آيين سنتي پيرشاليار در منطقه تاريخي اورامان كردستان آغاز شد

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: آيين سنتي " پيرشاليار" در منطقه تاريخي اورامان كردستان آغاز شد
سنندج - دومين مرحله از آيين سنتي پير شاليار موسوم به آيين ازدواج "پيرشاليار" يكي از آيين‌هاي باستاني پيش از اسلام صبح روز آخرين چهارشنبه پيش از ‎15 بهمن ماه با ذبح قرباني و با حضور صدها نفر از مردم كردستان در روستاي "اورامان تخت" سروآباد آغاز شد.

منطقه هورامان زادگاه و مهد پرورش افراد سختكوشي است كه استقامت را از كوه‌هاي سر به فلك كشيده آن و لطافت طبع را از انواع گل‌هاي زيباي دامنه‌هاي كم نظير رشته كوه‌هاي زاگرس به ارث برده‌اند.

واژه " هورامان " از دو بخش " هورا " به معني اهورا و "مان" به معناي خانه و جايگاه و سرزمين تشكيل شده است، بنابراين هورامان به معناي سرزمين اهورايي و جايگاه اهورا مزدا است.

" هور" در اوستا به معني خورشيد آمده و هورامان جايگاه خورشيد نيز معني مي‌دهد، بنا به اعتقاد اين مردم روستاي " هورامان " زماني شهر بزرگي بوده و مركزيت خاص داشته است و به همين دليل از آن به عنوان تخت يا مركز حكومت ناحيه هورامان ياد مي‌كنند.

وضعيت خاص روستا از نظر معماري، موقعيت جغرافيايي، چشمه‌هاي پر از آب و همچنين مراسم خاص، آداب، رسوم و وجود مقبره و مسجد پيرشاليار به ويژه جمعيت و تعداد سكنه قابل توجه آن نشانگر اهميت آن در زمان ساسانيان است.

مراسم پير شاليار از زمان‌هاي بسيار دور در اين روستا برگزار شده است و مراسمي كه با ريشه كهن جشن عروسي پيرشاليار ( شهريار) را ياداور مي‌شود.

جشن عروسي پير شاليار مراسمي بسيار كهن است، اگرچه اين مراسم در طول زمان با تغييرات بسياري مواجه شده، ولي ريشه‌هاي كهن اساطيري خود را بخوبي حفظ كرده است.

در منابع مكتوب تاريخي آمده است يك پير روحاني به نام پيرشاليار از مغان زرتشت نزد مردم اورامان بسيار محترم است و كتابش را به بيگانگان نشان نمي‌دهند و كلماتش به جاي ضرب‌المثل به كار مي‌رود.

اين مراسم هر سال در بهمن ماه، در آغاز چله كوچك، در سه مرحله و طي سه هفته در منطقه اورامانات از توابع شهرستان مرزي سروآباد انجام مي‌شود.

در اولين هفته بهمن ماه، گردوهايي كه از باغ پير شاليار چيده شده، براي اهالي ارسال مي‌شود و به اين ترتيب اهالي از شروع مراسم عروسي پيرشاليار با خبر مي‌شوند.

هر ساله مردم روستا سالگرد ازدواج پيرشاليار را كه آخرين چهارشنبه پيش از پانزدهم بهمن ماه است به همان گونه كه اولين بار برگزار شده است جشن مي‌گيرند.

در اين مراسم بامداد چهارشنبه پس از نماز صبح در آن زمان كه كودكان روستا در كوچه‌هاي بسيار باريك و برف گرفته ده با فرياد " كلاوروچنه" به درب منازل رفته، سهم خود را از تنقلات طلب مي‌كنند.

مردان آبادي در شرف آماده كردن حيواناتي هستند كه در طول سال خانواده به دلايلي مختلف نذر كرده‌اند تا در اين مراسم قرباني كنند.

در مراسم پير شاليار وظايف تقسيم‌بندي شده است و هر خانواده‌اي همان كاري را انجام مي‌دهد كه اخلاف او در زمان حيات پير در مراسم عروسي انجام مي‌داد، بدين معني كه خانواده‌اي مسوول نگهداري از احشام نذري و ذبح آنها، خانواده ديگر مشغول پخت و پز آش نذري و ... هر كس وظيفه‌اي بر عهده دارد.

هر سال حدود ‎ 30راس گوسفند و بز و دو راس گاو در اين مراسم ذبح مي‌شود و خون گرم احشام قرباني شده در حالي كه بر اثر سرما بخار از آن بلند است از بام خانه پير به بام خانه پايين دست و از آنجا هم بر بام خانه ديگري روان مي‌شود تا در انتها بر بام خانه‌اي يخ مي‌زند.

اهالي اين روستا بخشي از گوشت را تقسيم مي‌كنند و بقيه به عنوان آش نذري در منزل پير پخت مي‌شود و در ظهر چهارشنبه و پنجشنبه بين مردم تقسيم خواهد شد.

مردم اين روستا معتقدند اين آش هرگز كم نخواهد بود و جمعيت هر چند زياد باشد كسي با ظرف خالي از منزل پير نخواهد رفت اما جمعيت هميشه از سر شوق براي گرفتن غذا فشار مي‌آورد.

در خلال انجام مراحل مختلف مراسم كه از چهارشنبه تا پنجشنبه شب به طول مي‌انجامد در خانه پير به روي مردم باز است و هر كسي مي‌تواند براي زيارت تخت گيوه و تسبيح پير كه از او به يادگار مانده است وارد منزل شود.

بعد از نماز ظهر دراويش قادري كه به طور عمده از اهالي روستاهاي اطراف و روستاهاي مرزي عراق كه از سه‌شنبه شب به اين محل آمده‌اند بر بام خانه پير حلقه زده و با آواي عرفاني دف شروع به ذكر و سماع مي‌كنند.

در اين ميان سالمندان سر رشته ذكر را به عهده دارند و جوانان هراز گاهي در ذكر و سماع معنوي از خود بيخود مي‌شوند.

بعد از پايان مراسم ذكر همگي به مسجد روستا رفته و نماز مغرب را به جماعت مي‌خوانند و نمي‌توان كسي را در كوچه‌ها ديد در اين هنگام مردان در مسجد و زنان در خانه‌هاي خود به فرادا تسبيح حق مي‌گويند.

از بامداد روز پنجشنبه ادامه مراسم از سر گرفته مي‌شود و همه در تكاپو و تلاشند و ديگ‌هاي بزرگ آش در خانه پير بر آتش گذاشته مي‌شوند و جماعت به انتظار نهار مي‌مانند.

خانه پير اتاقي بزرگ است كه در كنار ديوارهاي آن سكوهايي براي نشستن ساخته‌اند و بر ستون‌هاي چوبي اتاق نيز تيرهاي چوبي موازي تكيه داده شده تا مردم بر آن بنشينند.

در خانه پير هر خانواده جاي مخصوص خود را دارد و به رغم افزايش جمعيت در اين چند صد سال، مساحت خانه هنوز مردم را جا مي‌دهد.

در اين خانه هر شخص مي‌تواند فقط در جايي بنشيند كه اجداد او ‎ 950سال پيش در آنجا مي‌نشستند.

در اين زمان امام جماعت روستا به ارشاد مردم پرداخته و موعظه مي‌كند و براي جوان ترها پير را به عنوان الگو معرفي مي‌كند و بر تقدم اهميت آخرت بر دنياي فاني تاكيد مي‌كند.

يك هفته بعد از اين مراسم يعني در سومين جمعه بهمن ماه نيز، مردان نان‌هايي را كه به شكل قرص‌هاي طلايي رنگ از آرد گندم و مغز بادام كوبيده تهيه شده و با گياهان خشك چون ريحان و سياه‌دانه تزيين شده است، بر سر مزار پير شاليار مي‌برند و پس از جمع شدن بر سر مزار پير، نان‌ها را روي هم مي‌ريزند و آنها را خرد كرده، با ماست بين حاضران تقسيم مي‌كنند.

هر سال در دومين هفته ارديبهشت، اهالي اورامان و روستاهاي مجاور به رسم تبرك و براي شفاي بيماران قطعه‌اي از تخته سنگ كنار مزار پير شاليار را مي‌كنند و با خود مي‌برند و بر اين باورند كه كرامت پير شاليار باعث تبرك اين سنگ شده و سنگ هر ساله دوباره سبز خواهد شد.

به‌نظر مي‌رسد اين مراسم كه همزمان با جشن سده بر پا مي‌شود يادگار روزگار پرستش مهر در اين سامان است.

جشن سده مراسمي است كه در آن ايزد مهر بركت بخشنده را در چهلمين روز زايشش، در آن هنگام كه زمين آغاز به دم زدن مي‌كند، زماني كه گوسفندان بار بر زمين مي‌نهند، مي‌ستايد و با ريختن خون قرباني ياد ايزد حامي دهقانان و توليدكنندگان را كه با كشتن گاو باعث بركت كشت و دام و روييدن رستني و گياهان سودمند و خرمي و شادي ما در زمين مي‌گردد، گرامي مي‌دارد.

پيروان او در محراب ‌هاي باستاني بقاياي متبرك را كه در شمعدان سنگي است بر سكوهاي چوبي پاس مي‌دارند.ك/4

533/ 640

انتهاي خبر / خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا) / كد خبر 30791956

چهارشنبه|ا|12|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 274]