خیابان انقلاب تهران، برای چند نسل از مردم ایران، فراتر از یک گذرگاه معمولی، بلکه نمادی از فرهنگ، دانش و جستجوی کتاب بوده است. اگر برای یافتن کتابی خاص، تمام کتاب فروشی ها را زیر و رو کرده باشید و به نتیجه نرسیده باشید، تقریبا مطمئن بوده اید که می توانید ان را در این خیابان تاریخی پیدا کنید. انقلاب، به نوعی پاتوق دائمی و مقصد اصلی همه دوستداران و علاقه مندان به کتاب شناخته می شود. اما متاسفانه، امروز زمزمه ها و نگرانی های جدی در مورد تغییر تدریجی هویت و چهره این خیابان فرهنگی در قلب پایتخت به گوش می رسد که دوستداران کتاب را نگران کرده است.
عقب نشینی کتاب فروشی ها در برابر اغذیه فروشی ها
همان طور که رسانه ها گزارش داده اند، سال هاست که خیابان انقلاب مترادف با کتاب و فروشگاه های کتاب شناخته می شود. حتی جستجوی کتاب هایی که ممکن است کمتر در دسترس باشند، همیشه در راسته معروف به کتاب فروشی ها در این خیابان به نتیجه می رسید. با این حال، در طول سال های اخیر، شاهد یک دگرگونی ناخوشایند در بافت این خیابان هستیم. رفته رفته، کافی شاپ ها، رستوران ها و اغذیه فروشی های رنگارنگ جایگزین مغازه های قدیمی کتاب فروشی شده اند. این تغییر کاربری، به شکلی ارام اما پیوسته، بافت فرهنگی اصیل این خیابان را دستخوش دگرگونی کرده است.
در کنار این تغییرات داخلی مغازه ها، بساطی های کتاب فروش کنار خیابان نیز به قوت خود باقی هستند. این بساطی ها که در سال های اخیر یکی از موانع جدی در مسیر رشد اقتصاد نشر قانونی بوده اند، همچنان به فعالیت قدرتمند خود ادامه می دهند. این افراد اغلب چاپ های غیر مجاز و غیر قانونی از کتاب های پرفروش و اثار نویسندگان شناخته شده و ناشران بزرگ را با قیمتی پایین تر عرضه می کنند. تلاش برای مقابله با این پدیده قاچاق فرهنگی همواره با فراز و نشیب ها و موفقیت های موقت همراه بوده است. گاهی اوقات خبرهایی از برخورد با انان به گوش می رسد، اما در اغلب موارد، این موضوع به فراموشی سپرده شده و فعالیت ان ها از سر گرفته می شود.
اقتصاد نشر: متهم ردیف اول تغییر کاربری
ابراهیم کریمی زنجانی، رئیس محترم اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران، در خصوص اینکه اتحادیه چه اقداماتی می تواند در برابر این تغییر کاربری نگران کننده کتاب فروشی ها انجام دهد، نظرات خود را بیان کرد. او تاکید کرد که ریشه اصلی این مشکل، به وضعیت دشوار اقتصاد نشر کشور باز می گردد.
کریمی زنجانی بیان کرد: «تورم سرسام اوری که بخصوص در ماه های اخیر و طی یک سال گذشته بر کشور حاکم بوده، کار را برای همکاران ما در صنف کتاب فروشان بسیار سخت و طاقت فرسا کرده است.» وی با تاکید بر محدودیت های مالی اتحادیه افزود: «متاسفانه اتحادیه به لحاظ مالی بودجه لازم و کافی را ندارد که بتواند اقدامی حمایتی موثر انجام دهد. این شرایط سخت اقتصادی و تورمی است که به همکاران ما فشار اورده و متاسفانه انان را ناچار کرده است که بر خلاف میل باطنی خود، محل کسب و کارشان را تعطیل کنند.»
رئیس اتحادیه در مورد درخواست حمایت های قبلی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که پیش از این نیز سابقه حمایت مالی از کتاب فروشی ها را داشته است، توضیح داد: «ما دوباره موضوع حمایت از کتاب فروشان را با وزارت ارشاد در میان گذاشته ایم، اما به نظر می رسد که در حال حاضر، بودجه مشخصی برای این امر مهم در وزارت ارشاد نیز وجود ندارد.»
منطق بی رحم اعداد در برابر فرهنگ
کریمی زنجانی با ابراز تاسف خاطرنشان کرد: «متاسفانه، اقتصاد فقط به اعداد و ارقام توجه می کند و ملاحظات فرهنگی یا اجتماعی برای ان اهمیتی ندارد. برای مالک یک مغازه، این مسئله تفاوتی نمی کند که مغازه اش به یک کتاب فروشی اجاره داده شود یا یک واحد فروش کالای دیگر.»
وی افزود: «متاسفانه، اقتصاد نشر با مشکلات اجتناب ناپذیری مواجه است که از دست اتحادیه کاری ساخته نیست و توانایی تغییر این شرایط را نداریم.» اما در عین حال، اتحادیه بیکار ننشسته است. او تاکید کرد: «ما از وزارت ارشاد درخواست کرده ایم تا به شکل ویژه ای به صنعت نشر کمک کند و همچنین از وزارت دارایی نیز خواسته ایم تا در امور مالیاتی با همکاران ما مساعدت بیشتری داشته باشند و قانون معافیت مالیاتی ناشران و کتاب فروشان را به شکل صحیح و کامل اجرا کنند تا بلکه همکاران ما بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند.»
موانع مالیاتی و بروکراسی مبارزه با قاچاق
رئیس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران در مورد اجرای قانون معافیت مالیاتی کتاب فروشان توضیح داد: «متاسفانه، وزارت دارایی تکالیف اداری و قانونی را برای کسانی که قصد استفاده از این معافیت را دارند، تعیین کرده است. هزینه زمانی و مالی انجام این تکالیف، اغلب بیشتر از اصل مبلغ مالیاتی می شود که قرار است بخشیده شود. به همین دلیل، تعداد زیادی از همکاران ما عملا نمی توانند از این معافیت استفاده کنند و این قانون عملا ان طور که باید، در عمل به نفع صنف نیست.»
او همچنین در خصوص مبارزه با پدیده مخرب کتاب قاچاق گفت: «ما به طور جدی و مستمر از طریق نهادهایی مانند شهرداری، اتاق اصناف، فرمانداری و اداره ارشاد، پیگیر این موضوع هستیم.» با این حال، او بزرگ ترین مانع را این گونه شرح داد: «متاسفانه، بروکراسی اداری بسیار زیاد و هماهنگی میان واحدهای مختلف به قدری دشوار است که تا کنون اقدام عملی موثری برای جمع اوری بساطی ها صورت نگرفته است. ما در اتحادیه به طور جدی پیگیر هستیم تا بتوانیم این مشکل را حل کنیم.»
کریمی زنجانی در پایان ابراز امیدواری کرد که با هماهنگی و همکاری بیشتر میان دستگاه های مختلف، سرانجام یک اقدام عملی و قاطع در این زمینه صورت بگیرد و تصریح کرد: «در اتحادیه، ما هر انچه از دستمان برمی اید را انجام می دهیم و تلاشمان بر این است که بتوانیم گره از این مشکلات باز کنیم.»
