رازگشایی از اعماق: کشف دنیای گمشده ۱۴۰ هزار ساله با هیولاهای غولپیکر و گونههای منقرضشده!
در اعماق آبهای اندونزی، کشفی شگرف فرضیات دیرینه درباره حیات انسانهای اولیه در جنوب شرقی آسیا را به چالش میکشد. دانشمندان در بخشی از اقیانوس بین جزایر جاوه و مادورا، بقایای آنچه را که نخستین محوطه فسیلی هومینین زیر آب در این منطقه میدانند، یافتهاند. به باور آنها، این یافتهها فراتر از یک مجموعه فسیلی است و میتواند نخستین شواهد فیزیکی از قاره ماقبل تاریخی موسوم به سوندا لند (Sundaland) باشد؛ خشکیای که زمانی بخش وسیعی از جنوب شرقی آسیا را در دوره پلیستوسن به هم متصل میکرد.
این کشف حول دو قطعه جمجمه متمرکز است که به هومو ارکتوس (Homo erectus)، از نیاکان اولیه انسان مدرن، تعلق دارند. به گزارش ScienceDirect، این استخوانها که بیش از ۱۴۰,۰۰۰ سال زیر لایههای لای و ماسه مدفون بودند، در سال ۲۰۱۱ در عملیات استخراج شن و ماسه دریایی از تنگه مادورا به دست آمدند. اما تا همین اواخر بود که محققان به سرپرستی هارولد برگهویس (Harold Berghuis)، باستانشناس دانشگاه لیدن هلند، سن و گونه این بقایا را تأیید کردند.
کشفی تصادفی، هزاران فسیل را نمایان کرد
این پیشرفت زمانی حاصل شد که کارگران در نزدیکی سورابایا (Surabaya)، مرکز استان جاوه شرقی، در حال لایروبی رسوبات از بستر دریا بودند. در جریان فعالیتهای احیای زمین، آنها بقایای فسیلی شامل بیش از ۶۰۰۰ نمونه از مهرهداران را کشف کردند. این محوطه، که توسط تجمع متراکم ماسه و رسوبات دریایی حفظ شده بود، مجموعهای شگفتانگیز از گونهها را آشکار کرد: اژدهای کومودو، بوفالو، گوزن و یک سرده منقرضشده از گیاهخواران شبیه فیل به نام استگودون (Stegodon) که زمانی بیش از ۴ متر ارتفاع داشت.
در میان این بقایا، دو قطعه جمجمه انسان نیز وجود داشت؛ یکی فرونتال (پیشانی) و دیگری پاریتال (آهیانه). مرفولوژی (ریختشناسی) آنها شباهت زیادی به فسیلهای هومو ارکتوس داشت که قبلاً در محوطه سامبونگماکان (Sambungmacan) در جاوه یافت شده بود. قدمت این فسیلها با استفاده از روش لومینسانس تحریکشده نوری (Optically Stimulated Luminescence (OSL)) تعیین شد؛ روشی که مشخص میکند رسوبات آخرین بار چه زمانی در معرض نور خورشید قرار گرفتهاند. محققان به این نتیجه رسیدند که قدمت این دره و محتویات آن بین ۱۶۲,۰۰۰ تا ۱۱۹,۰۰۰ سال پیش است.
شواهدی از حیات در امتداد یک رودخانه گمشده
علاوه بر بقایای اسکلتی، تجزیه و تحلیل زمینشناسی، خطوط مدفون یک سیستم رودخانهای را آشکار کرد که زمانی بخشی از رودخانه باستانی سولو (Solo River) بوده و احتمالاً به سمت شرق در سراسر آنچه اکنون فلات سوندا (Sunda Shelf) است، جریان داشته است. بر اساس سوابق رسوبی، این رودخانه در اواخر پلیستوسن میانی، از یک اکوسیستم رودخانهای پررونق حمایت میکرد. درهای که فسیلها در آن یافت شدند، زمانی زیستگاه ترکیبی متنوع از گیاهخواران و درندگان، از جمله گونههایی از گوزن بود که استخوانها و دندانهای آنها در سراسر منطقه پراکنده شده بود.
این جزئیات بینش نادری را در مورد منطقهای ارائه میدهند که در نهایت بین ۱۴,۰۰۰ تا ۷,۰۰۰ سال پیش در اثر افزایش سطح دریا غرق شد. دانشمندان تخمین میزنند که ذوب شدن یخچالهای طبیعی از آخرین عصر یخبندان، سطح اقیانوسها را بیش از ۱۲۰ متر بالا برده و دشتهای کم ارتفاع سوندا لند را غرق کرده و ارتباط بین سرزمین اصلی جنوب شرقی آسیا و جزایر آن را قطع کرده است.
نشانههای قصابی، حاکی از شکار پیشرفته
تجزیه و تحلیل بیشتر استخوانهای حیوانات، علائم برش متمایزی را نشان داد؛ شواهدی که به گفته محققان، نشان از قصابی عمدی دارد. این علائم نشان میدهد که هومینینهای اولیه در این منطقه از ابزار برای شکار و فرآوری حیوانات بزرگ استفاده میکردند. برگهویس میگوید: «این دوره با تنوع مورفولوژیکی و تحرک بالای جمعیتهای هومینین در منطقه مشخص میشود.» این یافتهها نشان میدهد که جمعیت باستانی با استفاده از تکنیکهای نسبتاً پیشرفته برای آن زمان، با محیط خود سازگار شدهاند.
فسیلهای گونههای شبیه به غزال، که عموماً چمنزارهای باز را ترجیح میدهند، این ایده را تقویت میکنند که این منظره غرقشده بیشتر شبیه یک ساوانا بوده تا یک جنگل انبوه. حضور گیاهخواران بزرگ و گوزنها بیشتر نشان میدهد که این منطقه منابع غذایی فراوانی را هم برای حیوانات و هم برای انسانهای اولیه فراهم میکرده است.
گسترش ردپای هومو ارکتوس
قطعات جمجمه به دست آمده از تنگه مادورا، دامنه شناختهشده هومو ارکتوس در جنوب شرقی آسیا را گسترش میدهد. این انسانهای اولیه به خاطر قامت بلندتر و راستتر، پاهای بلندتر و بازوهای کوتاهتر شناخته میشوند؛ ویژگیهایی که آنها را به تناسبات انسان مدرن نزدیکتر میکرد. حضور آنها در سوندا لند، دیدگاههای جدیدی را در مورد مهاجرت و سازگاری انسانهای اولیه در سراسر مناظر متغیر منطقه ارائه میدهد.
آنچه به عنوان یک کشف تصادفی توسط معدنچیان شن و ماسه آغاز شد، به یک لحظه محوری در مطالعه تاریخ اولیه انسان در آسیا تبدیل شده است. با ترکیب روشهای باستانشناسی، زمینشناسی و دیرینهمحیطی، محققان در حال کشف یک فصل گمشده از تکامل انسان هستند؛ فصلی که برای هزارهها در زیر دریا پنهان مانده بود.
