رازهای صدساله شدن: چگونه برخی افراد با سلامت کامل به صد سالگی میرسند؟
مقدمه: عمر طولانی همراه با سلامتی، یک تصادف نیست
رسیدن به صد سالگی یک دستاورد خارقالعاده است. برخلاف باور عمومی که طول عمر زیاد را ناشی از شانس میدانند، مطالعات علمی اخیر نشان میدهد که صدسالهها نه تنها عمر بیشتری دارند، بلکه بار بیماری در آنها به مراتب کمتر از همسالانی است که زودتر فوت میکنند. جالب اینجاست که برخلاف تصور رایج، این افراد نه تنها دیرتر به بیماریهای مزمن مبتلا میشوند، بلکه پیشرفت بیماری در آنها کندتر است و در بسیاری موارد از عوارض کشنده آنها نیز در امان میمانند.
یافتههای علمی درباره صدسالهها
مطالعه سوئدی ۲۰۲۴: ارتباط طول عمر با کاهش خطر بیماریها
یک مطالعه سوئدی در سال ۲۰۲۴ که در مجله GeroScience منتشر شد، دادههای تاریخی افراد ۶۰ سال به بالا متولد ۱۹۱۲ تا ۱۹۲۲ را از سال ۱۹۷۲ تا ۲۰۲۲ بررسی کرد. محققان (ژانگ، موراتا، اشمیت-مند، ابلینگ و مودیگ، ۲۰۲۴) دریافتند که صدسالهها در مقایسه با دیگران، خطر کمتری برای سکته مغزی، انفارکتوس میوکارد و انواع سرطانها (به جز شکستگی لگن) دارند. این یافتهها نشان میدهد که راز عمر طولانی بیشتر به تأخیر انداختن یا اجتناب کامل از بیماریها مربوط است تا زنده ماندن با وجود بیماری.
چرا برخی افراد کندتر پیر میشوند؟
در سال ۲۰۲۵، یک مطالعه تکمیلی روی افراد متولد ۱۹۲۰ تا ۱۹۲۲ انجام شد که نشان داد صدسالهها تعداد کمتری بیماری دارند و حتی وقتی به بیماریهای شایع مانند بیماریهای قلبی-عروقی مبتلا میشوند، سرعت پیشرفت بیماری در آنها کندتر است (ژانگ، موراتا، اشمیت-مند، ابلینگ و مودیگ، ۲۰۲۵).
نکته جالب این است که اگرچه تومورهای بدخیم در میان صدسالهها شایعتر بود، اما اختلالات عصبی-روانی مانند زوال عقل و اضطراب در آنها کمتر دیده میشد. همچنین این افراد معمولاً فقط به یک دسته از بیماریها مبتلا میشدند که این موضوع از پیچیدگی ناشی از ابتلا همزمان به چند بیماری میکاهد.
عوامل مؤثر در طول عمر بالا
نقش زیستنشانگرها و سبک زندگی
تحقیقات روی زیستنشانگرها (بیومارکرها) نشان میدهد افرادی که بسیار بیشتر از حد متوسط عمر میکنند، الگوهای خاصی در شیمی بدن و سلامت کلی خود دارند (موراتا، ابلینگ، مایر، اشمیت-مند، هامار و مودیگ، ۲۰۲۴). اگرچه ژنتیک نقش مهمی دارد، اما محققان عوامل محیطی، اپیژنتیک و سبک زندگی را نیز به همان اندازه مهم میدانند (سباستیانی و پرلز، ۲۰۱۲).
درسهایی از نسل قدیم
توصیههای دکتر ماسی پی. اسمیت، متخصص سالمندشناسی
دکتر ماسی پی. اسمیت، متخصص سالمندشناسی از کارولینای جنوبی، به ویژگیهای جالب زندگی صدسالههای امروزی اشاره میکند. به گفته او، بسیاری از این افراد در دورهای رشد کردند که مواد افزودنی مضر، نگهدارندهها و رنگهای مصنوعی در غذاها کمتر بود و از آلودگیهای محیطی و استرس ناشی از فناوری دیجیتال نیز در امان بودند.
اسمیت در مصاحبه با نیویورک پست (۲۰۲۵) توضیح میدهد: «آنها میتوانستند به زندگی خود برسند و استرس کمتری داشته باشند». این نسل قدیم درمانهای خانگی را میشناخت، از غذاهای طبیعی و محلی استفاده میکرد و تحت فشار حفظ تصویر عمومی در فضای مجازی نبود. این «سنتیها» زندگی سادهتر و آرامتری داشتند، بیشتر پیادهروی میکردند، روابط اجتماعی قویتری داشتند و با خانواده و جامعه خود ارتباط نزدیکتری حفظ میکردند. این عوامل همواره با نتایج سلامت بهتر و طول عمر بیشتر مرتبط بودهاند (فرانکو، اوردونیِز، کابایرو، تاپیا گرانادوس، لازو، برنال، گوآلار و کوپر، ۲۰۰۷).
راهکارهای عملی برای افزایش طول عمر سالم
انتخابهای روزانه شما تعیینکننده است
دکتر اسمیت به کسانی که در محیطهای کمتر سالم رشد کردهاند یادآوری میکند که انتخابهای زودهنگام میتواند بر سلامت دهههای بعد تأثیر بگذارد. مصرف غذاهای تازه و فرآورینشده، مدیریت استرس، فعالیت بدنی منظم، استراحت کافی و حفظ روابط نزدیک با خانواده و دوستان از عوامل کلیدی برای زندگی طولانیتر و سالمتر هستند.
ژنها ممکن است نقطه شروع بهتری به برخی افراد بدهند، اما این انتخابهای روزانه ماست که مسیر نهایی را تعیین میکند. صدسالهها به ما نشان میدهند که پیری لزوماً به معنای سالهای بیماری نیست. با تغذیه سالم، روابط اجتماعی قوی، پرهیز از عادات مضر و مراقبت از سلامت روان، همه ما میتوانیم شانس خود را برای رسیدن به صد سالگی با نشاط و سلامتی افزایش دهیم.
