واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: تاریخ انتشار چهارشنبه 6 خرداد 1388 تعداد مشاهده : 114 نمايشهاي فاطمي غريب است جام جم آنلاين: همانطور كه مزار حضرت فاطمه زهرا (س) براي علاقهمندان و عاشقانش ناشناخته مانده، زندگي و چهره اين بانوي بزرگ اسلام هم براي صحنه تئاتر ايران ناشناس مانده است. هر سال وقتي كه ايام فاطميه فرا ميرسد، يكي دو نمايش كه به ترجيحبند اين سالها تبديل شدهاند، براي چندمين بار روي صحنه ميآيند و پس از آن كه رفع تكليف شد، ميروند تا سال ديگر دوباره پيدايشان شود. اگر منتقدان، كارشناسان و هنرمندان از كميت اندك و كيفيت پايين نمايشهاي مذهبي انتقاد ميكنند، اين گلايه در رابطه با زندگي و چهره معنوي حضرت فاطمه(س) به اوج ميرسد. واقعا چرا تئاتر كشور به سمت اين موضوع نميرود و اگر هم ميرود، بيشتر به مرثيه و روضهخواني نزديك ميشود تا به دنياي درام؟ بازشناسي چهرهها و تاريخ اسلام سيروس همتي كه اين روزها نمايشنامه او با عنوان «باغ من پاييز است» در ارتباط با ماجراي باغ فدك در تالار مولوي روي صحنه است، درباره ضعف محتوايي آثار نمايشي با موضوع زندگي حضرت زهرا ميگويد: مشكل اصلي اين است كه بعد از ورود تئاتر به ايران، ما نتوانستهايم درباره اتفاقات تاريخ اسلام و چهرههاي آن به يك بازشناسي متناسب با اين قالب هنري برسيم. وقتي در صحنه نمايش، همان رويكردي را پيشه ميكنيم كه در مجالس سوگواري به كار ميبنديم، انتظار بيهودهاي است كه بتوانيم به تئاتر مذهبي برسيم. اين نويسنده و كارگردان كه نمايشنامه مذهبي «يك شاخه گل سرخ» را هم در ارتباط با واقعه عاشورا در كارنامهاش دارد، ادامه ميدهد: سادهانگاشتن نمايش مذهبي از سوي بعضي هنرمندان و مسوولان و مديران هنري، تنها نتيجهاش كاهش سطح توقع و درك هنري مخاطبان شده است. اين كه نمايشي را به مناسبت ايام فاطميه بدون هيچ بازنگري به مدت 5 سال پشت سر هم تكرار كنيم، نه تنها هنر نيست، بلكه عيب است. سيروس همتي در همين ارتباط توضيح ميدهد: نتيجه چنين روندي اين است كه تماشاگران نمايشهاي مذهبي تنبل بار آمدهاند. آنان با ديدن آثار بيكيفيتي كه در سالهاي اخير روي صحنه آمدهاند، فكر ميكنند تالار نمايش هم جايي است كه در آن گريه كنند، احساسات خود را بروز دهند و تخليه روحي شوند. اين تماشاگر ديگر حوصله ندارد پاي تئاتري بنشيند كه به جاي شور، به دنبال برانگيختن شعور مخاطب است. احمد نگهبان هم كه كارگرداني نمايش «باغ من پاييز است» را برعهده دارد، با اشاره به تلاشهاي 3 دهه گذشته در حوزه تئاتر ديني ميگويد: با وجود همه اين كارها، حقيقت اين است كه بن مايه هنرهاي نمايشي ما به لحاظ ساختار و ابزار اين رسانه هنوز نتوانسته به تئاتر مذهبي نزديك شود. وي با تاكيد بر اين كه بر روي صحنه نمايش نبايد تنها به دنبال نقل روايتي مذهبي بود كه پيش از آن در مجالس نوحهخواني و سوگواري هم به گوش مخاطب رسيده است، ادامه ميدهد: ريزنگاري در شخصيتپردازي، تعليق، نوآوري در داستانگويي، پرهيز از حرفها و روايتهاي تكراري و دراماتيزه كردن وقايع البته به گونهاي كه بر اصل ماجرا خدشهاي وارد نسازد، از مواردي است كه نمايشهاي مذهبي ما سخت به آنها نياز دارند. تعزيههايي كه ديده نميشود در حالي كه صحنههاي رسمي تئاتر كشور آنطور كه بايد و شايد به زندگي و شهادت حضرت فاطمه(س) نميپردازند، آيا هنر تعزيه هم به اين موضوع بيتوجه است؟ وقتي در دهههاي سوگواري فاطميه، از خيمهگاه برپا شده در مقابل تئاترشهر برخلاف دهه اول محرم و دهه آخر صفر خبري نيست، اين پرسش پيش ميآيد كه آيا شبيهخوانان در اين ايام در خانه مينشينند؟ محمدحسين ناصربخت از پژوهشگران عرصه نمايشهاي سنتي و تعزيه در پاسخ ميگويد: به هيچ وجه اينطور نيست. باني تعزيه مردم هستند و نه دولت. اگر شما بعضي وقتها حمايتهاي دولتي از اين هنر را نميبينيد به اين معني نيست كه تعزيهگردانان و شبيهخوانان بيكار نشستهاند. آنان در همين ايام فاطميه تعزيههاي زيادي را اجرا ميكنند كه متاسفانه از سوي مسوولان، مديران و البته رسانهها مورد توجه قرار نميگيرد. وي تاكيد ميكند: وقتي چند تكيه انگشتشمار به جا مانده از دوران قديم در اختيار اوقاف و سازمان ميراث فرهنگي است و ديگر در آن تعزيه اجرا نميشود، شبيهخوانان تنها حسينيهها را براي كار در اختيار دارند كه آن وقت تعداد كمي از هنرنمايي آنان آگاه ميشوند. داوود فتحعليبيگي، از اعضاي انجمن تعزيه هم از جايگاه رفيع حضرت فاطمه(س) در اين نمايش سنتي ميگويد و توضيح ميدهد: در ارتباط با حضرت زهرا(س) چندين مجلس تعزيه وجود دارد كه از آن ميان بايد به تعزيههاي «نزول ستاره» مربوط به روايت ازدواج اين بانوي بزرگوار با امام علي(ع)، «داستان فدك»، «تولد امام حسين(ع»)، «صالح يهودي» و «قيامت» اشاره كرد كه در اين آخري، آن حضرت براي شفاعت مومنان ميآيد. اين كارگردان ادامه ميدهد: تعزيههاي مربوط به حضرت زهرا(س) و بويژه مجلس شهادت آن بزرگوار اين روزها در همين تهران و در استانهايي چون مركزي و اصفهان در حال اجراست كه اگر از آنها حمايت به عمل بيايد، قطعا افراد بيشتري امكان تماشايشان را به دست ميآورند. سيروس همتي در همين ارتباط پيشنهاد ميدهد: براي ايام فاطميه هم بايد فكري كنيم و به دنبال آن باشيم كه اجراي تعزيه را از جمعهاي محدود مذهبي خارج ساخته و آن را در معرض ديد همه مردم قرار دهيم. اين هنرمند ادامه ميدهد: چرا نبايد در 2 دهه سوگواري شهادت حضرت زهرا(س)، در ميادين بزرگ شهري با برپايي خيمهگاههاي بزرگ، مثل ايام محرم و صفر شرايط را براي برگزاري مجالس تعزيه فراهم كنيم. در اين صورت تعزيه از سوي مردم بهتر شناخته ميشود و راه براي اجراي آن در تمام روزهاي سال باز ميشود.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 94]