واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا:
گنبد سلطانیه میراثی از فرهنگ و تمدن اسلامی زنجان - ایرنا - گنبد سلطانیه به عنوان میراثی ارزشمند از تاثیرگذاری فرهنگ و تمدن اسلامی همچنان به عنوان یکی از بناهای عظیم اسلامی و شاید با شکوه ترین آنها سر برافراشته است.
به گزارش ایرنا، این گنبد در هسته مرکزی شهر کوچک سلطانیه و در قسمت جنوب غربی کهندژ یا همان ارگ سلطانیه قرار دارد.
گنبد سلطانیه در دوران حکومت سلطان محمد خدابنده ˈاولجایتوˈ در مدت 9سال احداث شده و بر اساس آخرین تقسیمات اداری سیاسی استان زنجان ارگ سلطنتی از سال 704 الی 714 هجری قمری احداث شده است.
در ارتباط با احداث گنبد سلطانیه دو نظریه ارائه شده است که نخست مربوط به مورخین و جغرافیدانان متقدم است که بنای گنبد را به آرامگاه سلطان محمد خدابنده الجایتو معرفی کرده اند.
نظریه دوم انتساب و اختصاص بنا از طرف الجایتو به آرامگاه علی ابن ابیطالب(ع) و حسین بن علی(ع) است.
بررسی های باستان شناسی و مطالعه در عناصر معماری آن نظریه انتساب بنای گنبد سلطانیه به ائمه اطهار (ع) را مردود می داند.
احداث آرامگاه سلطانیه، ارتباطی به رسوم نژاد مغول نداشته بلکه غازان خان و الجایتو به تقلید از آرامگاه های موجود در ایران به احداث آن همت گماشته اند.
سبک نمای ساختمان سلطانیه در واقع تقلیدی از معماری سلجوقی است و نکته جالب توجه اینکه معماری گنبد سلطانیه الهام بخش معماری سبک ˈگوتیکˈ بوده که به طور مشخص از معماری گنبد سلطانیه تقلید کرده و از آن جمله کلیسای ˈسانتاماریا دلفیورهˈ در فلورانس ایتالیا را می توان نام برد که به مدت صد سال بعد از اتمام گنبد سلطانیه توسط برونلسکی و گیبرتی احداث شد.
گنبد سلطانیه پس از کلیسای سانتا ماریا دلفیوره در فلورانس ایتالیا و مسجد ˈایا صوفیای استانبولˈ سومین بنای عظیم تاریخی در جهان و نخستین بنای عظیم تاریخی در ایران می باشد.
قید این نکته ضروری است که این بنا در رقوم هم کف و طبقه اول با فضاهای اطراف مرتبط با گنبد دارای پلان نزدیک به مستطیل و ادامه مجموعه در طبقه دوم و سوم دارای پلان هشت ضلعی متمایل به منتظم است، اما فضای زیر گنبد یا گنبد خانه پلان هشت ضلعی دارد.
معماری گنبد سلطانیه نسبت به آثار هم ردیف خود از نظرعظمت و ابعاد منحصر به فرد بوده و نمونه بدیعی از یک آزمایش موفق است.
این بنا 52 متر ارتفاع، 60/25متر دهانه قوس گنبد،87/6 متر عرض جرزها به استثنای جرزهای شمال غربی و شمال شرقی که به عرض 4/12متر است، طول جرز از قسمت بیرونی 17متر و از سمت درونی 60/8 متر و دارای هشت ایوان و نزدیک به 50 اتاق است.
ملات بکار رفته در این بنا مخلوطی از گچ و مقدار اندکی آهک می باشد، گنبد سه طبقه مشخص دارد، طبقه هم کف که ایوان های هشت گانه را در خود جای داده است، طبقه اول در40/9 متری از کف فعلی قرار گرفته و شامل دهلیزهای ارتباطی است.
این دهلیز دور تا دور بنا را احاطه کرده و یک پلان 16 وجهی را بوجود آورده، طبقه سوم در 80/27 متر از کف قرار گرفته است.
در این طبقه طاق گنبد و پایه های هشت ضلعی مناره ها قرار دارند.
ارتفاع گنبد سلطانیه از طبقه سوم 19 متر است و از نظر تزیینات مرحله کمال معماری ایران و دانشگاه هنرمندان است که خلاقیت طراحان، معماران و مهندسان را به معرض قضاوت گذاشته که عمده ترین عوامل تزیینات در گنبد سلطانیه عبارت از تزیینات آجری، تزیینات گچ بری، کتیبه نویسی و کاشی کاری است.
هر کدام از قسمت های مختلف این بنا با تزیینات فوق منقش شده اند و هر قسمت زیبایی های هنری خاص را به نمایش می گذارند آنچه که بر عظمت هنری این گنبد می افزاید ایوان های طبقه دوم هستند که طاق این ایوان ها به اشکال و سبک معرق و استفاده از انواع کاشی ها تزیین یافته اند که نقوش تمام این ایوانها با همدیگر متفاوت می باشند.
بررسی کتیبه ها به عنوان یکی از منابع موثقی است که در شناساندن گنبد اهمیت خاصی دارد.
در این بنا انواع خطوط رایج تا اوایل قرن هشتم هجری رقم گردیده است.
کتیبه های دوره نخست به استثنای چند مورد اغلب به خط کوفی و به سبک معلق، مشجر، موشح و مورق نوشته شده و کتیبه های دوره دوم به خط ثلث جلی و انواع کوفی، محقق، ریحان و نسخ دیده می شود.
امروزه این بنای باشکوه به عنوان میراثی ارزشمند از معماری ایرانی - اسلامی به عنوان یک منبع منحصر به فرد جهانگردی مطرح است و جهانگردان زیادی را در طول سال پذیرا می باشد.
7319/596/245
انتهای پیام /*
: ارتباط با سردبير
[email protected]
08/12/1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 65]