دورترین اجرامی که با چشم غیرمسلح میتوان دید کدامند؟
ستارگان درخشان در آسمان شب
بسیاری از ستارگان در آسمان شب به قدری درخشان هستند که با چشم غیرمسلح قابل مشاهدهاند. این ستارگان متغیر هستند، یعنی میزان درخشندگیشان در طول زمان تغییر میکند. برای دیدن دورترین اجرام، باید به دنبال اجسام بسیار درخشان باشیم که ممکن است هزاران برابر خورشید نور ساطع کنند. با این حال، قدر ظاهری این اجرام همیشه در محدوده دید انسان باقی نمیماند.
چالشهای تعیین فاصله اجرام آسمانی
یکی از مشکلات اصلی در این زمینه، عدم اطمینان از فاصله دقیق ستارههاست. ماهواره گایا متعلق به آژانس فضایی اروپا، دقیقترین نقشهکشی از کهکشان راه شیری را انجام داده و موقعیت و حرکت میلیاردها ستاره را ترسیم کرده است. اما این موقعیتها نیز با مقداری عدم قطعیت همراه هستند که باعث پیچیدگی بیشتر در این بررسی میشود.
نمونههای قابل توجه
بر اساس دادههای گایا، چند مورد از دورترین ستارگان قابل مشاهده با چشم غیرمسلح عبارتند از:
- وی۴۶۹ کاسیوپیا: در فاصله حدود ۱۶۰۰ سال نوری قرار دارد
- رو کاسیوپیا: یک ابرغول زردرنگ با درخشش بیش از ۶۰۰۰ برابر خورشید که در فاصله ۳۰۰۰ سال نوری واقع شده است
- ستاره فی کاسیوپیا (فی ذاتالکرسی): مجموعهای از چند ستاره با قدر ظاهری ترکیبی ۴٫۵ که احتمالاً تا ۱۰۰۰۰ سال نوری از ما فاصله دارد
کهکشانهای قابل مشاهده با چشم غیرمسلح
اگر پارامترهای خود را گسترش دهیم و فقط به ستارهها اکتفا نکنیم، میتوانیم کهکشانهای دورتری را نیز با چشم غیرمسلح ببینیم. در شرایط نوری عالی (آسمان تاریک و بدون آلودگی نوری)، میتوان کهکشان آندرومدا را مشاهده کرد که حدود ۲٫۵ میلیون سال نوری از ما فاصله دارد. برخی افراد حتی موفق به دیدن کهکشانهای M81 (حدود ۱۲ میلیون سال نوری) و M83 (حدود ۱۵ میلیون سال نوری) نیز شدهاند.
پدیدههای نادر و خارقالعاده
رخداد خاصی به نام GRB 080319B در ۱۹ مارس ۲۰۰۸ اتفاق افتاد که برای ۳۰ ثانیه به قدر ظاهری ۵٫۶ رسید و کاملاً با چشم غیرمسلح قابل مشاهده بود. نور این رویداد ۷٫۵ میلیارد سال در سفر بود تا به زمین برسد. اگرچه انفجارهای پرتو گاما قویتری نیز ثبت شدهاند، اما هیچکدام با چشم غیرمسلح قابل رؤیت نبودهاند.
اجرام قابل مشاهده در نیمکره جنوبی
در نیمکره جنوبی زمین، دو کهکشان کوتوله به نامهای ابر ماژلانی بزرگ و کوچک وجود دارند که حتی در شرایط نه چندان ایدهآل نیز قابل مشاهده هستند و بیش از ۱۶۰ هزار سال نوری از ما فاصله دارند. این اجرام شگفتانگیز به ما امکان میدهند فوتونهایی را ببینیم که از ورای تاریخهای پنهان جهان سفر کردهاند و پیوندی کیهانی بین ما و مراکز کهکشانمان ایجاد میکنند.
