت آب و اقلیم طراحی نشوند، کشور به سمت **تصمیمات اضطراری و اجباری** مانند جیرهبندی یا جابهجایی جمعیت سوق داده خواهد شد.
