داروی مسکن رایج گاباپنتین: هشدار درباره خطر زوال عقل و اختلال شناختی!

یافته‌های تکان‌دهنده از یک مطالعه بزرگ پزشکی

مطالعه جدیدی که بر اساس بررسی سوابق پزشکی هزاران بیمار در ایالات متحده انجام شده است، نشان می‌دهد مصرف مکرر داروی مسکن رایج گاباپنتین (Gabapentin) برای درمان کمردرد مزمن، خطر ابتلا به زوال عقل و اختلال شناختی خفیف (MCI) را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.

حقایق کلیدی این پژوهش:

• بیمارانی که 6 بار یا بیشتر گاباپنتین دریافت کرده‌اند، 29% بیشتر در معرض خطر زوال عقل و 85% بیشتر در معرض خطر اختلال شناختی خفیف قرار دارند.
• این خطر در بزرگسالان جوان 35-64 سال بیش از دو برابر افزایش می‌یابد.
• هرچه تعداد دفعات تجویز دارو بیشتر باشد، خطر مشکلات شناختی نیز بالاتر می‌رود.

جزئیات مطالعه و یافته‌های نگران‌کننده

این تحقیق که در مجله معتبر Regional Anesthesia & Pain Medicine منتشر شده است، داده‌های 68 مرکز درمانی در سراسر آمریکا را از سال 2004 تا 2024 بررسی کرده است. محققان با تحلیل سوابق 26,414 بیمار که گاباپنتین دریافت کرده‌اند و مقایسه آن با گروه کنترل، به نتایج هشداردهنده‌ای دست یافته‌اند.

خطرات به تفکیک سن:

• بزرگسالان 18-64 سال: بیش از دو برابر افزایش خطر زوال عقل و اختلال شناختی
• گروه سنی 35-49 سال: خطر زوال عقل بیش از دو برابر و خطر MCI بیش از سه برابر
• گروه سنی 50-64 سال: الگوی مشابهی از افزایش خطر مشاهده شد

رابطه دوز-پاسخ: هرچه مصرف بیشتر، خطر بالاتر

مطالعه نشان می‌دهد که بین تعداد دفعات تجویز گاباپنتین و خطر مشکلات شناختی رابطه مستقیم وجود دارد:

• بیمارانی که 12 بار یا بیشتر این دارو را دریافت کرده‌اند، در مقایسه با کسانی که 3-11 بار مصرف داشته‌اند:
  • 40% بیشتر در معرض زوال عقل
  • 65% بیشتر در معرض اختلال شناختی خفیف

محدودیت‌های مطالعه و توصیه‌های محققان

اگرچه این پژوهش یک مطالعه مشاهده‌ای است و نمی‌تواند رابطه علت و معلولی را اثبات کند، اما یافته‌ها آنقدر قوی هستند که محققان را به صدور هشدار واداشته است. تیم تحقیقاتی به سرپرستی چونگ اچ کیم تاکید می‌کنند:

“یافته‌های ما نشان می‌دهد که بین تجویز گاباپنتین و بروز زوال عقل یا اختلال شناختی در عرض 10 سال ارتباط وجود دارد. افزایش دفعات تجویز این دارو با افزایش بروز زوال عقل مرتبط است.”

آنها توصیه می‌کنند پزشکان باید بیماران بزرگسالی که گاباپنتین دریافت می‌کنند را از نظر علائم کاهش شناختی تحت نظر بگیرند.

گاباپنتین: دارویی با محبوبیت فزاینده اما نگرانی‌های جدید

گاباپنتین برخلاف مواد افیونی، پتانسیل اعتیادآوری نسبتاً پایینی دارد و به همین دلیل در سال‌های اخیر برای درمان دردهای مزمن، به ویژه دردهای نوروپاتیک، محبوبیت زیادی پیدا کرده است. این دارو حتی ممکن است اثرات محافظت عصبی نیز داشته باشد.

با این حال، نگرانی‌هایی درباره عوارض جانبی آن از جمله ارتباط احتمالی با تخریب عصبی در حال ظهور است. اگرچه تاکنون نتایج مطالعات در این زمینه متناقض بوده است، اما این پژوهش جدید نشان می‌دهد که گروه‌های سنی خاصی ممکن است آسیب‌پذیرتر باشند.

روش تحقیق و داده‌های مورد استفاده

محققان برای انجام این مطالعه از داده‌های شبکه تحقیقاتی سلامت TriNetX استفاده کرده‌اند که شامل سوابق الکترونیک سلامت از مراکز درمانی مختلف در آمریکا است. آنها با دقت سوابق بیماران را بررسی کرده و عوامل مختلفی مانند ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، بیماری‌های همراه و مصرف سایر داروهای مسکن را در تحلیل خود لحاظ کرده‌اند.

پیام اصلی برای پزشکان و بیماران

این یافته‌ها اگرچه نیاز به تحقیقات بیشتری دارد، اما بر ضرورت نظارت دقیق بر بیمارانی که گاباپنتین دریافت می‌کنند، به ویژه بزرگسالان جوان و میانسال، تاکید می‌کند. پزشکان باید بین منافع تسکین درد و خطرات بالقوه شناختی این دارو تعادل برقرار کنند.

مشخصات کامل پژوهش

• نویسنده: هانا احمد
• منبع: BMJ
• تماس: هانا احمد – BMJ
• تصویر: اعتبار تصویر به Neuroscience News تعلق دارد
• مقاله اصلی: “Risk of dementia following gabapentin prescription in chronic low back pain patients” توسط Chong H Kim و همکاران در Regional Anesthesia & Pain Medicine

منبع