صنعت كفش نيازمند تحول زيرساختي است

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: با گذشت نيم قرن از ايجاد نخستين كارخانه توليد صنعتي كفش در ايران به منظور توسعه اشتغالزايي و افزايش صادرات آن، نه تنها هيچ يك از اين اهداف محقق نشد، بلكه روز به روز وابستگي ايران در زمينه تهيه و تامين كفش براي بازار داخلي به محصولات خارجي بيشتر شد و آن تعداد معدود و محدود كارخانه هاي توليد كفش نيز به مرز تعطيلي رسيدند. اكنون با توقف و يا كاهش فعاليت‌هاي توليدي واحدهاي دولتي نظير كفش ملي، بلا و وين، عملا بازار كفش كشور در اختيار بخش خصوصي و توليدكنندگان خارجي به خصوص چيني ها قرار گرفته است. مديرعامل گروه صنعتي كفش ملي در نخستين همايش منطقه اي مديران كفش ملي در تبريز مشكلات تحريم و تهيه مواد اوليه را منجر به افزوده شدن هزينه هاي سربار و در نتيجه كاهش توليد اين شركت دانست. خليل مينايي گفت: كفش ملي كه زماني به اتحاد جماهير شوروي، مجارستان، لهستان، روماني و حتي اروپاي غربي صادرات داشت، در سالهاي گذشته از قافله رقابت در اين عرصه عقب افتاده است. وي اظهارداشت: اكنون مديران كفش ملي در تلاشند با بكارگيري ابزارهاي مديريت نوين به احياي شركت و بازگرداندن آن به گذشته پررونق خود همت گمارند و براي نيل به اين هدف روش توليد غيرمتمركز را با طرح چشم اندازي جديد و دستيابي به مزيتهاي رقابتي بازار جهاني اتخاذ و درصدد توسعه فروشگاه ها و ارايه كالاي با كيفيت به منظور افزايش فروش هستند. وي، افزايش سهم چهار درصدي فروش محصول كفش ملي در بازار داخلي به 10 درصد در افق پنج ساله را از برنامه هاي اين شركت عنوان و بر همسو كردن توليد كنندگان و آموزش مستمر فناوري هاي نوين جهت دستيابي به محصولي با كيفيت تر تاكيد كرد. مينايي گفت: هدف بعدي مديران اين شركت افزايش توانايي كفش ملي براي ورود به بازارهاي خارجي است تا بوسطه آن هم كمكي به بخش توليد داخلي كرده وهم سهمي براي ايران در بازار جهاني كفش باز كند. اين سخنان در حالي عنوان مي شود كه يكي ديگر از نقاط بحران‌ساز در صنعت كفش كشور ، شيوه توليد در اين صنعت است. در اين شرايط كه خواسته يا ناخواسته دولت براساس مجموعه‌اي از سياست‌هاي الزام‌آور ، از چرخه توليد خارج شده است، شماري از كارآفرينان با فراهم كردن سرمايه قابل توجه و خريد فناوري از كشورهاي صاحب‌نام، توليد مدرن را آغاز كرده‌اند. واحدهاي توليدكننده براي به دست گرفتن سهم بيشتري از بازار در كمترين زمان، در پي خريد فناوري از كشورهاي صاحب تكنولوژي هستند. چرا كه ظاهرا سرعت تنوع مد و كم تواني واحدها در طراحي قالب‌ها به تفكر تحقيق و توسعه در صنعت كفش اجازه رشد كيفي و كمي نمي‌دهد. اما تا چه زمان خريد فناوري مي‌تواند ادامه پيدا كند؟ آيا نبايد سياست يكساني از سوي تشكل‌هاي معتبر براي انتقال فناوري تعيين و ابلاغ شود. به نظر مي‌رسد صاحب‌نظران صنعت كفش بايد در چارچوب طرح راهبردي صنعت كفش، سياست‌هاي اساسي و قابل اجرايي را براي تغيير شيوه توليد از شكل و شمايل سنتي به توليد مدرن اتخاذ كنند. اما اتخاذ اين سياست‌ها هم نبايد به معني تدوين برنامه‌ريزي تكليفي و اجباري براي صنعت كفش باشد، بلكه بايد همراهي با اهداف مشخص توليدي در صنعت كفش مورد نظر باشد. با وجود اين كه صنعت كفش از نظر مالكيت و مديريت يكي از خصوصي‌ترين رشته‌هاي صنعتي در ايران است و تاكنون به طور مستقيم از منابع مالي دولت و پرداخت‌هاي انتقالي (يارانه) استفاده نكرده ‌است، ليكن بحران واردات كفش، زمينه ‌ساز درخواست‌هاي مستقيمي از دولت براي تعديل نرخ تعرفه واردات كفش به كشور شد. اينكه نبايد كفش‌هاي چيني از طريق مبادي غير رسمي وارد كشور شود، خواسته منطقي صاحبان صنايع كفش است و قاچاق آن به كشور نيز نشان از قصور نهادهاي مسوول در اجراي وظايف‌شان دارد، اما اينكه از دولت خواسته شود، با ابزار تعرفه، موانعي را براي واردات رسمي كفش چيني ايجاد كند، خواسته‌‌اي است كه در كوتاه مدت به نفع و در دراز مدت به ضرر صنعت كفش داخلي خواهد بود. بنابراين از هم‌اكنون فعالان اين صنعت در طرح راهبردي صنعت كفش بايد خود را آماده پذيرش الزاماتي كنند كه به صورت درون‌زا و برون‌زا (خارج از كشور) به اين صنعت تحميل خواهد شد. در اين شرايط طراحي يك چشم‌انداز از سطح حمايت‌هاي دولت در آينده و تدوين و طراحي سناريوهاي جايگزين براي تمام صنايع از جمله صنعت كفش ضروري‌ است. با وجود سابقه تاريخي شكل گيري قطب‌هاي توليد سنتي كفش در تهران، تبريز، اصفهان، مشهد، شيراز و كرمان، در شرايط فعلي، شيوه توليد سنتي با تيراژ توليد اندك، عدم تنوع محصولات، هزينه هنگفت توليد در كنار سامانه سنتي بازاريابي و فروش قادر به ادامه فعاليت نيست. با اين ناهمگوني فاحش در شيوه توليد سنتي با توليد مدرن و انبوه، متغيرها و شاخص‌هاي كلان اقتصاد كفش (عرضه متناسب با تقاضا، ايمني سطح اشتغال كارگران، صادرات و رشد منطقي هزينه‌هاي توليد) به سطح مطلوبي دست نخواهد يافت. در حال حاضر بازار كيف و كفش ايران به تسخير كيف و كفش هاي ماركدار و بي مارك كشورهاي مختلف درآمده تا جايي كه از صنعت كفش دست دوز ايران در بازار هاي جهاني هيچ خبري نيست و كشورهايي كه به تازگي قدم درعرصه توليد كفش نهاده اند بازار جهاني را قبضه كرده اند. يك فروشنده با سابقه كفش در بازار تبريز در خصوص تسخير بازار كيف و كفش ايران توسط محصولات خارجي مي گويد: زماني مي توان انتظار داشت كه صنعت كفش ايران بتواند حرفي براي گفتن داشته باشد و نيازهاي بازار داخلي را تامين كند كه حداقل چند واحد بزرگ توليد كفش در كشور فعال باشند. سيد گلابچي مي افزايد: زماني كه توليد كفش داخلي به كارگاه هاي كوچك با يك تا دو كارگر محدود مي شود چگونه انتظار داريم كيف و كفش ايراني بتواند در بازار ، حرفي براي زدن داشته باشد. يك فروشنده لوازم اوليه كفش در بازار تبريز هم معتقد است: زماني كه براي توليد كفش، چرم لازم را نداريم و از روش هاي صنعتي براي توليد كفش استفاده نمي شود، نبايد انتظار داشته باشيم كه كفش هاي خارجي بازار ايران را تسخير نكنند. حسين شجري با اعلام اينكه 30 درصد لوازم اوليه كفش مصرفي در شهر تبريز از داخل اين شهر تامين مي شود، افزايش قيمت مواد اوليه شيميايي و پتروشيمي را ناشي از تحريمها دانست. رييس اتحاديه كفاشان تبريز با اشاره به ادامه قاچاق بر ضرورت حمايت از شهرك كفش تبريز از طريق ايجاد خوشه كفش تاكيد مي كند. جواد حسين نژاد حلاجي با اشاره به اينكه بازار كفش‌هاي نامرغوب چيني‌ 70 درصد از دو هزار واحد توليدي كفش دست‌دوز تبريز را به تعطيلي كشانده و در حال حاضر تنها 600 واحد توليد كفش در تبريز فعالند(30 درصد فعال ، 30 درصد نيمه تعطيل و 40 درصد نيز تعطيل هستند)، اظهارداشت: تبريز با داشتن سابقه ديرينه در صنعت كفش و داشتن استادكاران توانمند و نيروي كار مجرب، توان توليد دو برابري نياز كفش كشور را دارد. اسرافيل تبريزي معاون بازرگاني شركت كفش ملي ايران هم با اعلام اينكه چند واحد توليد كفش در آذربايجان شرقي در تامين سبد فروش اين شركت مشاركت دارند، گفت: تبريز ظرفيت بالايي در بخش توليد دارد و اين شهر مي تواند برندهاي جديدي به بازار عرضه كند. رييس اتحاديه كفاشان تبريز افت كيفيت مواد اوليه و عدم توليد چرم خوب را مهم‌ترين عامل كاهش كيفيت كفش تبريز دانست و خاطرنشان كرد: در تبريز مواد اوليه مرغوب همچون چسب، چرم، زيره، رويه و يراق‌آلات وجود ندارد و از سوي ديگر به دليل تعرفه گمرگي بسيار بالا نمي‌توان اين مواد را از خارج وارد كرد و در نهايت ضربه آن را توليد كنندگان متحمل مي‌شوند و توليدات تبريز هرگز توان رقابت با كشورهاي هم‌طراز را پيدا نمي‌كند و اين فرايند ركود صنعت كفش را موجب مي‌شود. حسين نژاد با انتقاد از چرم‌سازان تبريز در توليد چرم بي كيفيت افزود: راه اندازي نخستين واحد توليدي چرم ايران در شهر تبريز ، توانست در كيفيت بخشي كفش دست‌دوز تبريز نقش بسيار مهمي داشته باشد. وي يادآور شد: در آن زمان در تركيه خبري از چرم‌سازي و توليد كفش نبود و اكثرا چرم مورد نياز خود را از تبريز تامين مي‌كردند. حسين‌نژاد گفت: ديگر زمان آن گذشته كه ما فقط چرم رويه مشكي و قهوه‌اي توليد كنيم و تنوعي در رنگ‌هاي مختلف نداشته باشيم، چرا كه جوانان دنبال رنگ‌هاي متنوع و عامه‌پسند هستند و چرم‌سازان ما نيز بايد بر اساس سليقه مشتري توليد كنند. رييس اتحاديه كفاشان تبريز، نبود فرهنگ استفاده از كالاي ايراني را يكي از مشكلات مهم و تاثيرگذار در صنعت عنوان كرد و گفت: متاسفانه مردم ايران‌ به خريد كالاهاي خارجي بيشتر رغبت دارند و برخي افراد سودجو نيز كفش‌هاي نامرغوب چيني را به نام تركيه و ايتاليا حتي برخي كفش‌هاي توليدي تبريز را نيز به نام كفش تركيه به فروش مي‌رسانند. حسين‌نژاد عدم نقدينگي، فروش درصدي، رواج واسطه‌گري، ورود قاچاقي كفش از مرزهاي كشور و عدم حمايت مناسب دولت را مشكلات صنعت كفش تبريز اعلام كرد و افزود: براي رهايي از ركود فعلي صنعت كفش، نيازمند ايجاد تنوع در توليدات، واردات مواد اوليه مرغوب از خارج، توليد چرم با كيفيت در رنگ‌هاي مختلف، فرهنگ‌ سازي استفاده از كالاي ايراني، توانمندسازي نيروي كار با آموزش، ايجاد شهرك صنفي و صنعتي كفش، ارايه خدمات بيمه‌اي به كارگران و كارفرمايان و در نهايت همت همه فعالان كفش هستيم. وي اظهارداشت: تا زماني كه يك تحول عظيم در اين صنعت از لحاظ مواد اوليه، ماشين‌آلات صنعتي، نيروي كار و ايجاد شهرك صنفي صورت نپذيرد، هرگز نمي‌توان به آينده اين صنعت اميدوار بود. يكي از پيشكسوتان عرصه توليد كفش تبريز با اشاره به اينكه با تاسيس كارخانه كفش ملي و ورود كفش هاي pu به بازار، تبريزي ها با اعتراض به دربار خواستار جلوگيري از توسعه اين فعاليت شدند، گفت: استدلال آنها اين بود كه با صنعتي شدن توليد كفش، جايگاه توليد سنتي متزلزل خواهدشد كه البته با گذشت چندين سال از صنعتي شدن توليد كفش، شاهد كاهش شديد كفش هاي دست دوز هستيم و در حال حاضر تنها چند نفر در تبريز كفش سنتي با چرم اعلا توليد مي كنند. مهدي فرحي شاهگلي افزود: زماني همه توليد داخل فروش مي رفت ولي اكنون 80 درصد توليد فروش نمي رود و اين در حالي است كه زايران عتبات عاليات و خانه خدا هم از عراق و عربستان كفش چيني سوغات مي آورند. رييس انجمن صنفي كارآفرينان صنعت كفش تبريز هم با اشاره به كاهش صادرات كفش تبريز عامل اصلي اين اتفاق را عدم توجه توليدكنندگان به نياز و مد بازار دانست و گفت: زيرساخت تحول اين صنعت فراهم نيست و براي همين بازار جهاني را از دست داده ايم. احمد خادم با اشاره به فعاليت 50 واحد توليد صنعتي كفش از جمله فرزين و آداك و آفاق در استان و اينكه 40 هزار نفر در تبريز در اين بخش فعاليت مي كنند، افزود: در حال حاضر اشتغال اين صنعت در شرف تهديد است و اگر اهميت داده نشود به حال صنعت فرش گرفتار مي شود. وي خاطرنشان كرد: افزايش هزينه هاي توليد در اين بخش در نهايت به زيان توليد ناخالص ملي است. خادم با اشاره به اينكه محصولات چند واحد توليدي در تبريز توان رقابت در عرصه جهاني را دارند، اظهارداشت: مصرف كننده نبايد فريب برند جهاني را بخورد. وي از ايجاد دانشگاه كفش در تبريز به عنوان يكي از مصوبات سفر سوم استاني خبرداد و گفت: با ايجاد شهرك كفش تبريز، تاسيس دانشكده كفش براي آموزش توليد كفش مطابق با فناوري هاي روز دنيا و ارايه تسهيلات حمايتي به اين بخش زمينه صادرات كفش به خارج فراهم مي‌ شود. وي ارزش صادرات كفش در سال 88 را 55 ميليون دلار ذكر كرد و گفت: امسال به دليل برقراري تعرفه بالا در كشورهاي ديگر، اين ميزان كاهش يافته است. نايب رييس انجمن صنفي كارفرينان صنعت كفش تبريز هم با اشاره به اينكه كفش چين ، كره ، ويتنام و تركيه بازار كفش ايران را تسخير كرده است، افزود: اگر مسوولين به فكر ساماندهي اين صنف نباشند، صنعت كفش به طور كامل از بين خواهد رفت. حسن يوسف زاده كه چندي پيش به همراه هياتي از فعالان صنعت كفش تبريز براي بازديد از نمايشگاه بين المللي آيسف به تركيه سفر كرده بود، جاي غرفه ايراني در اين نمايشگاه را خالي دانست. وي علت عدم حضور ايران در چنين نمايشگاه هايي را فقدان ساختار و استاندارد لازم براي توليد كفش مرغوب و صادراتي عنوان كرد و گفت: كفش ايراني به دليل فقدان كنترل كيفي همانند كفش چيني نامرغوب شناخته مي شود. وي بر توليد مواد اوليه مرغوب در داخل كشور تاكيد و خاطر نشان كرد: كشورهاي ايتاليا ، تركيه ، كره و آلمان قبل از اينكه بخواهند كفش صادر كنند بر توليد مواد اوليه مرغوب اهتمام مي ورزند. يوسف زاده اظهارداشت: براي اينكه توليد داخلي امكان رقابت در بازار جهاني را داشته باشد، به همكاري دانشگاهيان و صنعتگران نياز است. البته نقش وضعيت نامناسب واحدهاي چرم سازي را هم نبايد در وضعيت بحراني صنعت كفش ناديده گرفت. رييس اتحاديه چرم استان آذربايجان شرقي واردات گوشت منجمد را موجب كاهش كشتار دام و در نتيجه كمبود و گراني پوست خام دانست و گفت: با آزاد سازي صادرات وت بلوي گاوي، تعداد زيادي وت بلوي خام از كشور خارج شد. مسعود بنابيان با اشاره به اينكه مشكل خروج وت بلوي با تعيين عوارض حل شده است، گفت: با وضعيت كنوني چاره اي جز واردات اين محصول نيست، هر چند به لحاظ ارزان نبودن اين محصول در خارج از كشور واردات آن موجب كاهش قيمت نخواهد شد ولي از افزايش بي رويه آن جلوگيري خواهد كرد. وي همچنين خاطرشان كرد: با تحريمهاي بين المللي بانكي خريد از خارج بايد به صورت نقدي صورت گيرد و اين در حالي است كه به لحاظ زمان بر بودن برگشت سرمايه چرم سازان از مصرف كنندگان، امكان خريد نقد وجود ندارد. بنابيان با اشاره به اينكه هم اكنون واحدهاي فعال چرمسازي در چرمشهر تبريز تنها با 25 تا 30 درصد ظرفيت خود كار مي كنند، از توليدكنندگان كفش خواست به دنبال راهي براي برگشت سريع سرمايه چرم سازان باشند چرا كه با نابودي صنعت چرم صنعت كفش هم نابود مي شود. مديرعامل يكي از واحدهاي توليد كفش در تبريز با اشاره به اينكه تنها چند كارخانه چرم سازي در كشور قادر به توليد محصول با كيفيت هستند، گفت: به لحاظ تفاوت قيمت چرم وارداتي از تركيه با توليد داخل، قيمت تمام شده توليد اين كفش با چرم ايراني گران تمام مي شود. جعفر فرزانه در عين حال اظهارداشت: امكان فروش كفش توليدي با چرم تركيه راحت تر از كفش توليدي از چرم داخلي است. جانشين سازمان بازرگاني آذربايجان شرقي هم با اشاره به اينكه 90 درصد چرم گاوي كشور در استان توليد مي شود، بر ضرورت حمايت از فعالايت واحدهاي چرم سازي شهرك چرم تبريز و همچنين احداث شهرك صنعتي كفش تبريز تاكيد كرد. غلامعلي راستي از ايجاد فروشگاه هاي زنجيره اي كفش استقبال كرد و گفت: ايجاد شهرك نمايشگاهي چرم و كفش در دستور كار قرار دارد. رييس سازمان صنايع و معادن استان آذربايجان شرقي هم با اشاره به اينكه صنعت كفش هم جزو واحدهاي توليدي تاثير پذير از اصلاح قيمت حاملهاي انرژي محسوب مي شود، از تخصيص تسهيلات جبراني براي اين واحدها خبرداد. علي مسافري گفت: بر اساس اين بسته حمايتي به هر يك از اين واحدها 100 ميليون ريال تسهيلات كم بهره تعلق مي گيرد. به نظر مي رسد هجوم كفش‌هاي چيني به بازار ايران هر چند به عنوان يك تهديد، فرصت‌هاي تاريخي را فراروي صنعت كفش قرار داده است. با يك نگاه جامع به روند ورود كفش‌هاي چيني به بازار ايران ، متوجه مي شويم اين واقعه باعث شده فعالان صنعت كفش به خود آيند و خواسته و ناخواسته با نگاهي موقعيت‌گرا جايگاه و حركت گذشته تا حال و روند آينده را بررسي كنند. به هر حال در هيچ مقطعي از تاريخ اقتصادي ايران تا اين اندازه، صنعت كفش از پوسته خارج نشده و فرصت‌ها و تهديدهاي فراروي اين صنعت در لايه‌هاي اذهان عمومي از مقامات دولتي، صنعتگران، كارشناسان گرفته تا عموم مردم يا مصرف‌ كنندگان برجسته نشده است. اين صنعت درون خود با مولفه‌هاي توسعه نيافتگي مواجه است كه چنانچه هم اكنون براي رفع موانع مورد اشاره، طرح‌ريزي راهبري صورت نگيرد، شرايط براي اضمحلال پرشتاب فراهم خواهد شد. در اين شرايط توليدكنندگان كفش يكي پس از ديگري تبديل به واردكنندگان كفش چيني مي شوند و اگر كارخانه اي ديروز توليدكننده مرغوب ترين كفش داخلي بود الان همان كارخانه نامرغوب ترين كفش خارجي را وارد مي كند. به نظر مي رسد خروج از شيوه توليد سنتي و دستيابي به روش‌هاي پيشرفته توليد و تجارت كفش ، جلوگيري از واردات بي‌رويه كفش از مبادي قانوني و قاچاق در كنار استفاده از مواد اوليه مرغوب و همراهي با مد روز، نياز صنعت كفش است. 7232/593/587

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 3002]