واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: تفاهم، بسترسازی برای توافق نهایی است تهران - ایرنا - به نوشته سایت خبری امید هسته ای شاید این سوال مطرح شود که اگر تفاهم، الزام آور نیست، اساسا چه نیازی به آن احساس می شود و چرا تیم مذاکره کننده از همین آغاز به دنبال توافق نهایی نمی رود؟ واقعیت این است که مذاکرات هسته ای ایران و غرب، مذاکراتی پیچیده و دارای زوایای گوناگون است.،
سخنان مرضیه افخم، سخنگوی وزارت امورخارجه درباره تلاش ایران و گروه1+5رای انجام تفاهمی سیاسی تا پایان ماه مارس، طی روزهای اخیر انتقادات زیادی را برانگیخت. سخن منتقدان بر این اصل استوار بود که با توجه به سخنان رهبر انقلاب مبنی بر اینکه ایران با توافق در کلیات و سپس توافق در جزئیات موافق نیست، وزارت خارجه این بار تنها واژه «تفاهم» را به جای «توافق» قرار داده است و همچنان به دنبال توافق دو مرحله ای است.
اتفاقا نقیض سخنان منتقدان، در استدلال خودشان نهفته است. جایگزینی واژه «تفاهم» به جای «توافق» تا پایان ماه مارس، خود دلیلی بر این مدعا است که ایران به دنبال توافق مرحله اول در ماه مارس و سپس توافق دوم تا ابتدای تابستان نیست. بلکه ایران تنها به دنبال توافق نهایی است. چه در پایان ماه مارس باشد چه تا ابتدای تابستان.
به گزارش پایگاه خبری امید هسته ای، همانطور که مرضیه افخم نیز در توضیحات اش مطرح کرده، «تفاهم» نوعی تعهد است که طرفین به یکدیگر می دهند اما این تعهد در عرف دیپلماتیک، به هیچ عنوان الزام آور نیست. اما توافق، بر خلاف تفاهم، تعهدی الزام آور است که در عرف دیپلماتیک، ملاحظات حقوق بین الملل بر آن لحاظ می شود. بنابراین آنطور که منتقدان می گویند، وزارت امورخارجه به هیچ عنوان به دنبال توافق دو مرحله ای نیست.
شاید این سوال مطرح شود که اگر تفاهم، الزام آور نیست، اساسا چه نیازی به آن احساس می شود و چرا تیم مذاکره کننده از همین آغاز به دنبال توافق نهایی نمی رود؟ واقعیت این است که مذاکرات هسته ای ایران و غرب، مذاکراتی پیچیده و دارای زوایای گوناگون است. اینگونه نیست که طرفین بخواهند بر سر موضوعی مذاکره کننده و پس از اینکه در مورد آن موضوع به توافق رسیدند، آن موضوع دیگر به طور کلی از روی میز مذاکره کنار گذاشته شود. به گواهی اعضای ارشد تیم مذاکره کننده، در مذاکرات هسته ای همه موضوعات در ارتباطی تنگاتنگ و پیچیده با یکدیگر قرار دارند. شاید از همین جهت باشد که محمد جواد ظریف، وزیر امورخارجه، بارها اعلام کرده است که تنها زمانی می توان از توافق نهایی سخن به میان آورد، که در مورد همه مسائل در یک زمان توافق رسیده باشیم. این خود نشان دهنده این واقعیت این است که انبوهی از موضوعات کلی و جزیی بر روی میز مذاکره قرار دارند و به قول عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای، همه این موضوعات در کنار هم یک مکعب روبیکس را تشکیل می دهند که با تغییر هر جزیی، اجزایی دیگر نیز تغییر می کنند.
در چنین شرایطی طرفین مذاکره کننده مجبور اند به منظور جلوگیری از اتلاف وقت، در خصوص برخی موضوعات به تفاهم برسند تا زمان را برای رسیدن به توافق نهایی کوتاه تر کنند و شرایط را مساعد تر. بدیهی است که این تفاهم به هیچ عنوان به این معنا نیست که هر یک از طرفین، مسئولیت و وظیفه ای بر دوش دارند که عدول از آن با ملاحظات حقوق بین الملل روبرو می شود. در واقع وقتی سخن از تفاهم در مذاکرات هسته ای به میان می آید، منظور همان درک متقابل مبتنی بر اعتماد است.
واقعیت این است که در مذاکره، به ویژه اگر طرف مقابل آمریکا باشد، طرفین ناگزیر به اعتمادسازی حتی به میزان مشخصی از اعتماد، هستند. اگر اعتماد به طور کلی وجود نداشته باشد، اساسا مذاکره ای شکل نمی گیرد. البته کاملا منطقی است که این اعتماد در هیچ زمانی نباید به خوشبینی غیرمنطقی و خوش خیالی، منجر شود. برای واضح تر شدن بحث مثالی مطرح می کنم.
جاده ای را در نظر بگیرید که قرار است آسفالت شده و برای استفاده عمومی آماده شود. آیا هیچ پیمانکار عاقلی از همان ابتدا قیر و آسفالت را بر روی جاده می ریزد؟ کاملا بدیهی است که این کار اشتباه و نشدنی است. پیمانکار متبحر و کاربلد ابتدا اقدام به زیرسازی بستر جاده می کند و پس از آن با انجام محاسبات دقیق شیب جاده را سنجیده و براساس آن اقدام به اجرای عملیات شن ریزی می کند و پس از زیرسازی باید با استفاده از غلتک های عظیم محکم و تثبیت شود و در نهایت پس از انجام همه این کارها، در مرحله نهایی، قیر و آسفالت بر روی جاده قرار گرفته و جاده آماده استفاده عمومی می شود. تمام مراحلی که پیش از ریختن قیر و آسفالت انجام شد، تنها مقدمه ای لازم برای کار نهایی است. برعکس آن هم صادق است و جاده بدون اجرای مرحله آخر کار نیز قابل استفاده نیست.
در خصوص مذاکرات هسته ای، «تفاهم» به معنای ایجاد بسترهای لازم برای انجام توافق سیاسی است. طرفین در هر صورت به این نتیجه رسیده اند که این بستر سازی نیاز است. هر دو طرف به خوبی می دانند که «تفاهم» صِرف، را نمی توان توافق نام نهاد و از آن انتظار کارکرد توافق را داشت. همانطور که جاده ای را که تنها زیر سازی شده نمی تواند جاده آسفالت نام نهاد.
منبع/ امید هسته ای
اول **
04/12/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 12]