از کمبود انرژی تا فرونشست زمین؛ تهدیداتی که درون کشور برای ما ایجاد میشود!
کشور ایران با برخورداری از منابع طبیعی و جغرافیایی غنی، با چالشهای متعددی مواجه است که در سالهای اخیر به شدت محسوستر شدهاند. از جمله این چالشها میتوان به کمبود انرژی و پدیده فرونشست زمین اشاره کرد. این دو موضوع از جمله تهدیداتی هستند که امنیت زیستی و اقتصادی کشور را به خطر میاندازند و برای حصول به راهکارهای مؤثر در جهت مدیریت و کاهش آثار آنها، نیاز به بررسی و تحلیل دقیقتری داریم.
کمبود انرژی در ایران به عنوان یکی از تهدیدات جدی، ناشی از عوامل مختلفی است. مصرف بالای انرژی در کنار عدم مدیریت بهینه منابع، باعث شده تا کشور با بحرانهایی در حوزه تأمین انرژی مواجه شود. ایران به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت و گاز در جهان، اما هنوز در زمینه بهرهوری انرژی با مشکلات فراوانی روبروست. بر اساس آمارها، در سالهای گذشته، مصرف انرژی در بخشهای مختلف از جمله صنعت، حمل و نقل و خانگی به طور ویژهای افزایش یافته است. این روند ناپایدار، موجب شده تا دولتها بهدنبال راهکارهایی برای مدیریت بهینه و مصرف پایدار انرژی باشند.
در کنار مسأله کمبود انرژی، پدیده فرونشست زمین یکی دیگر از تهدیدات جدی کشور است که به خصوص در مناطق شهری و صنعتی ایران، نظیر تهران و اصفهان، به عنوان یک معضل محیط زیستی شناخته میشود. بر اساس گزارشهای اخیر مرکز تحقیقات محیط زیست، سرعت فرونشست زمین در برخی مناطق کشور به قدری زیاد است که ممکن است در آیندهای نزدیک، زندگی و فعالیتهای اقتصادی شهروندان را تحتالشعاع قرار دهد. این پدیده به دلیل کاهش سطح آبهای زیرزمینی و استخراج بیرویه منابع آب از سفرههای آب زیرزمینی ایجاد میشود. به ویژه در مناطق مرکزی ایران که با کمبود بارش و خشکسالی مواجه هستند، این مسأله به شدت نگرانکننده است.
یکی از مناطق شدیداً آسیبدیده در این زمینه، استان اصفهان است. با کاهش سطح آبهای زیرزمینی و افت شدید منابع آبی، شاهد فرونشست زمین در این منطقه هستیم که به بروز مشکلاتی همچون آسیب به زیرساختهای شهری، تخریب ساختمانها و حتی تهدید زندگی ساکنین منجر شده است. بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط مسئولین محلی، فرونشست زمین در اصفهان در برخی نقاط به سرعت بالغ بر ۲۵ سانتیمتر در سال رسیده که آمار نگرانکنندهای به شمار میآید.
برای مقابله با این چالشها، نیاز به اقداماتی جامع و بلندمدت داریم. ابتدا باید به ایجاد فرهنگ مصرف بهینه انرژی در جامعه توجه کرد. این کار میتواند از طریق برگزاری دورههای آموزشی و اطلاعرسانی به شهروندان در خصوص روشهای صرفهجویی در مصرف انرژی صورت پذیرد. همچنین، اصلاح الگوهای مصرف، استفاده از فناوریهای نوین و توسعه انرژیهای تجدیدپذیر میتواند نقش مؤثری در کاهش فشار بر منابع انرژی کشور ایفا کند.
در مورد فرونشست زمین نیز، لازم است که برنامهریزیهای کلان برای مدیریت منابع آب و حفاظت از سفرههای آب زیرزمینی انجام شود. پروژههای نظارتی و عملیاتی برای پایش و مدیریت آبهای زیرزمینی، به همراه بکارگیری فناوریهای نوین در کشاورزی و توسعه منابع آب سطحی میتواند به کاهش اثرات مخرب فرونشست کمک کند.
از سوی دیگر، همکاری بین نهادهای دولتی و غیردولتی و همچنین مشورت با متخصصین و محققین حوزه محیط زیست و منابع طبیعی، امری ضروری به نظر میرسد. در این راستا، تدوین و اجرای مقررات سختگیرانهتر در زمینه استفاده از منابع آب و مدیریت اصولی منابع طبیعی، میتواند در نهایت به بهبود وضعیت اکولوژیکی کشور کمک کند.
در نهایت، چالشهایی نظیر کمبود انرژی و فرونشست زمین، نه تنها تهدیدات جدی برای کشور هستند، بلکه ضرورت اتخاذ تدابیر عملی و مؤثر را بیش از پیش نمایان میسازند. تنها با همکاری همه جانبه و برنامهریزی هوشمندانه، میتوان به آیندهای پایدار و مطمئن برای نسلهای آینده دست یافت.
