افزایش ۲۵۶ هزار نفری فقرا؛ چگونه وام مسکن ۷۱ هزار خانواده را به زیر خط فقر کشاند؟

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی تأثیر هزینه‌های تأمین مسکن بر افزایش فقر در سال ۱۴۰۱ پرداخته است. این گزارش نشان می‌دهد چگونه هزینه‌های بالای مسکن، خانواده‌های مستأجر را به زیر خط فقر سوق داده است.

رشد ۹.۲ درصدی تعداد مستأجران فقیر در یک سال

بررسی‌ها حاکی از آن است که در سال ۱۴۰۱ حدود ۲۳ درصد از خانوارهای مستأجر (معادل ۱.۹۹ میلیون خانوار) فقیر محسوب می‌شوند. اما زمانی که هزینه‌های بالای تأمین مسکن را نیز در نظر بگیریم، ۷۱ هزار خانوار دیگر به این جمعیت اضافه می‌شوند که درآمدشان بالاتر از خط فقر است، ولی هزینه‌های مسکن باعث شده در عمل فقیر باشند. در نتیجه، نرخ فقر در میان مستأجران از ۲۳ درصد به حدود ۳۰ درصد افزایش پیدا می‌کند.

وضعیت فقر در مناطق مختلف کشور

• در سال ۱۴۰۱، حدود ۵۲ درصد از کل خانوارهای مستأجر فقیر در مناطق شهری زندگی می‌کنند.
• بیشتر خانوارهای مستأجر فقیر، ۴ نفره هستند.
• سن سرپرست بیشتر خانوارهای مستأجر فقیر، بین ۴۱ تا ۵۰ سال بوده است.
• از نظر جغرافیایی، استان تهران با ۲۶ هزار خانوار و نرخ فقر ۳۹ درصد، رکورددار بیشترین تعداد مستأجران فقیر است.
• پس از تهران، مستأجران فقیر در خراسان رضوی، اصفهان و فارس سکونت دارند.
• کمترین تعداد در چهارمحال و بختیاری با ۴ هزار خانوار و نرخ فقر ۲۰ درصد ثبت شده است.

وام مسکن چگونه خانواده‌ها را فقیر کرده است؟

در بخش وام مسکن گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس اشاره شده که مالکان مسکن که هنوز اقساض وام مسکن می‌پردازند، بخشی از جمعیت درگیر فقر هستند. جمعیت این گروه تقریباً یک‌پنجم مالکان مسکن می‌شوند؛ گروهی که به دلیل درآمد پایین، هزینه‌ها و اقساط مسکن در حال تجربه فقر هستند.

• ۵۹ هزار خانوار در حال پرداخت اقساط وام خرید مسکن بوده‌اند که ۲۴ هزار خانوار از آنها فقیر هستند.
• در سال ۱۴۰۱ حدود ۵۹ هزار خانوار در حال پرداخت اقساض وام خرید مسکن بوده‌اند که ۱۵ درصد از این خانوارها (۲۴ هزار خانوار معادل ۸۱ هزار نفر)، با فقر درگیر بوده‌اند.

این گزارش نشان می‌دهد که وضعیت فقر در بین خانوارهای مستأجر طی ۱۴ سال به طور قابل توجهی بدتر شده است. آمار و ارقام نشان می‌دهد تعداد خانوارهایی که به دلیل فقر (کمبود درآمد یا هزینه بالای مسکن) در وضعیت دشوار قرار دارند، از حدود ۲۶۳ هزار خانوار در سال ۱۳۹۴ به حدود ۱.۵۴ میلیون خانوار در سال ۱۴۰۱ رسیده است و این یعنی جمعیت آنها با ۲۸۸ درصد افزایش تقریباً سه برابر شده است.