واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: محدوديت روابط در اسلام
نویسنده : تنظيم كننده: محمد زند
در اين سلسله نوشتار، برآنيم تا با تكيه بر آيات و روايات ديني، به ابعاد مختلف مسئله روابط بينالملل در نگرش اسلامي پرداخته و نيز حدود و قصور اين ارتباطات را مشخص نماييم. تاكنون پنج شماره از اين سلسله را از نظر گذراندهايم و در اين شماره به عنوان ششمين نوشتار از اين مجموعه، به محدوديت روابط بينالمللي از منظر اسلامي ميپردازيم. مباحث اين سير برگزيده از كتاب «روابط بينالملل در اسلام» نوشته استاد آيتالله جوادي آملي است. ممنوعيت رابطه ولايي با كفار هرچند اسلام رابطه با كافران و ملحدان غيرمعاند را امضا ميكند، محدوديتهايي در اين روابط دارد كه در اين قسمت به بيان آنها ميپردازيم. مؤمنان نه تنها نبايد ولايت كافران را بپذيرند، بلكه نبايد به آنان مودت نيز داشته باشند؛ يعني حق داشتن هيچ يك از مراحل سهگانه «مودت»، «تولي» و «اتخاذ ولي» را نسبت به كافران ندارند. حتي اصل مودت كه پايينترين مرحله است چه رسد به «تولي» يا «اتخاذ ولي» كه مستحكمترين رابطه است. كافران، مشركان و منافقان دوستان يكديگرند. قرآن كريم در آياتي اصل رابطه ولايي مؤمنان با «كافران» را ممنوع ميداند: (ياَيهَا الذينَ ءامَنوا لاتَتخِذوا الكفِرينَ اَولِياءَ مِن دونِ المُؤمِنينَ اَتُريدونَ اَن تَجعَلوا لِلهِ عَلَيكُم سُلطنًا مُبينا) و ارتباط ولايي با كافران (ولاي آنان را در دل جاي دادن) را مطلقاً ممنوع كرده است: (ياَايهَا الذينَ ءامَنوا لاتَتَوَلوا قَومًا غَضِبَ اللهُ عَلَيهِم قَد يَئِسوا مِنَ الاءخِرَة كَما يَئِسَ الكُفارُ مِن اَصحبِ القُبور)، زيرا كافران غضب شدگاناند: (المَغضوبِ عَلَيهِم) و اهل ايمان كه ميگويند: (صِراطَ الذينَ اَنعَمتَ عَلَيهِم غَيرِ المَغضوبِ عَلَيهِم ولاَالضالين) نميتوانند با كساني كه مورد غضب الهياند دوست باشند. قرآن كريم راز ممنوعيت پيوند ولايي با كافران و منافقان را چنين بيان ميكند: (وَدوا لَو تَكفُرونَ كَما كَفَروا فَتَكونونَ سَواءً فَلا تَتخِذوا مِنهُم اَولِياء)؛ يعني منحرفان از دين خدا دوست دارند كه شما كافر شويد و همسان آنها باشيد. البته اين دوستي در سيره و سنت سيئه آنان ظهور دارد و مايه تأثير منفي خواهد بود. انگيزههاي مختلف ارتباط با كافران رابطه با كافران، با انگيزههاي گوناگون صورت ميگيرد، از اين رو براي شناخت سازگار بودن يا نبودن آن با ايمان، بايد گونههاي مختلف اين ارتباط را بررسي كرد: 1- رابطه با كافر به جهت خرسندي از كفرش: دوستدار كافر نميتواند مؤمن باشد، زيرا رضايت به كفر هرگز با ايمان سازگار نيست به ويژه اگر با كوششهاي عملي براي تأمين رضايت كافران يا با تلاشهاي فرهنگي براي ترويج فكر آنان يا با فعاليتهاي سياسي براي تثبيت حاكميت آنها همراه باشد. 2- دوستي با كافران براي رسيدن به مطامع دنيوي نه تثبيت كفر: اين دوستي گناه كبير و فسق بزرگ است؛ مثل اينكه كسي براي به دست آوردن مال دنيا به نفع كافران فقط در محور امور دنيايي آنها جاسوسي كند. چنين كسي كافر نيست ولي مصداق (فَلَيسَ مِنَ اللهِ في شي) است؛ يعني بر اثر تثبيت نظام كفر كه در حد خود از گناهان بزرگ است از مزايايي كه مؤمن عادل برخوردار است، محروم خواهد بود. 3- ارتباط با كافران براي كسب قدرت يا سركوب باطلي ديگر: اين پيوند ممنوع است، زيرا با باطل نميتوان باطل را كوبيد ولي اين رابطه كفرآور نيست. 4- پيوند با كافران به انگيزه استفاده از قدرت آنان براي احيا و احقاق حق: اين رابطه نيز ممنوع است، چون حق را با باطل نميتوان تثبيت كرد ولي مايه كفر نخواهد بود. 5- ارتباط با كافران براي دفع شر آنان كه جايز است و كفرآور نيز نيست. رسول اكرم(ص) براي سركوب اشرار (نه براي ترويج اسلام يا ازهاق باطل) با برخي مشركان پيمان نظامي بسته بودند. چنين ارتباطي تولي نيست، ولاء و محبت را نيز به همراه ندارد و اگر هم از مقوله دوستي باشد، به جهت كفر آنان نيست، بلكه براي آن است كه انسان هستند و با قدرتشان شري دفع ميشود. خلاصه آنكه افراط و تفريط نارواست: همانگونه كه ارتباط مهار نشده با كافران خطاست، ترك مراوده بيحساب نيز نادرست است. اسلام در عين امضاي روابط با كافران فرمود كه اين رابطه را در محدوده جان راه ندهيد كه به آنها علاقهمند شويد ولي درباره مسلمانها ضمن حفظ روابط تجاري، صنعتي و سياسي و مانند آن ميتوانيد در قلب يكديگر راه پيدا كنيد، چون هر دو مسلمان و مؤمنايد، ولي با كافران رابطه نهاني نداشته باشيد و آنها را بطانه و امين راز خود قرار ندهيد. ممنوعيت رابطه نصرت رابطه نصرت و كمك با كافران ممنوع است و مؤمن نبايد كاري كند كه به تأييد آنان بينجامد. البته نقل و انتقال كالاها نصرت دوجانبه است نه يكجانبه ولي اگر آن هم مايه تأييد مكتب آنها شود، ممنوع است، پس هر مبادلهاي كه مايه تأييد مكتب باطل كافران نيست و نيز مايه گسترش ظلم آنها نسبت به انسان ديگر نيست، حرجي ندارد. همزيستي مسالمتآميز با كفار ارتباطِ بدون ولاء با كافراني كه پيشينه سوء ندارند يا گرچه سابقه سوء دارند ولي درباره آينده آنان نگراني نيست و هرگز درصدد نابودي و محو اسلام و مسلمانان نيستند، بلكه خواهان زندگي انساني مسالمتآميز متقابل با مسلماناناند و در كنار آن پيوند ولايي با برادران ايماني رواست: (لايَنهكُمُ اللهُ عَنِ الذينَ لَم يُقتِلوكُم فِي الدينِ... اِنما يَنهكُمُ اللهُ عَنِ الذينَ قتَلوكُم فِي الدين) و چنانكه در شماره گذشته اشاره شد، حضرت اميرمؤمنان(ع) نيز در نامهاي به مالك اشتر او را از ظلم به مردم باز ميدارد و مردم را يا برادران ايماني او يا انساني همنوع وي ميخواند: (و لا تكونن عليهم سبعاً ضارياً تغتنم أكلهم فإنهم صنفان: إما أخ لك في الدين أو نظير لك في الخلق).
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۱ آذر ۱۳۹۳ - ۱۵:۴۱
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 30]