واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: دوازدهمین جشن بزرگ سینمای ایران در حالی 25 شهریور برگزار میشود که اصل جشن هنوز هویت مشخص ندارد و در ابعاد مختلف از جمله داوری، فیلمهایی که امکان حضور در جشن را دارند و حتی تاریخ برگزاری به الگوی یکسان دست نیافته است. به گزارش خبرنگار مهر، جشن صنفی سینمای ایران همزمان با برگزاری دوازدهمین جشنواره فیلم فجر متولد شد. در این زمان پایههای خانه سینما محکم شده بود و اصناف با شناختن ماهیت خود در جهت دستیابی به حقوق خود گام برمیداشتند. تولد جشن وقتی که سالها فقط جشنواره دولتی فجر معیار سنجش کیفی فیلمها بود و همین تکقطبی بودن ارزشها را تنها در یک جنبه تعریف میکرد، امیدبخش ایجاد عرصهای تازه برای سنجش آثار در فضایی بازتر با نگاهی حرفهایتر شد. چون قرار بود در این جشن خود سینماگران در گروهی نسبتاً بزرگتر از داوران جشنواره ـ که در میان آنها غیرسینماگر نیز دیده میشود ـ فقط از منظر حرفهای آثار را مورد بررسی قرار دهند و جنبههای مختلف فیلم را با نگاهی تخصصی بررسی کنند. در نخستین سال اهدای تندیس در اردیبهشت 1373 دو تندیس به بهترین فیلم و بهترین هنرمند به مفهوم مطلق اهدا شد. این اتفاق یکسال دیگر نیز افتاد تا اینکه در سومین سال، یعنی اواخر 1375 آئیننامه جشن تظیم و نخستین جشن 19 تیرماه 76 یعنی پس از انتخاب محمد خاتمی با حضور اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس جمهوری وقت در تالار وحدت برگزار شد. در این سال 15 تندیس و یک دیپلم افتخار در رشتههای اصلی فیلم بلند اهدا شد. در یازدهمین دوره جشن خانه سینما پس از سه سال داوری جشن از شکل آکادمیک درآمد عملکرد جشن در نخستین سال قابل قبول بود و همین شرایط پتانسیلی بالا برای ادامه مسیر جشن خانه سینما فراهم کرد. سالهای دوم تا ششم با افزایش تعداد جوایز و ورود بخش فیلمهای کوتاه و مستند و عکس، برگزارکنندگان تلاش کردند به جشن خانه سینما جامعیت ببخشند. در تمام این سالها توجه ویژه داوران جشن به فیلمهایی که چندان در جشنواره فجر مورد توجه قرار نمیگرفتند اما به لحاظ حرفهای امتیازهایی داشتند، جایگاهی متفاوت برای جشن در بین سینماگران به وجود آورد. اضافه شدن تندیس انجمن منتقدان به تندیسهای جشن خانه سینما اتفاقهایی تازه را رقم زد. فیلمسازان پیشرو مانند جعفر پناهی و بهمن قبادی کارگردانانی بودند که از منتقدان جایزه میگرفتند و همین مسئله بازار جشن را کاملاً گرم کرده بود. جشن خانه سینما به این شکل در مسیر دستیابی به هویتی مستقل از جشنواره فیلم فجر گام برمیداشت و جسارتهای آن سینمای تکقطبی ایران را وارد مسیری تازه کرده بود. در راه رسیدن به هدف هویتبخشی به جشن، مسؤلان خانه سینما نیازمند زمان بودند تا ساختار مناسب برای جشن بیابند. آزمون و خطاها ادامه داشت و از همین رو زمان و تعداد جوایز و رویکرد جشن به فیلمها در این سالهال تغییر کرد. تا اینکه جشن ششم با تمام شرایط خاص آن برگزار و به نقطه عطف جشن خانه سینما تبدیل شد. در ششمین دوره جشن مراسمی هم به بهانه صدمین سال تولد سینما در ایران در مجموعه ورزشی انقلاب برگزار شد، تعداد تندیسها به 21 رسید و از سه سینماگر نیز تقدیر شد. اما اهدای تندیس انجمن منتقدان در دوره پنجم به جعفر پناهی برای "دایره" که مجوز نمایش عمومی آن از سوی معاون سینمایی وقت لغو شده بود، انجمن را از انجام اقدامهای مشابه باز داشت. سال هفتم به صورت نه چندان علنی فشارها به جشن افزایش یافت تا اینکه در سال هشتم هیئت مدیره خانه سینما برای برگزاری جشنی بزرگ سینمای ایران در سالن میلاد نمایشگاه بینالمللی تهران احضار شدند. استعفای هیئت مدیره و حاشیههای بسیار پس از آن سال جشن خانه سینما را در قالبی محافظهکارانه فروبرد به گونهای که سال نهم رویکرد جشن کاملاً دگرگون شد و فیلمهایی از آن جایزه بردند که در جشنواره فجر نیز مورد توجه بودند. "دوئل" احمدرضا درویش که سال قبل از حضور در جشن انصراف داده بود، آن سال آمد و چند جایزه گرفت. "خیلی دور، خیلی نزدیک" سیدرضا میرکریمی هم مانند جشنواره فیلم فجر از جشن خانه سینما با دستانی پر از جایزه بازگشت. اما غیر از تغییر رویکردی که از سال نهم در جشن به وجود آمد، از سال هشتم اتفاقی تازه در امر داوریهای جشن خانه سینما به وجود آمده بود. در این سال مسؤلان خانه سینما بر آن شده بودند با الگو قرار دادن اسکار داوریها را به صورت آکادمیک انجام دهند و با انتخاب افرادی از میان اصناف هر بخش از فیلمها توسط متخصصان آن امتیاز بگیرند. این سبک داوری هر چند عمری بیش از سه سال نیافت، اما در همین سه سال نیز همواره تغییر کرد. محور امتیازدهی به فیلمها، دیدن آثار در خانه سینما یا سالنهای نمایش، امتیازدهی به آثار در طول سال یا یکی دو ماه مانده به جشن، ضریب رای همصنفها و غیرهمصنفها در مورد هر بخش مواردی بودند که در این سه سال همواره تغییر یافتند و در نهایت با تغییر هیئت مدیره و روی کار آمدن هیئت مدیره جدید به ریاست میرکریمی داوری جشن از قالب آکادمیک خارج شد و به گفته علی معلم برای دستیابی به شکلی تازه با انتخاب هیئت داوری به سیاق قدیمی بازگشت. این اتفاق سال گذشته یعنی یازدهمین دوره برپایی جشن رخ داد و امسال نیز اعلام شد فیلمها به همین شکل داوری خواهند شد. اما کمتر از سه ماه مانده به برپایی جشن، هیئت مدیره خانه سینما تغییر یافت و معلم نیز از دبیری جشن استعفا کرد و مسؤلیت دبیری بر عهده امین تارخ گذاشته شد. تغییر دبیر جشن آن هم سه ماه مانده به برگزاری مطمئناً تبعاتی در پی خواهد داشت که نخستین تاثیر آن کاستن اعتبار جشن است. چطور میتوان به حرفهای برگزار شدن جشنی اعتراف کرد که هیئت داوران آن سه ماه مانده به برگزاری با تغییر دبیر مواجه میشود و در مورد نحوه و زمان دیدن فلیمها و حتی آثاری که قرار است در جشن حضور داشته باشند، اطلاعات دقیق در اختیار نیست؟ میتوان انصراف "آواز گنجشکها" را از حضور در جشن سینمای ایران ناشی از همین روشن نبودن کیفیت برگزاری و اعتبار جشن در میان سینماگران دانست. میتوان گفت از آنجا که در داوریهای جشن خانه سینما اتفاقی تازه برای فلیمها نمیافتد، یعنی دیدگاهی متفاوت نسبت به جشنواره فیلم فجر حاکم نیست و اصلاً جشن خانه سینما به عنوان جشنی دارای تشخص و رویکرد ویژه نتوانسته خود را بین سینماگران معرفی کند، حضور در آن برای کمتر فیلمسازی فرصت ویژه تلقی میشود. ضمن اینکه جشن خانه سینما در 12 دوره برگزاری هنوز نتوانسته قانونی مشخص برای فیلمهایی که میتوانند در آن شرکت کنند تدوین کند. در دورههای مختلف جشن گاه داشتن پروانه نمایش ملاک اصلی برای قضاوت در مورد آثار بوده و بعضی مواقع فقط نمایش فیلم در جشنواره فیلم فجر کفایت کرده است. اما رفت و برگشت بین این دو قاعده تکلیف سینماگران را با جشن خانه سینما نامشخص کرده است. در حالی که اغلب سینماگران انتظار دارند اعضای صنف آنان فارغ از محدودیتهای دولتی به ارزیابی آثار بپردازند، خانه سینما همواره نگاه دولتی خود را حفظ و در کمتر موردی از فیلمسازان مستقلتر حمایت کرده است. به عنوان مثال در سالی که "آفساید" به کارگردانی جعفر پناهی میتوانست طبق قاعده نمایش در جشنواره فیلم فجر در جشن خانه سینما مورد داوری قرار بگیرد، قانون جشن آن بود که فقط فیلمهای دارای پروانه نمایش داوری میشوند. سال بعد که قانون جشن تغییر کرد و فیلمهای جشنواره هم میتوانستند در جشن ارزیابی شوند، "آفساید" به این دلیل که در دوره قبلی جشنواره به نمایش درآمده بود باز هم از داوری بازماند. تارخ سه ماه مانده به برگزاری دوازدهمین جشن خانه سینما دبیری آن را عهدهدار شد اما دیگر نکته متغیر جشن خانه سینما زمان برگزاری آن است. در حالی که از دوره دوم جشن اعلام شده بود این مراسم همزمان با روز ملی سینما در تاریخ 21 شهریورماه هر سال برگزار میشود، اما تغییرهای چند روزه در زمان برگزاری امری عادی جلوه میکند. همانطور که امسال نیز زمان برپایی جشن چهار روز عقب افتاده است. هر چند که میتوانست حداقل ثبات در این مورد ساده جشن را معتبرتر جلوه دهد. سینمای ایران از جشنی صنفی که از سوی خانه سینما برگزار شود بینیاز نبوده و نیست، اما همین جشن نباید آنقدر بیپایه باشد که در نکتههایی پراهمیت چون داوری سالیانه تغییر یابد. وابستگی جشن به هیئت مدیره خانه سینما به هیچ عنوان توجیهی برای تغییر دبیر آن در آستانه برپاییاش نیست و بعید به نظر میرسد چنین جشنی غیر از گردهمایی چند شبه بتواند تاثیری در جریان کلی سینمای ایران بگذارد. هویتبخشی به جشن به گونهای که آن را وابسته به هیئت مدیره خانه سینما نشان ندهد، رسیدن به الگوی داوری یکسان پس از 12 سال و تعیین زمان مشخص برای آنکه همه بدانند سینماگران ایرانی چه روزی گرد هم میآیند تا به نتایج کار یکدیگر امتیاز بدهند و برگزیدگان خود را معرفی کنند، مسائلی است که تصمیمگیری در مورد آنها ضروری به نظر میرسد. شاید در این شرایط شرکت در جشن برای فیلمسازان امتیاز تلقی شود و آنها برای دستیابی به این مهم با هم رقابت کنند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 331]