ضعف غیر منتظره دستیار همه کاره؛ مشکلی ساده که چت بات ها را به چالش می کشد
در عصری که هوش مصنوعی توانایی های خارق العاده ای در نوشتن، تحلیل و برنامه نویسی از خود نشان می دهد، گزارش هایی منتشر شده که یک ضعف بسیار عجیب و غیر منتظره را در این دستیاران دیجیتال آشکار می کند: مشکل در اعلام زمان دقیق و لحظه ای. «ChatGPT»، با وجود شهرت گسترده اش به عنوان یک دستیار شخصی فوق العاده کارآمد، در پاسخ دادن به یک درخواست به ظاهر بسیار ساده، یعنی “ساعت چند است؟”، دچار محدودیت های بنیادین می شود.
بر اساس گزارش های تخصصی، زمانی که کاربران این سوال را از چت جی پی تی می پرسند، پاسخ دریافتی هرگز قطعی و قابل اطمینان نیست. این چت بات در بهترین حالت، نمی تواند زمان محلی را اعلام کند یا به طور شفاف توضیح می دهد که “به ساعت واقعی دستگاه یا موقعیت کاربر دسترسی ندارد”. این مسئله در تالارهای گفت و گوی تخصصی مانند ردیت و فروم های مرتبط با هوش مصنوعی بارها توسط کاربران مطرح شده و تبدیل به یک سوال مهم فنی شده است.
ماهیت متفاوت مدل های زبانی: چرا تراشه داخلی کمکی نمی کند؟
برای هر دستگاه الکترونیکی معمولی، از تلفن همراه گرفته تا لپ تاپ، اعلام زمان با استفاده از یک تراشه داخلی و ساعت سیستم، عملیاتی بسیار ساده و بدیهی است. اما برای مدل های مولد هوش مصنوعی، مانند همان چیزی که در پشت پرده ChatGPT، Gemini و Claude فعالیت می کند، داستان کاملا متفاوت است.
این مدل ها با هدفی کاملا متفاوت از ساعت ها طراحی شده اند:
- پردازش ورودی: آنها ابتدا ورودی متنی کاربر را دریافت می کنند.
- پیش بینی پاسخ: سپس، پاسخ را صرفا بر اساس الگوها و داده های عظیمی که در طول فرآیند آموزش دیده اند، پیش بینی و تولید می کنند.
به عبارت دیگر، مدل های زبانی به صورت پیش فرض، نه به عنوان یک سیستم عامل دارای ساعت داخلی، بلکه به عنوان یک ماشین پیش بینی زبان عمل می کنند. داده های آموزشی آنها شامل اطلاعات لحظه ای و آنی از جهان نیستند، بلکه مجموعه ای ثابت از اطلاعات تا یک نقطه زمانی مشخص هستند. بنابراین، مگر اینکه مدل به طور خاص با یک قابلیت جست و جوی بلادرنگ (Real-Time Search) یکپارچه شده باشد تا بتواند آخرین داده ها را از اینترنت دریافت کند، در غیر این صورت نمی تواند اطلاعات لحظه ای مانند زمان دقیق را اعلام کند.
چرا شرکت ها قابلیت دسترسی مستقیم به ساعت را فعال نمی کنند؟
این سوال مهمی است که ذهن کاربران را درگیر کرده: آیا از نظر فنی امکان این وجود ندارد که «OpenAI» اجازه دسترسی مستقیم چت جی پی تی به ساعت سیستم عامل دستگاه کاربر را بدهد؟
گزارش ها حاکی از آن است که از لحاظ فنی، این کار کاملا ممکن است. به عنوان مثال، یک محقق هوش مصنوعی در دانشگاه ادینبرو توانست در نسخه دسکتاپ چت جی پی تی، دسترسی به ساعت سیستم را فعال کند و مشاهده شد که در آن حالت، چت بات قادر به اعلام زمان دقیق بوده است.
با این حال، «تایا کریستینسون»، سخنگوی رسمی OpenAI، این موضوع را تایید می کند که مدل های اصلی که چت جی پی تی را تغذیه می کنند، “به ساعت داخلی دسترسی ندارند”. به نظر می رسد ترجیح است که برای دریافت اطلاعات لحظه ای، به جای دسترسی مستقیم، از همان قابلیت جست و جوی اینترنتی استفاده شود تا مدل همیشه به آخرین داده ها و نه فقط ساعت یک سیستم خاص، متصل باشد.
مشکل نویز و پنجره زمینه ای؛ دلیل پیچیده فنی
«یروِنت کولباشیان»، متخصص برجسته در حوزه هوش مصنوعی و رباتیک، دلیل عمیق تری برای این محدودیت توضیح می دهد که به معماری مدل های زبانی بزرگ (LLMs) بر می گردد. او بیان می کند که به روز رسانی مداوم زمان می تواند برای این مدل ها یک مشکل جدی ایجاد کند.
دلیل این امر این است که مدل های زبانی تنها می توانند حجم محدودی از اطلاعات را در چیزی به نام “پنجره زمینه ای” (Context Window) خود نگه دارند. این پنجره، حافظه کوتاه مدت چت بات برای درک و پاسخ دادن به مکالمه فعلی است.
کولباشیان توضیح می دهد: “هر بار که چت بات مجبور به مراجعه به ساعت می شود، یک واحد اطلاعاتی جدید و دائما در حال تغییر وارد این پنجره می شود و تکرار این روند، ممکن است به ایجاد ‘نویز’ در سیستم منجر شود.” برای روشن شدن این وضعیت، او می گوید: “تصور کنید در حال گفت و گو هستیم و مرتب کسی وارد شود و بگوید الان ساعت ۵:۴۵ است، حالا ساعت ۵:۴۶ است.” این تکرار بی پایان اطلاعات لحظه ای، تمرکز مدل را از موضوع اصلی مکالمه منحرف می کند و بر کیفیت پاسخ های دیگر تاثیر منفی می گذارد.
مقایسه با تاریخ: ثبات، کلید موفقیت است
جالب اینجاست که اطلاعاتی مانند تاریخ روز (مثلا امروز یکشنبه ۹ آذر ۱۴۰۴ است)، به دلیل ثبات نسبی خود، معمولا بدون مشکل خاصی و در ابتدای هر چت، توسط مدل تعیین و نگهداری می شود. این ثبات، برخلاف تغییر لحظه ای زمان، نویز ایجاد نمی کند و به سادگی می تواند در پنجره زمینه ای مدل جای گیرد.
در نهایت، مجموعه این عوامل پیچیده فنی و معماری باعث شده است که اعلام زمان دقیق و لحظه ای، علیرغم سادگی ظاهری، همچنان به عنوان یکی از محدودیت های بنیادین در معماری چت جی پی تی و سایر مدل های زبانی بزرگ باقی بماند و آنها را ناچار به استفاده از راه حل های جایگزین (مانند جست و جوی آنلاین) کند.
