عجیبترین راز پنهان قطب جنوب: کشف رودخانههایی عظیم در زیر یخ!
آیا میدانستید در زیر لایههای ضخیم یخ قطب جنوب، بقایای رودخانههایی باستانی و عظیمی پنهان شدهاند؟ کشف این رودخانههای پنهان، دریچهای نو به سوی گذشته دور زمین میگشاید و به ما کمک میکند تا درک بهتری از نحوه تحول صفحات یخی قطب جنوب در آینده داشته باشیم. در این مقاله، به بررسی این کشف شگفتانگیز میپردازیم.
سیستمهای رودخانهای باستانی در زیر قطب جنوب شرقی
تیمی از محققان دانشگاه دورام (Durham University) با بررسی دادههای راداری در گسترهای به طول ۳۵۰۰ کیلومتر (۲۱۷۵ مایل) در قطب جنوب شرقی، از سرزمین پرنسس الیزابت (Princess Elizabeth Land) تا سرزمین جرج پنجم (George V Land)، موفق به کشف بقایای سیستمهای رودخانهای باستانی شدند. این تحقیقات منجر به شناسایی ۳۱ سطح مسطح در زیر صفحه یخی قطب جنوب شرقی (EAIS) شد. این سطوح که در زیر لایههای یخی به ضخامت حداکثر ۲۵۰۰ متر (۸۲۰۰ فوت) حفظ شدهاند، به شکل دشتهای شیبدار ملایمی ظاهر میشوند که زمانی بخشی از یک منظره رودخانهای گسترده بودهاند. این سیستم رودخانهای عظیم پس از جدا شدن قطب جنوب شرقی از استرالیا در میلیونها سال پیش شکل گرفت.
محققان برای تجزیه و تحلیل دقیق این منظره، از دادههای چهار بررسی هوابرد بزرگ استفاده کردند. نتایج نشان داد دشتهای وسیع و کمارتفاعی که به سمت دریا امتداد دارند و در ارتفاعات حدود ۲۰۰ تا ۴۵۰ متر (۶۵۶ تا ۱۴۷۶ فوت) بالاتر از سطح فعلی دریا، با احتساب کاهش فشار ناشی از ذوب شدن یخها، قرار گرفتهاند. این ویژگیها شباهت قابل توجهی به مناظر رودخانهای در امتداد سواحل استرالیا دارند که از طریق فرآیندهای طبیعی مشابه شکل گرفتهاند.
بقا برای میلیونها سال
با وجود گذشت بیش از ۳۰ میلیون سال، این دشتهای باستانی تا حد زیادی سالم در زیر یخها باقی ماندهاند. برخلاف بیشتر اشکال زمینشناختی که احتمالاً توسط فرسایش یخچالهای طبیعی از بین رفتهاند، سطوح این دشتها به دلیل وجود لایهای از یخ منجمد در زیر، تا حد زیادی محافظت شدهاند. درههای عمیق یخی که توسط یخهای پرسرعت ایجاد شدهاند، این دشتها را از هم جدا میکنند، اما خود این ویژگیها عمدتاً تحت تأثیر فرسایش یخچالهای طبیعی قرار نگرفتهاند.
یخچالهای طبیعی پرسرعتی مانند توتن (Totten) و دِنمن (Denman) که از طریق این درههای عمیقتر جریان دارند، تضاد آشکاری بین یخهای کمسرعت و سرد در بالای دشتهای مسطح ایجاد میکنند. همین امر به این ویژگیهای باستانی اجازه داده تا دست نخورده باقی بمانند.
یافتههای کلیدی و تأثیر بر پیشبینیهای جریان یخ
یافتههای این مطالعه پیامدهای مهمی برای درک آینده صفحات یخی قطب جنوب دارد. به گفته دکتر گای پاکسمن (Dr. Guy Paxman)، یکی از محققان ارشد، «اطلاعاتی مانند شکل و زمینشناسی سطوح تازه نقشهبرداری شده، به بهبود درک ما از نحوه جریان یخ در لبه قطب جنوب شرقی کمک خواهد کرد.»
دشتهای رودخانهای باستانی نه تنها بقایای گذشته هستند، بلکه در شکلدهی پویایی جریان یخ امروزی نیز نقش دارند. یخی که در بالای این دشتها قرار دارد، در مقایسه با یخچالهای پرسرعتی که از طریق درههای عمیقتر حرکت میکنند، کندتر حرکت میکند. این ویژگیها به طور بالقوه میتوانند در طول رویدادهای گرمایش آینده، یخ را تثبیت کرده و به صفحه یخی ثبات ببخشند. در نتیجه، آنها ممکن است عقبنشینی خطوط اتصال به زمین (grounding lines) را کند کرده و به کاهش از دست دادن یخ به اقیانوس و کاهش سرعت افزایش سطح دریا کمک کنند.
مسیر پیش رو برای مدلسازی صفحات یخی
مدلهای فعلی صفحات یخی اغلب این ویژگیهای پنهان را به دلیل وضوح محدود خود نادیده میگیرند. همانطور که مطالعه نشان میدهد، درک دقیقتری از توپوگرافی زیر یخ میتواند پیشبینیها در مورد نحوه رفتار صفحه یخی قطب جنوب شرقی در سطوح مختلف گرمایش آب و هوا را بهبود بخشد.
این موضوع بر نیاز به حفاریهای پیشرفتهتر و مدلسازی با وضوح بالا برای درک کامل چگونگی تأثیر این سیستمهای رودخانهای باستانی بر خطوط اتصال به زمین و حرکت یخ تأکید میکند.
صفحه یخی قطب جنوب شرقی حدود ۹۰ درصد از یخهای قطب جنوب را در خود جای داده است و اگر به طور کامل ذوب شود، میتواند سطح دریاها را تا حدود ۵۲ متر (۱۷۱ فوت) افزایش دهد. درک پویایی این صفحه یخی عظیم برای پیشبینیهای دقیقتر از افزایش سطح دریا ضروری است.
