چرا نام خلیج فارس با بیش از ۲۰۰۰ سال تاریخ معتبر ارتباط دارد و تلاشها برای تغییر آن از کجا نشأت میگیرد؟
در تاریخ پرافتخار تمدنهای بشری، نام «خلیج فارس» همواره بهعنوان نمادی از هویت فرهنگی و تاریخی ایران شناخته شده است. این نام که قدمتی بیش از دو هزار سال دارد، نهتنها بهعنوان یک جغرافیای منحصربهفرد جاودان مانده، بلکه بهعنوان بخشی از هویت ملی و فرهنگی ایرانیان نیز میباشد. با این حال، متأسفانه در سالهای اخیر، تلاشهایی برای تغییر نام این خلیج تلاشی شده است که ریشههای آن را باید در مسائل سیاسی و فرهنگی جستجو کرد.
در آغاز باید به تاریخچه این نام بپردازیم. خلیج فارس، بهعنوان یکی از مهمترین معابر آبی جهان، از دوران باستان نهتنها بهعنوان یک مسیر تجاری و اقتصادی دارای اهمیت بوده، بلکه بهعنوان محلی فرهنگی و سیاسی برای سرزمین ایران نیز مطرح بوده است. تاریخی که از دوران هخامنشیان و اشکانیان آغاز میشود و با وجود امپراتوریهای بزرگ مانند ساسانیان و بعد از آن، موقعیت این خلیج همیشه بهرسمیت شناخته شده است. در طول این ۲۳۰۰ سال، متون متعدد تاریخنگاری و جغرافینگاری به نام خلیج فارس اشاره کرده و آن را بهعنوان یکی از قلبهای تمدن ایرانی معرفی کردهاند.
بهویژه در متون تاریخی و جغرافیایی ابوریحان بیرونی، خواجه نصیرالدین طوسی و دیگر اندیشمندان بزرگ ایرانی، نام خلیج فارس بهوضوح قابل مشاهده است. این نام نهتنها به لحاظ جغرافیایی، بلکه به لحاظ فرهنگی و تاریخی ارزشمند است و نشاندهندهای از پیوند عمیق ایرانیان با سرزمین خود میباشد.
اما در دهههای اخیر، تلاشهایی از سوی برخی کشورها به ویژه کشورهای همسایه برای تغییر نام خلیج فارس به وجود آمده است. این تلاشها عمدتاً ناشی از مسائل سیاسی و ناسیونالیستی این کشورهاست. برخی از دولتها با استفاده از تبلیغات و فعالیتهای رسانهای، سعی در ترویج اصطلاحاتی جایگزین برای این خلیج بهمنظور ایجاد شکاف فرهنگی و تاریخی میان ایران و کشورهای دیگر دارند.
از اینرو، میتوان گفت که این تحرکات به نوعی ناشی از احساس عدم امنیت و مشروعیت ناشی از تاریخ و فرهنگهای قوی همچون فرهنگ ایرانی است. از آنجا که نام خلیج فارس با هویت ملی ایرانیان پیوند خورده است، هرگونه تلاش برای تغییر این نام به معنای حمله به هویت فرهنگی و تاریخی کشور ما تلقی میشود.
یکی دیگر از ابعاد این موضوع، تأثیرات سیاسی و اقتصادی آن است. اقامتگاههای نفتی و طبیعی در اطراف خلیج فارس، برای بسیاری از کشورهای حوزه خلیج فارس بهعنوان منبعی بسیار ارزشمند شناخته میشود. تغییر نام این منطقه از نظر جغرافیایی، میتواند تأثیرات عمیقتری بر مذاکرات سیاسی و همچنین روابط اقتصادی داشته باشد.
در نهایت، گفتنی است که اگرچه تلاشهای انجامشده برای تغییر نام خلیج فارس بهدلیل مستندات تاریخی قوی و شناخت عمیق ایرانیان از این نام، تقریباً با شکست مواجه شده است، اما ضرورت دارد که فرهنگ و تاریخ غنی ما بهخوبی مستند و در سطح بینالمللی ترویج یابد.
ایران با داشتن تاریخی کهن و نامهایی بزرگ، نهتنها باید از عناوین خود دفاع کرده، بلکه میبایست بهطور فعال در معرفی این تاریخ غنی به جهانیان بکوشد. در این راستا، نقش نهادهای فرهنگی، رسانهها و پژوهشگران بسیار حیاتی است و باید تلاش کنند که در مقابل تحریفهای تاریخی موضعگیری کنند و بر نقش فرهنگی و تاریخی خلیج فارس اصرار ورزند.
در نتیجه، نام خلیج فارس نهتنها یک اصطلاح جغرافیایی است، بلکه نمادی از هویت، تاریخ و فرهنگ غنی ایرانیان است که باید با تمامی قوا از آن دفاع کرد. تاریخ ما باید زنده بماند و نام خلیج فارس همواره بهعنوان نشانهای از عظمت و فرهنگ این سرزمین در یادها باقی بماند.
