محبوبترینها
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1840331109
الگوها و نقش آن در امروزى شدن
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
الگوها و نقش آن در امروزى شدن نويسنده:محمّدحسين قديرى نوكابادى تبيين واژههاى هر بحث و گفتارى قبل از ورود به آن، امرى است منطقى كه از تشويش و پراكندگى مباحث جلوگيرى مىكند. در اين نوشتار، دو واژه مهم و كليدى وجود دارند كه بايد به توضيح آنها بپردازيم: «الگو» و «امروزى شدن».الف) الگو: الگو لفظى است كه در روانشناسى و برخى از علوم ديگر (مثل جامعهشناسى، اخلاق و علوم تربيتى و...) كاربرد بسيارى داشته، داراى مفهومى گسترده است. از جمله واژههايى كه با اين كلمه، تناسب و همپوشى دارد: اُسوه، مُدل، نمونه، قهرمان، مثال و سرمشق است. الگو در روانشناسى به معناى «طرح» و «نمونه عينى» به كار مىرود. الگوپذيرىبحث مهمى كه اينجا مطرح است بحث الگوپذيرى انسان است. در تعريف الگوپذيرى گفتهاند: «رضايت فرد به انطباق رفتارش با الگوهاى وسيعى در جهت هماهنگى و انسجام رفتارى با آنها». الگوپذيرى، امرى فطرى است كه از اوان كودكى در انسان، قابل مشاهده است (مُحاكات). اگر شما به كودكى بخنديد، او هم مثل شما لبخندى مىزند. اين فرايند در سنين بالاتر، حالت نيمهآگاهانه و كمى هدفدار به خود مىگيرد، مثل تقليد بچگانه كه در آن، طفلِ سه ساله براى شبيهسازى اطرافيان، اعمال آنها را تقليد مىكند (تقليد به معناى خاص آن). عالىترين مرتبه الگوپذيرى و تقليد، مرحله تكرار عمل ديگرى با آگاهى كافى از حُسن كار و همراه با هدفمندى است (اقتباس). چه بسا نوجوانى كه با انديشه و تفكر و استعداد فردى و تربيت، زودتر از وقت خود به مرحله آخر (يعنى اقتباس) برسد و برخلاف آن، مرد ميانسالى بهخاطر فقر فرهنگى و محيطى و... در همان مرحله نيمهآگاهانه و بچگانه بماند و كوركورانه از ديگران تقليد كند!انواع الگودر زمينه الگوها، تقسيمات و مباحث زيادى مطرح است، از جمله بحث تركيب و يا تعارض الگوها و يا تقسيم آنها به الگوهاى: 1) فعّال و منفعل، 2) مستقيم و نمادين (غير مستقيم)، 3) فردى و اجتماعى، 4) خيالى و واقعى، 5) ذهنى و خارجى، 6) راستين و دروغين، 7) صحيح و غلط، 8) ثابت (جاويد) و متغيّر (موسمى)و... كه به همين ترتيب در الگوپذيرها نيز اين بحثها و تقسيمبندىها مطرح است.البته ناگفته نماند كه برخى از اين مباحث و تقسيمبندىها با هم تداخل و همپوشى دارند. مثلاً پيامبر اسلام، «فعّال» و براى ما «نمادين» و... است.ميل به كمالمسئله مهم اين بحث، اين است كه الگوپذيرى، گرايشى فطرى است كه ريشه در ميل انسان به كمالجويى و كمالگرايى دارد. ما مىتوانيم طبق سرشت خود، از راههاى گوناگون، به پيشرفت و تعالى دست يابيم و ابعاد وجودى خودمان را توسعه بخشيم. انسان، همواره در صدد صعود به مدارج عالى انسانى است و در رسيدن به هيچ درجهاى سيرى نمىپذيرد. انسان، شُهرت، قدرت، ثروت، محبوبيت و... را براى خود مىطلبد ؛ اما همه اينها بيانگر يك ميل فطرىاند، يعنى ميل رسيدن به كمال مطلق! و البته گاهى انسان، به اشتباه، تمايلات محدود را به جاى اين ميل اصيل فطرى اخذ مىكند. يادگيرى مشاهدهاىاولين محققى كه به بحث يادگيرىهاى انسان از طريق مشاهده و تقليد پرداخت، «باندورا» بود. او اين نوع يادگيرى را به عنوان مهمترين عامل رشد و يادگيرى به حساب آورد و آن را متضمّن چهار فرايند مىدانست: 1) فرايند توجه به الگو، 2) فرايند ياددارى و حافظه، 3) فرايند توليد رفتار، 4) فرايند انگيزشى (مثل تشويقهاى خارجى و ميل و شوق درونى). محققانِ يادگيرى مشاهدهاى، بين «الگوى زنده» و «الگوى نمادين»، تفاوت قائل شدهاند. الگوهاى نمادين از طريق راديو، تلويزيون، سينما و مطبوعات، جلوه پيدا مىكنند كه اثر آنها از الگوى زنده كمتر است. نكته مهمى كه لازم است در اينجا مطرح شود اين است كه گاهى الگوى نمادين به خاطر كامل بودن و جامعيتش از الگوى مستقيم و زنده بهتر است ؛ چون همانطور كه گفتيم، انسان،فطرتاً كمالطلب است. تا مرحله الگوى بالاترى در كار باشد، مرحله زيرين را دنبال كردن، درجا زدن است و خسته كننده! به همين خاطر است كه ما به الگوى نمادين ائمه (سيره آنها) تن مىدهيم.ب) امروزى شدن: امروزى شدن به معناى تجددخواهى، نوجويى، نوگرايى و تازهطلبى است. براى امروزى شدن نمىتوان تعريف جامع و مانعى ارائه داد. بيشتر بدان خاطر كه بروز و ظهور اين اصطلاح و حتى به گمان من، اعتقاد به پديده مُدرنيسم، از ضوابط منطقى و استدلال صحيح و روشنى برخوردار نيست. پس به همين خاطر، تعاريف ارائه شده، اغلبْ ناقص و بدون توجه به همه جوانب آن پديده است؛ ولى در عين حال مىتوانيم به تعاريف غير تخصصى امروزى شدن، رجوع نماييم تا آنچه را در مباحث مىآيد، به روشنى دريابيم. امروزى شدن، يعنى:1) پذيرش رويدادهاى نو و تازهاى كه در جامعه بروز و ظهور دارند،2) تحرّك براى جستجوى مفاهيم نو، همگام با پيشرفت زمان،3) زودتر پذيرفتن نسبىِ نوآورى در مقايسه با ديگر اعضاى يك نظام اجتماعى،4) خطّى است كه در هر نقطه از آن هر كسى به هر بهايى به دنبال جديد مىرود. پيشينهمُدرنيسم، در آغاز، اصطلاحى بوده است براى جنبشى مسيحى كه تفسيرى جديد از مسيحيت، ايمان، اعتقاد و ارزشهاى سنتى داشت و سعى مىكرد كه اين دين را بهسوى تجدّد بكشانَد . بعدها اين كلمه عبارت شد از: وابستگى به ذوق و سليقه جديد در هر چيزى يا كارى (بخصوص در پديدههاى مادى و صنعتى). اسلام و نوگرايىاسلام، نه مثل عدهاى (از جمله برخى فرقههاى مسيحى، يهود، بودايى و هندو) نوگرايى را كاملاً مضر مىشمارد و نه مثل ماركس، آنرا كاملاً مفيد مىداند. اسلام، خود در مواجهه با هرچيز نو، چهار موضع براى قبول يا ردّ آن برمىگزيند: 1) موضع شناخت، 2) ارزيابى و انطباق آن با ضوابط شرعى، 3) اصلاح و تكميل، 4) پذيرش يا طرد. در الگوهاى اسلام، در برخورد با هر پديده جديد، دو نكته قابل توجه است: 1) منطبق بودن آن با كتاب و سنّت، 2) فايده عملى و ارزش اجرايى داشتن آن به گونهاى كه باعث تحوّل فردى و اجتماعى باشد.بر اساس آنچه ذكر شد، مىتوان گفت تعاريف پيش گفته، از نظر اسلام، ناقص و قابل اصلاحاند. از نظر اسلام مىتوان گفت كه امروزى شدن، عبارت است از: تحرّك و جستجوى مفاهيم نو، همگام با پيشرفت زمان، به شرطى كه توأم با شرايط علم، مصلحت و تقوا باشد. بر اساس اين تعريف، پيش رفتن همراه با زمانْ مورد قبول است، نه درجا زدن ؛ داشتن حركتْ مطلوب است و نه توقّف و ترس از حركت! اين تحوّل، زمانى امكانپذير است كه مصالح حيات اجتماعى و صرفه و درستى آنها فراموش نشود. پس امروزى شدن اسلام، مملو از ارزش، زيبايى، انساندوستى، آرمانهاى فكرى و اخلاقى و كمال انسانى است. نمونههاى نوخواهى در اسلام1) زمانى كه پيامبر در مدينه سكونت داشتند، براى ارتباط با برخى جوامع، به چند مترجم نياز داشتند. بنابراين به تشويق ايشان «زيد بن ثابت» وظيفه يافت دو زبان بيگانه را فرا گيرد. 2) اسلام، دستور مىدهد در تجهيزات جنگى براى دفاع از خود (نه غارت و خونريزى) به سبك روز، پيشگام و پيشقدم باشند. پيامبر اسلام با خبر شدند در يمن، دو نوع اسلحه جديد به كار برده شده است. لذا فوراً به دو نفر هزينه سفر دادند و آنها را به يمن فرستادند تا درباره اين دو نوع اسلحه، تحقيق و در صورت امكان، راهِ ساختن آن را ياد بگيرند و اگر هم امكان يادگيرى نبود، آن را خريدارى كرده، به مدينه آورند. 3) پيامبر براى باسواد كردن همسران خود از يك خانم تحصيل كرده، دعوت كردند.4) مردى به نزد پيامبر آمد كه مويش ژوليده و پريشان بود. او را به اصلاح موى و آراستن آن فرمان داد. او پس از اصلاح به نزد رسول خدا (ص) آمد. رسول خدا به او فرمود: «آيا اين وضع، بهتر نيست؟ قبلاً هر كس كه تو را مىديد، بهياد شيطان مىافتاد». هم او فرمود: «لباستان را زيبا كنيد، مركب خود را زيبا كنيد». الگوپذيرى و نوخواهىدر مباحث گذشته بيان داشتيم كه الگوپذيرى و نوخواهى، از گرايشهاى فطرىاند و از خصوصيات هر امر فطرى، طلبِ نهفته در آن است. پس بايد در جهان واقعى، چيزى براى طلب كردن باشد ؛ چون از حكمت حضرت حق به دور است كه اين تمايل را در انسان بگذارد، ولى مقابل آن در خارج، چيزى را نيافريند و تجويز نكند. چيزى كه هست، خداوند، اراده فرموده كه انسان با اراده خود به برخى از تازهها و امور جديد كه مورد رضاى خداست، تن بدهد و آنها را به كار بگيرد.بستر ظهور الگوهاى مُدرن در غربالگوهاى غربىاى كه براى امروزى شدن و مدرن بودن ارائه مىشوند، ثمره فضاى فكرىاى هستند كه اصول زير بر آن حاكم است (كه البته به تبع اين اصول، پيامدهاى منفى هم براى فرد و جامعه به بار مىآيد):1) اصل لذت: در اين اصل، هدف اساسى زندگى، به دستآوردن لذت و خوشى معرّفى شده است.2) اصل تنازع بقا: انسان، موجودى است كه در كنار منابع و دنيايى محدود واقع شده است. پس بايد براى ارضاى نيازهايش (و در نتيجه رسيدن به آرامش)، با همنوع خود به رقابت برخيزد.3) تكامل انواع (گونهها): انسان، گونه تكامليافتهاى از حيوان است، امّا از نوع پيچيدهتر آن. طبق برداشتهاى مدرن از اين اصل، اراده و اختيار انسان، پيوندى با آسمان ندارد و انسان، هيچ مسئوليتى در برابر جامعه و خدا و خود و طبيعت (جز در چارچوب قراردادهاى اجتماعى) نخواهد داشت.4) فردگرايى: توجه افراطى به خود، خودمدارى، برترىطلبى، تحقق مقاصد مادى حتى به بهاى از دست دادن شرف انسانى، و... اَشكال گوناگون فردگرايى امروز غربىاند.5) توجه صِرف به علوم تجربى: علمى مفيد است كه دادههاى آن علم، قابل مشاهده، اندازهپذير و تكرارپذير باشد و هر چيزى كه اين سه ويژگى را نداشته باشد، علم نيست.بر اساس اين اصول بود كه مادّىگرى و صنعتى شدن در جهان غرب به اوج خود رسيد. طرفداران اين اصول، هنوز هم براى حفظ منافع مادى خود به شدّت به اين مباحث (و اين بار در سطح جهان) دامن مىزنند. آنها با توجه به اين الگوها و با مطالعه دقيق حالات جوانان، از جمله: قهرمانخواهى، نياز به محبوبيّت، خودنمايى، حادثهجويى، رقابت، رفيقيابى خالصانه، توفانمزاجى، بلندپروازى، استقلالطلبى، جستجو براى يافتن هويّت خويش در اين سنين، تكامل هوس و... الگوهاى جديد و جوانپسند خود را مطرح مىكنند و همچون صيادى در كمين مىنشينند تا جوانان را فوج فوج به دام تجددخواهى كوركورانه بيندازند.در نظام مادّىگرى، از روش الگويى، بيشترين استفاده براى كسب منفعت بيشتر (به هر قيمتى) صورت مىگيرد. دستگاههاى تبليغاتى جهان امروز، بدين منظور، پيامهاى تبليغى خود را از زبان و قلم شخصيتهاى واقعى مزدور و يا قهرمانان كاذب و ساختگى، به هر ترتيب، بر اذهان جامعه تحميل مىكنند. آنها گاه نيز شخصيتهاى واقعى و جوشيده از متن جامعه را به حيلههاى مختلف به خدمت مىگيرند و آنها را بلندگوى تبليغات و پيامهاى خود قرار مىدهند و از طرفى ديگر، سخت مشغول پرورش و ساختن قهرمانان و آرايش چهرههايى هستند كه بتوانند با استفاده از آنها، جذّابيت كاذب ايجاد كنند و با نفوذ كلام آنها، پيام خود را به طور كامل به مخاطبان القا كنند. از آنجا كه نظام جهانى، نظام سلطه و مادّيت است و خطمشى سيستمهاى جهانىِ تبليغات نيز بر اساس سودجويى و دنياگرايى و استعمار تودههاست، الگوهاى راستين و صالح براى آنها مشكلآفرين خواهند بود. بنابراين، با ترفندهايى، از جمله: تكذيب، تخريب و ترور شخصيت، تفرقه، بدبينى، تخدير جوانان به مسائل مختلفى مثل سكس، موادّ مخدر، فرهنگ خوشباشى، تشويق به تقليدهاى كوركورانه و... جوانها را كنار زده، از دست آنها راحت مىشوند و در عوض، به جايگزين ساختن الگوهاى ساخته و پرداخته خودشان اقدام مىكنند ؛ الگوهايى كه نه ضامن سعادت مخاطباند و نه خود، بويى از معنويت، ديگر دوستى، دانشْدوستى، انديشهورزى، و... بردهاند. چنين الگوهايى، تضمين كننده منافع سياسى و فرهنگى و اقتصادى همان دستگاههاى الگوساز هستند و بس!خطا در الگوپذيرىهر انسانى طبق نظام ارزشى خود، كمال را در چيزى مىبيند و طبق فطرت كمالجويى خويش در پى كسانى كه واجد آن هستند به راه مىافتد تا با اقتداى به ايشان ره بهسوى كمال بپيمايد. در روند اين اقتدا و تقليد، سه خطا ممكن است از طرفِ الگوپذير و يا ارائه كنندگان الگو (براى منفعت) پيش آيد:1 . اشتباه در تشخيص مصداق كمال (مثلاً تبليغات مادّى سعى مىكند كمال را در خوشى و لذت دنيوى خلاصه كند)؛2 . اشتباه در تعيين مصداق كامل؛3 . اشتباه در حد و مرز الگوپذيرى و تعميمها و تخصيصهاى بىمورد (مثلاً سعى مىكنند از احساسات پاك جوانان استفاده كنند و يك مسئله مذهبى را از زبان قهرمانهاى ورزشى و محبوب جوانان طورى ديگر جلوه دهند (وارد شدن در حيطه غيرتخصّصى خود).پس انتخاب يك الگوى جامع و راستين، در گروِ سه شناخت است: 1) شناخت مصداق كمال (مثل علم) ، 2) شناخت مصداق كامل (مثل دانشمند وارسته نه عالمنما)، 3) شناخت حد و مرزها (استفاده از عالم فيزيك در تخصّص خود). از جمله پيامدهاى تجدّد غربىافسردگىهاى فردى و اجتماعى، استفاده ابزارى از زن و برداشتن محدوديتهاى پوشش براى آنها و محدود كردن و بستن عقل و حيا در آنها، مصرفگرايى، غرق شدن در زرق و برق وسايل لوكس، تحوّل ظواهر (آرايش مو، مدل لباس و...)، عدم تحول فكر (اگر تغييرى هم باشد، در خط منافع مدسازان خواهد بود)، توجه به ماديت و دورى از خدا و دهنكجى به اصول آسمانى، تزلزل روابط خانوادگى، تبديل شدن هنر (كه بايد باعث بيدارى بشر شود) به عامل تخدير، ترويج و پوچگرايى و... كه اينها پيامدهاى اصول الگويى غربى است كه بدان اشاره شد.وظايف انديشهمندان مسلمانگفتيم كه تجدّدخواهى و الگوپذيرى هر دو فطرىاند و در جوان، امور فطرى بيدارترند. پس بايد بدانيم كه جوان، نياز به الگو در هر دو بُعد دارد. اگر مسئولان (والدين، مربيان و دولتمردان) براى آنها الگوى جديد و مُدِ خوب قرار ندهند، بايد منتظر صيد شدن آنها باشند.نكته مهم ديگر اينكه: آگاهان بايد دو طرف سكه غرب (تكنولوژى و نيز وحشيگرىهاى نظامى و غرق شدن در لذايذ دنيوى و انحطاط اخلاقى) را براى جوانان به نمايش بگذارند و سطح آگاهى جوانان را بالا ببرند تا خود جوانان دست به انتخاب الگوهاى صالح بزنند و بدينگونه بينش معنوى آنها تقويت شود تا به هر لذّتى تن در ندهند.از همه مهمتر، اين كه: بايد بدانيم كه هر سنّتى را نبايد رد كرد و هر جديدى را هم نبايد چشمبسته پذيرفت ؛ آنچه ملاك ارزيابى است، چارچوب و قوانين دين و منطق است.توجه به الگوها، سرشتى (فطرى) است. لذا نمىتوان انسانها را در خلأ روانى باقى گذاشت ؛ بلكه بايد الگوهايى ممتاز پيش روى آنها نهاد و يا تصوير كرد تا به آنها تأسّى جويند و هدايت يابند. از طرفى، الگودهى و الگونمايى از سوى دستگاه تبليغاتى بايد تمام اقشار، گروهها و طبقات سنّى را شامل گردد ؛ چرا كه هر طبقه و گروه اجتماعى داراى ويژگىهاى روحى و خصلتهاى خاصاند و در نتيجه با الگوهاى ويژه خود، اُنس و ارتباط مىيابند. يك الگوى جوان نمىتواند براى گروه سنّى كودكان الگو دانسته شود. الگوهاى صالح، از راههاى مختلف (مثل: صدا و سيما، آموزش و پرورش، مساجد، مطبوعات، سينما و ورزش) به جامعه ارائه و تزريق مىشوند. شايد بتوان گفت كه ورزش، مؤثرترين و گيراترين راه براى ارائه الگو به جامعه است. جوان به قهرمانان، تعلّقى شديد احساس مىكند و آنها را ايدهآل خود مىشمرد ؛ چرا كه او در وضعيّت روحى و سنّىاى قرار دارد كه قدرت، جذبه، مقبوليت و آراستگى، مهمترين نيازهاى اوست.جامعيت الگوى اسلامىالگوهاى غير اسلامى در صورت صحيح بودنشان يكبعدى(دنيايى)اند ؛ امّا الگوهاى اسلامى ابعاد مختلف و لازم (مادى - معنوى يا دنيايى - آخرتى) براى رسيدن به كمال را دارند و با توجه به «جاودان» بودن قرآن و «خاتم» بودن پيامبر اسلام، هم از استعداد نوشدن دائمى برخوردار است و هم قابليت الگودهى به مردمان هر عصرى را دارد ؛ يعنى برطرف كننده دو نياز فطرى است.الگوهاى صرفاً مادّى، غير مطمئن هستند ولى الگوهاى دينى، الگوهايى مطمئن و اميدبخشاند.الگوهاى مادّى، پيامدهاى منفى زيادى دارند و زودگذرند ؛ ولى الگوهاى اسلامى از طرف خداوند حكيم هستند و فقط پيامد مثبت پايدار (لذت پايدار كمالآور) دارند.منبع:http://www.hadith.net/س
#فرهنگ و هنر#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 328]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها