تغذیه در زمان شیمی درمانی: راهنمای ضروری و آسان دکتر آرزو مرادی
تغذیه در زمان شیمی درمانی یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت زندگی و افزایش توانمندی بدن در برابر عوارض درمان سرطان است. اگرچه شیمی درمانی فرایندی دشوار و پرچالش است، رعایت رژیم غذایی مناسب میتواند به کاهش نشانههای ناخوشایند ناشی از درمان و حفظ انرژی بیمار کمک کند. دکتر آرزو مرادی، متخصص تغذیه و مشاور بیماران سرطانی، در این راهنمای جامع به بررسی نکات کلیدی تغذیه در طول دوره شیمی درمانی پرداخته است.
تأثیر شیمی درمانی بر سیستم گوارشی و نیازهای تغذیهای بدن
یکی از مشکلات رایج بیماران شیمی درمانی، بروز علائمی مانند تهوع، استفراغ، کاهش اشتها، خشکی دهان، تغییر طعم و بوی غذا، و مشکلات هضمی است. این علائم بهطور مستقیم بر میزان مصرف مواد غذایی و جذب مواد مغذی تأثیر میگذارند. به همین دلیل، توجه ویژه به تغذیه در زمان شیمی درمانی اهمیت زیادی دارد.
دکتر آرزو مرادی تأکید میکند که هدف اصلی تغذیه در این دوران، حفظ وزن مناسب بدن، تقویت سیستم ایمنی و تامین انرژی لازم برای ترمیم سلولها است. به همین منظور توصیه میشود از مواد غذایی متنوع و سرشار از پروتئین، ویتامینها، و مواد معدنی استفاده شود.
راهنمای ساده و کاربردی برای تغذیه مناسب در زمان شیمی درمانی
1. مصرف پروتئینها را افزایش دهید
پروتئین نقش کلیدی در بازسازی بافتها و تقویت سیستم ایمنی دارد. بهترین منابع پروتئین شامل گوشت کمچرب، مرغ، ماهی، تخممرغ، لبنیات کمچرب، حبوبات و مغزها هستند. دکتر آرزو مرادی توصیه میکند وعدههای غذایی خود را کوچک و مکرر تنظیم کنید تا بتوانید بهصورت منظم پروتئین دریافت کنید و از خستگی جسمانی جلوگیری شود.
2. مصرف مایعات را فراموش نکنید
مایعات کافی به رفع خشکی دهان، کمک به هضم غذا و دفع سموم بدن کمک میکند. آب، شیر کمچرب، سوپهای سبک و آبمیوههای طبیعی برای تامین مایعات مناسب هستند. مصرف چای سبز و دمنوشهای گیاهی ملایم نیز میتواند مفید باشد، البته باید با پزشک مشورت شود.
3. مصرف میوهها و سبزیجات تازه
میوهها و سبزیجات سرشار از آنتیاکسیدانها، ویتامینها و فیبر هستند که به تقویت سیستم ایمنی و کمک به دستگاه گوارش کمک میکنند. دکتر آرزو مرادی توصیه میکند بهصورت روزانه حداقل پنج واحد میوه و سبزیجات تازه و متنوع مصرف کنید و از مصرف سبزیجات تازه مثل کلم بروکلی، هویج، اسفناج و توتها غافل نشوید.
4. اجتناب از غذاهای ناسالم و آماده
غذاهای سرخشده، فستفودها، و غذاهای بسیار پرادویه ممکن است دستگاه گوارش را تحریک کنند و باعث افزایش تهوع شوند. همچنین، مصرف مواد غذایی بسیار سرد یا گرم نیز بهتر است با توجه به حساسیتهای هر فرد تنظیم شود. رعایت بهداشت در آمادهسازی و نگهداری غذاها نیز بسیار مهم است تا از بروز عفونت یا مسمومیت جلوگیری شود.
5. مدیریت مشکلات گوارشی مرتبط با شیمی درمانی
دکتر آرزو مرادی توصیه میکند در صورت بروز یبوست، اسهال، یا زخمهای دهان، با متخصص تغذیه یا پزشک خود مشورت کنید تا رژیم غذایی متناسب با علائم تنظیم شود. معمولاً مصرف فیبر به مقدار مناسب، غذاهای نرم و خنک و دوری از غذاهای تحریککننده میتواند تسکینبخش باشد.
نکاتی برای افزایش اشتها و مدیریت تغییرات طعم غذا
یکی از چالشهای اصلی بیماران شیمی درمانی، کاهش اشتها و تغییرات در حس چشایی است. این موضوع میتواند مصرف مواد غذایی را سخت کند. دکتر آرزو مرادی پیشنهاد میکند:
– از ادویهها و چاشنیهای ملایم برای بهبود طعم غذا استفاده کنید.
– وعدههای غذایی کوچکتر اما متنوعتر میل کنید.
– در صورت سوزش یا زخمهای دهان، از غذاهای نرم، خنک و غیرخشک استفاده کنید.
– در صورت بروز طعم فلزی یا تلخ از قاشقهای پلاستیکی استفاده کرده و میزان مصرف آب را افزایش دهید.
– فعالیت فیزیکی سبک مانند پیادهروی کوتاه میتواند اشتها را تحریک کند.
تغذیه و تقویت روحیه در دوران درمان
تغذیه مطلوب نه تنها به بهبود فیزیکی کمک میکند بلکه میتواند نقش مهمی در بهبود روحیه و کاهش اضطراب بیمار داشته باشد. دکتر آرزو مرادی تأکید میکند که ایجاد یک برنامه غذایی متعادل و مناسب با استفاده از حمایت خانواده و متخصصان، به داشتن رویکرد مثبت نسبت به درمان و شرایط دشوار بسیار کمک خواهد کرد.
در نهایت، توجه به بدن و تغذیه در زمان شیمی درمانی، همراه با مراقبتهای پزشکی، میتواند روند درمان را بهبود بخشد و کیفیت زندگی بیمار را بالاتر ببرد. مشاوره مداوم با متخصص تغذیهای مانند دکتر آرزو مرادی و تیم درمانی، بهترین راه برای تدوین رژیم شخصی و سازگار با نیازهای فردی است.
