جدایی ذهن و جسم در بیماری‌های مزمن: راهی برای بازگشت به زندگی

آیا از درد مزمن رنج می‌برید و احساس می‌کنید از جسم خود جدا شده‌اید؟ احساس بی‌حسی، خواب‌آلودگی و عدم حضور در زندگی روزمره دارید؟ این می‌تواند نشانه‌ای از پدیده جدایی ذهن و جسم یا همان اختلال تفکیک باشد. در این مقاله به بررسی این موضوع پرداخته و راهکارهایی برای بازگشت به زندگی و اتصال مجدد ذهن و جسم ارائه می‌دهیم.

اختلال تفکیک چیست؟

به زبان ساده، اختلال تفکیک حالتی است که در آن ذهن از جسم جدا می‌شود. آیا تا به حال شده است که رانندگی کنید و بعد متوجه شوید که هیچ خاطره‌ای از مسیر ندارید؟ این یک مثال ساده و بی‌ضرر از تفکیک است. ذهن شما از تجربه شما جدا شده و به جایی دیگر می‌رود. زمانی که در حال تفکیک هستید، خودتان را به عنوان یک شخص مادی و دارای جسم تجربه نمی‌کنید.

این امر لزوماً مشکل‌آفرین نیست. در واقع، مواقعی وجود دارد که تفکیک یک واکنش سالم به محیط اطراف است، یک «سازگاری خلاقانه با آسیب محیطی که بقای فرد را تهدید می‌کند (Haven، 2008).» برای مثال، هنگامی که درد حادی را احساس می‌کنیم، جدا شدن ذهن از جسم یک مکانیسم حفاظتی تطابقی است.

تفکیک قرار است یک راه حل موقت برای یک مشکل موقت باشد. ذهن ما علامت می‌دهد: «بیایید از شدت این درد فاصله بگیریم تا از شدت ضربه بکاهیم.» هوشمندانه است، اینطور نیست؟ اما مشکل زمانی پیش می‌آید که در تفکیک گیر کنیم – زمانی که بعد از فروکش کردن درد حاد، به جسم خود باز نمی‌گردیم.

نگاهی دقیق‌تر به اختلال تفکیک

عملکرد تفکیک، جدایی است. ما از تفکیک برای جدا کردن خود از احساسات غیرقابل تحمل، دانش غیرقابل تحمل (از جمله خاطرات)، جنبه‌های غیرقابل تحمل خود و روابط استفاده می‌کنیم (Haven، 2008).

در زمینه بیماری‌های مزمن، ممکن است از تفکیک برای دور شدن از درد فیزیکی، احساساتی که در مورد بیماری خود داریم، خاطراتی که از دوره‌های بیماری داریم، احساساتی که در مورد خودمان به عنوان «فرد بیمار» داریم و از روابطی که ما را به یاد بیماری‌مان می‌اندازند، استفاده کنیم. به یاد داشته باشید که این معمولاً یک انتخاب آگاهانه نیست. ما نمی‌گوییم: «اینقدر دردناک است که فکر می‌کنم الان باید تفکیک شوم.» بلکه این یک مکانیسم ناخودآگاه است که روان ما برای محافظت از ما از آن استفاده می‌کند.

چگونه بفهمیم که در حال تفکیک هستیم؟ برای بسیاری از افراد، تفکیک مانند خوابگردی در طول زندگی است. این احساس وجود دارد که زندگی در فاصله‌ای دور اتفاق می‌افتد. بی‌حسی تشدید می‌شود. در این حالت، ما پوسته‌ای از خودمان هستیم، نسبت به خود زندگی بی‌حس شده‌ایم. زمانی که کاملاً حاضر هستیم، زندگی را از طریق بدنمان تجربه می‌کنیم: حواس ما جهان اطراف را درک می‌کند؛ احساسات ما پاسخ به این ورودی حسی هستند. هنگامی که خود را از بدنمان جدا می‌کنیم، خود را از زندگی کامل محروم می‌کنیم.

بازگشت به جسم

اولین قدم برای از بین بردن تفکیک، تشخیص زمانی است که در حالت تفکیک هستیم. نامیدن احساس بی‌حسی و خواب‌آلودگی به عنوان تفکیک، کلید آغاز فرآیند «بیدار شدن» است.

با یادآوری اینکه تفکیک تلاشی برای جدا کردن ذهن ما از تجربه مادی ماست، می‌خواهیم به خودمان یادآوری کنیم که به بدن خود بازگردیم. این کار را می‌توان با توجه هم به دنیای اطراف ما (واقعیت خارجی) و هم به احساسات درونی بدن و ذهن ما (واقعیت داخلی) انجام داد (Rothschild، 2021).

بازگشت به بدن ممکن است چالش‌برانگیز باشد، به ویژه اگر تفکیک طولانی مدت باشد. توجه به تجربه خارجی معمولاً کمتر از توجه به تجربه داخلی باعث اختلال می‌شود، بنابراین از آنجا شروع کنید. به پاهایتان روی زمین و باسنتان روی صندلی توجه کنید. به اطراف اتاق نگاه کنید و اشیایی را که می‌بینید با چشمانتان درک کنید. اگر این کار برایتان بیش از حد است، یک رنگ مورد علاقه خود را انتخاب کنید و چشمانتان را در اتاق به دنبال آن رنگ بچرخانید. گوش‌هایتان را به صداهای اطراف باز کنید. اگر شروع از چیزهای کوچکتر بهتر است، یک شی کوچک را در دست بگیرید (مثلاً صدف یا سنگ) و روی آن تمرکز کنید. به رنگ‌ها، بافت‌ها و بوی شیء توجه کنید.

تنظیم بر روی تجربه درونی خود را می‌توان با دنبال کردن دم و بازدم‌های تنفس انجام داد. همچنین می‌توانید بر روی بدن خود تمرکز کنید، جایی که احساس تنش می‌کنید را مشخص کنید و آگاهانه آن تنش را رها کنید. مدیتیشن‌های اسکن بدن هدایت‌شده می‌توانند مفید باشند.

هنگامی که در حال تلاش برای بازگشت به بدن خود هستید، به احساسات خود توجه کنید. آیا احساس بهتری دارید؟ اگر اینطور است، عالی است! آیا احساس بدتری دارید؟ این یک احتمال است، زیرا شما در حال از بین بردن عملکرد محافظتی تفکیک هستید. اگر احساس غرق شدن می‌کنید، متوقف شوید. به بدن خود احترام بگذارید و یک قدم به عقب بردارید. بازگشت‌های کوچک (حتی 10 ثانیه‌ای) به بدن شما که در آن احساس تنظیم دارید، پیروزی‌های بزرگی هستند. «کندن ناگهانی باند زخم» و غرق شدن در وحشت، نتیجه عکس دارد (Rothschild، 2021).

این کار چالش برانگیز است، به خصوص زمانی که تفکیک طولانی مدت است. مراجعه به یک درمانگر برای همراهی شما در بازگشت به بدنتان توصیه می‌شود.

اقدامات عملی برای از بین بردن تفکیک در خانه:

• شروع به توجه و نامگذاری تفکیک خود در هنگام وقوع آن کنید.
• به آرامی با استفاده از ابزارهای ذکر شده در بالا به بدن خود بازگردید. ارزیابی کنید که هر تجربه چه احساسی به شما می‌دهد.
• تمرین‌های کوچک و مکرر بازگشت به بدن مفید است؛ غرق کردن خود در این فرآیند مفید نیست.
• برای حمایت و راهنمایی در این فرآیند، از درمانگری کمک بگیرید.

برای یافتن درمانگر، می‌توانید از دایرکتوری درمانگران Psychology Today استفاده کنید.

منبع