در شرایطی که معمولا همه انگشت اتهام را به سمت رشد نرخ دلار نشانه می روند و ان را ریشه اصلی بالا رفتن قیمت خودرو معرفی می کنند، کارشناسان و فعالان اصلی بازار، دلایل عمیق تر و داخلی تری برای این جهش اخیر قائل هستند. به عقیده انها، موضوعی که سبب شده تا در یک ماه گذشته بازار خودرو با یک شوک قیمتی ۱۰ تا ۲۰ درصدی روبرو شود، چیزی فراتر از نوسانات ارزی است. در واقع، انها بر این باورند که کمبود عرضه خودرو به بازار، تاخیرهای طولانی خودروسازان در تحویل تعهدات، و مهم تر از همه، موج جدید ورود سرمایه گذاران به جای مصرف کنندگان واقعی، عوامل اصلی این التهاب هستند. این وضعیت، ترکیبی عجیب از افزایش قیمت همزمان با رکود نسبی در حجم معاملات را رقم زده است.
ورود دوباره سرمایه گذاران به بازار
علی خسروانی، از اعضای فعال اتحادیه صنف فروشندگان خودرو، در گفتگو با رسانه ها، جزئیات بیشتری از وضعیت بازار خودروهای داخلی و خارجی ارائه کرد. او توضیح داد که در یک ماه اخیر، بازار شاهد افزایش همزمان تقاضا و قیمت بوده است. اما نکته کلیدی اینجاست که بخش بزرگ این افزایش تقاضا، نه از سوی افرادی که واقعا به خودرو نیاز دارند، بلکه از طرف سرمایه گذاران و کسانی شکل گرفته که نگران کاهش ارزش پول خود هستند و برای حفظ سرمایه به بازار خودرو هجوم اورده اند. این در حالی است که در حدود یک سال پیش از این، بازار خودرو تا حد زیادی از سفته بازی و حضور سرمایه های سوداگرانه دور شده بود و بیشتر خریداران را مصرف کنندگان واقعی تشکیل می دادند؛ چرا که خودرو دیگر سود دهی چشمگیری برای سرمایه گذاری محسوب نمی شد.
با این حال، به گفته این کارشناس، در ماه های اخیر این ترکیب کاملا برعکس شده است. در حال حاضر، بخش قابل توجهی از درخواست های خرید، چه از سوی مردم عادی و چه از سوی فعالان بازار، با انگیزه سرمایه گذاری و کسب سود (نه برای استفاده شخصی) صورت می گیرد. این تغییر در انگیزه خریداران، به عنوان یکی از محرک های اصلی افزایش تقاضا و به دنبال ان رشد قیمت ها در بازار خودرو شناخته می شود.
نقش اصلی کم کاری خودروسازان در بحران قیمت
این کارشناس تاکید می کند که این رشد قیمت و افزایش تقاضا، لزوما ارتباط مستقیمی با افزایش نرخ دلار ندارد. اگرچه نمی توان همزمانی ان با رشد قیمت ارز را کاملا بی تاثیر دانست، و به نوعی به تشدید این روند کمک کرده است، اما ریشه اصلی این مشکل، در جای دیگری است. در واقع، نشانه های اولیه تحرکات قیمتی در بازار خودرو، از حدود دو ماه قبل مشاهده می شد که بیشتر به عملکرد شرکت های خودروساز برمی گشت.
دلایلی مانند کمبود شدید عرضه محصولات، عدم اقدام به تکمیل وجه تعهدات قبلی، و تاخیر در ارسال دعوت نامه برای خودروهایی که قبلا در طرح های فروش ثبت نام شده بودند، به بهانه هایی همچون مشکل در تامین ارز از بازارهای ثانویه یا نوسانات نرخ ارز، زمینه را برای رشد قیمت ها اماده کرده بود. به عبارتی، حتی اگر قیمت دلار هم افزایش پیدا نمی کرد، بالا رفتن قیمت خودرو در بازار قابل پیش بینی بود.
در نتیجه این اوضاع، ما در حال حاضر شاهد افزایش قیمتی حدود ۱۰ تا ۲۰ درصدی در بخش های مختلف بازار هستیم. این افزایش قیمت ابتدا در خودروهای داخلی نمود پیدا کرد، چرا که به دلیل قیمت پایین تر، قدرت خرید برای انها بالاتر است. سپس این رشد قیمت به خودروهای مونتاژی رسید و در نهایت، هر چند با شدت کمتر، دامنگیر خودروهای وارداتی نیز شد. با این حال، خودروهای وارداتی قدیمی تر، به ویژه مدل های سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ ساخت کره، کمترین افزایش قیمت را تجربه کرده اند. علت این امر ان است که این مدل ها، به صورت کلی جذابیت کمتری برای سرمایه گذاری دارند و به دلیل تقاضای محدود، از رونق کمتری در کل بازار برخوردار هستند.
انتظار برای افزایش قیمت بیشتر و خطر عقب ماندن
این عضو اتحادیه توضیح داد که با وجود شروع دوباره طرح های ثبت نام خودرو توسط شرکت ها، فضای انتظاری همچنان بر بازار حاکم است. با توجه به ادامه روند افزایشی نرخ ارز و همچنین رشد قیمت طلا در بازارهای داخلی و جهانی، بخشی از فعالان بازار خودرو و فروشندگان بر این باورند که اگر در حال حاضر اقدام به فروش کنند، ممکن است از موج جدید و احتمالی افزایش قیمت ها جا بمانند. به همین دلیل، برخی از فروشندگان از عرضه خودرو خودداری کرده و منتظر افزایش بیشتر قیمت ها در روزهای اینده هستند؛ هرچند که بازار کاملا هم در رکود مطلق نیست و معاملات همچنان در جریان است.
خسروانی در ادامه به یک نکته جالب اشاره کرد: بخش قابل توجهی از افرادی که اخیرا برای ثبت نام و خرید خودرو اقدام کرده اند، در واقع کسانی هستند که از قافله بازار طلا عقب مانده اند. این افراد که به دلیل رشد شدید قیمت طلا، دیگر امکان خرید و سرمایه گذاری در ان بازار را ندارند، امروز تصور می کنند که بازار خودرو می تواند فرصت از دست رفته یا کاهش قدرت خرید انها را تا حدی جبران کند.
در مجموع، با اینکه خرید و فروش در بازار خودرو متوقف نشده است، اما نشان هایی از رکود نسبی نیز قابل مشاهده است. بازار در شرایطی است که همزمان با افزایش شدید قیمت ها، با نوعی احتیاط در معاملات و کاهش نسبی حجم خرید و فروش روبرو شده است. وضعیتی که می توان ان را به عنوان ترکیبی از رکود معاملاتی و التهاب قیمتی در بازار خودرو توصیف کرد.
