ظرفيت هاي فرهنگي هنوز ناديده گرفته مي شود

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: ظرفيت هاي فرهنگي هنوز ناديده گرفته مي شود
تكميل و اجراي طرح مهندسي فرهنگي و تهيه پيوست فرهنگي از اولويت هاي برنامه پنجم توسعه است
مرتضوي فرهنگ مجموعه اي از آداب و رسوم، قواعد و قوانين عرفي و اجتماعي حاكم بر هر جامعه است؛ با اين حال تاكنون جايگاه و شاخص هاي كمي و كيفي آن براي دستگاه ها تعريف نشده است و ضعف و كاستي هاي موجود در اين حوزه به دليل شناخت ناكافي مسئولان از جامعه شناسي فرهنگي و اهميت آن است. بنابراين براي حفظ و حراست ارزش هاي جامعه به مهندسي فرهنگي جامع نياز است كه برگرفته از موقعيت و شرايط بومي منطقه اي باشد احصاي فعاليت هاي فرهنگي، مهندسي و پيوست فرهنگي نيز از جمله راه كارهاي موجود براي رفع كم كاري در اين حوزه است.با توجه به ابلاغ سياست هاي كلي برنامه پنجم توسعه توسط مقام معظم رهبري كه در آن بر تكميل و اجراي طرح مهندسي فرهنگي كشور و تهيه پيوست فرهنگي تاكيد شده است و نيز اهميت بهره گيري از ظرفيت هاي فرهنگي در گفت وگو با صاحب نظران اين موضوع را بررسي مي كنيم.

يك استاد دانشگاه در خصوص تعريف فرهنگ مي گويد: تأثير آدمي از محيط زندگي خود در دو بعد مادي و معنوي، فرهنگ را مي سازد.

مصيب سامانيان بعد مادي فرهنگ را شامل نحوه زيستن، پوشاك، خوراك و ... مي داند و مي افزايد: اعتقادها و باورها و آداب و رسوم فرهنگ معنوي را تشكيل مي دهد.

وي با بيان اين كه كاركردهاي فرهنگ در دو بعد فردي و اجتماعي است، تصريح مي كند: تربيت درست، شناخت آداب و رسوم و سنت هاي حاكم بر جامعه، احترام به اصل حاكميت قانون، قانون پذيري و تبعيت از مقررات در بعد اجتماعي مؤثر است.

وي اضافه مي كند: كاركرد نخست فرهنگ شخصي است كه اخلاق فردي را به وجود مي آورد و كاركرد دوم آن اخلاق اجتماعي است و جامعه در اصل مجموعه اي از افراد است.

وي با اشاره به اين كه فرهنگ به دو شكل فرهنگ پذيري و انتقال فرهنگي قابل گسترش است، مي گويد: انتقال انديشه ها، اعتقادها، باورها و آداب و رسوم از نسلي به نسل ديگرفرهنگ پذيري را شكل مي دهد. مي افزايد: در اين فرهنگ پذيري يا نسل فعلي آن را به همان شكل مي پذيرد و يا اين كه آن را غربال مي كند.

وي با بيان اين كه در انتقال فرهنگي با استفاده از آموزش درصدد ايجاد يك رفتار، باور و رسم در جامعه هستيم تا بعد از مدتي به شكل جزئي از فرهنگ ملي درآيد ،وي تصريح مي كند: كار نكردن درست مكانيسم هاي اجتماعي در دو بخش مذكور در جامعه موجب تقويت خرده فرهنگ ها به جاي فرهنگ كلي جامعه شده است.

وي مي افزايد: جامعه ما، جامعه اي است با حاكميت فرهنگ شفاهي كه براي خروج از اين فرهنگ و ورود به فرهنگ نوشتاري دولت ها موفق نبوده اند؛ چرا كه فرهنگ ديداري، شنيداري و ICT مجال تجربه كردن را به مردم نداده است.

وي با بيان اين كه فرهنگ سيال است مي گويد: وجود ضعف و كاستي و برخي مشكلات در حوزه فرهنگ به دليل شناخت ناكافي مسئولان امر از جامعه شناسي فرهنگي و اهميت آن است.

اين پژوهشگر در خصوص تأثير كم توجهي به فرهنگ بيان مي كند: سياست، اقتصاد و اجتماع اركان يك جامعه است كه محصول به دست آمده از اين اركان، فرهنگ را شكل مي دهد.

وي تأثير موازي كاري فرهنگي را در كم كاري در حوزه فرهنگ زياد مي داند و بيان مي كند: بعضي از دستگاه ها خود را متولي فرهنگ مي دانند در حالي كه غافل هستند از اين كه فرهنگ دستگاه پذير نيست و فرهنگ خروجي دستگاه هاست.

وي اقدام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي را در چاپ و نشر براي در نظر قرار دادن سطح سواد مطالعه جامعه به عنوان يك شاخص قابل ارزيابي زماني موفقيت آميز مي داند كه آموزش و پرورش در امر تعليم و تربيت تلاش كرده باشد.

وي تبيين نشدن دقيق وضعيت فرهنگي استان را بزرگ ترين دغدغه مي داند و تصريح مي كند: نداشتن شناخت فرهنگي موجب بروز مشكلاتي در پروژه هاي اجرايي و ايجاد آسيب هاي اجتماعي شده است.

وي مي افزايد: استانداري مي تواند با تقويت جايگاه آموزش و پژوهش در استانداري و استان در تقويت مباني اعتقاد فردي و جمعي و فرهنگ جامعه تلاش كند و ديگر دستگاه ها نيز خود را با اين بخش هماهنگ كنند.

يك جامعه شناس مجموعه آداب و رسوم و قواعد و قوانين عرفي و اجتماعي حاكم بر هر جامعه اي را فرهنگ آن جامعه توصيف مي كند و مي گويد: به نسبت رسوخ فرهنگ در ابعاد مختلف جامعه كاركردهاي آن نيز گسترده است.

فريبا باقري با اشاره به اين كه هر چقدر موضوعي گسترده و از مرز محدوديت ها گريزان باشد، بديهي مي شود تصريح مي كند: فرهنگ نيز هم چون بديهيات به دليل اين كه هميشه با ماست كمتر ديده مي شود.

وي با اشاره به اين كه همه ما فرهنگ را به عنوان يك جزء لاينفك و اثربخش در بطن جامعه قبول داريم، تصريح مي كند: اما تاكنون جايگاه و شاخص هاي كمي و كيفي آن براي دستگاهي خاص تعريف نشده است و اين امر موجب سليقه اي شدن مقوله سنجش و ارزيابي مي شود و هر روز يك سازمان سنگ فرهنگ را به سينه مي زند.

باقري بهترين راه كار را تصويب قوانين روشن مي داند و مي گويد: تدوين نشدن قوانين، موازي كاري را در جامعه از آن چه هست، فزون تر مي كند.

وي مي افزايد: موازي كاري در جامعه موجب هدر رفتن منابع انساني و از هم گسيختن تار و پود فرهنگ مي شود.

وي با بيان اين كه راه اصلي توسعه و استقلال هر ملت فرهنگ غني آن ملت است، مي گويد: براي حفظ و حراست ارزش هاي جامعه نيازمند يك مهندسي فرهنگي جامع و كامل هستيم كه برگرفته از موقعيت و شرايط بومي منطقه اي باشد.

سرپرست معاونت امور فرهنگي اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي نيز در خصوص تأثير موازي كاري فرهنگي در كم كاري در حوزه فرهنگ مي گويد: از آن جايي كه فرهنگ بحث گسترده اي است، پرداختن به اموري چون مناسبت هاي مذهبي از سوي تمام ادارات مانعي ندارد و ادارات موظف به اجراي آن هستند.

رضا توماري مي افزايد: با اولويت بندي اين فعاليت ها مي توان تا حدودي از كم كاري در اين بخش كاست.

وي تصريح مي كند: با مديريت در اين فعاليت ها مي توان به شكل مطلوب تري به اين مقوله پرداخت.

وي در رابطه با راه كارهاي موجود براي رفع اين كم كاري بيان مي كند: با توجه به سخن رهبر انقلاب بايد 3 نكته اساسي احصاي فعاليت هاي فرهنگي، مهندسي فرهنگي و پيوست فرهنگي را مدنظر قرار داد.

وي با بيان اين كه آن چه در اجتماع وجود دارد و به عنوان فعاليت فرهنگي انجام مي شود را بايد در قالب يك موضوع مشخص طبقه بندي كرد، مي افزايد: با نظارت بر اين موارد مي توان نتايج مطلوب تري به دست آورد.

وي مي گويد: با سازماندهي انجمن ها و كانون هايي كه متولي امور فرهنگي هستند، مي توان فعاليت ها را در تعامل با هم انجام داد و به سمت و سويي حركت كرد كه حداقل ادعا كنيم كه مي توانيم در حد توان به همه جوانب بپردازيم.

توماري مي گويد: خراسان شمالي استاني نوپا و محروم است و براي توسعه به زيرساخت هاي لازم در همه ابعاد در اين زمينه نياز است.در واقع توسعه ساختار فيزيكي و فرهنگي لازم و ملزوم يكديگر است.

وي مي افزايد: ابتدا بايد استان توسعه ساختاري پيدا كند؛ پس از آن مراكز فرهنگي را ايجاد كرد و به تجهيز آن پرداخت و به دست افرادي سپرد كه دغدغه هاي لازم را در اين زمينه داشته باشند.

وي تصريح مي كند: بازده كار فرهنگي به صورت تدريجي انجام مي گيرد و به ثمر رسيدن آن نيازمند زمان است.

مدير كل تبليغات اسلامي خراسان شمالي در خصوص سخن استاندار مبني بر كم توجهي به حوزه فرهنگ كه چندي پيش مطرح شد مي گويد: استاندار با اشاره به كم توجهي به حوزه فرهنگ و لزوم جبران عقب ماندگي در اين بخش، خواستار برخورداري روستاها از حضور روحانيان و مبلغان شد.

حجت الاسلام نورا... ولي نژاد مي افزايد:در جلسه شوراي اداري ساخت 7 خانه عالم در سال آينده با اعتبار 2 ميليارد و 100 ميليون ريال به عنوان اولويت اول استان در بحث فرهنگي مطرح شد.

وي مشكلات مردم در بخش عمران، دير بازده و كم بازده بودن كارهاي فرهنگي را از علل كم توجهي به فرهنگ مي داند و مي گويد:توجه و پيروي از رهنمودهاي رهبر معظم انقلاب از جمله راه كارهاي مؤثر در رفع كم توجهي به مقوله فرهنگ است.

وي در رابطه با تأثير موازي كاري فرهنگي در كم كاري در حوزه فرهنگ تصريح مي كند: اگر انجام كارهاي مشترك در تأييد و تكميل يكديگر باشد نه تنها اشكالي ندارد كه بسيار مؤثر است.

حجت الاسلام ولي نژاد مهم ترين دغدغه فرهنگي را مربوط به مدارس و مراكز آموزشي مي داند و مي افزايد: از آن جايي كه جامعه جوان در اين مراكز فعاليت مي كنند، لذا مسئولان بايد توجه ويژه اي به اين قشر داشته باشند.

وي بيان مي كند: بسياري از نهادها از جمله بسيج، اوقاف و امور خيريه، آموزش و پرورش، ائمه جمعه و علماي استان ،اصحاب رسانه و ... در رفع اين دغدغه دخيل هستند.

وي با اشاره به اين كه مديران داراي نگاه فرهنگي و از چهره هاي فرهنگي استان هستند، مي گويد: مديران موظف هستند براساس مصوبه شوراي انقلاب فرهنگي مبني بر اين كه تمام طرح ها بايد پيوست فرهنگي داشته باشد، عمل كنند.

وي با بيان اين كه در بودجه هاي سال جاري امسال استان رقم كافي براي مسائل فرهنگي ديده نشده است، تصريح مي كند: سال گذشته 8 ميليارد ريال براي امور فرهنگي در نظر گرفته شده بود كه تاكنون 3 ميليارد و 500 ميليون ريال آن تحقق پيدا كرده است.

مدير كل فرهنگ و ارشاد اسلامي خراسان شمالي در خصوص رويكرد مديران به فرهنگ مي گويد: مي توان دو رويكرد كلي به فرهنگ داشت؛ يكي رويكرد ابزاري و خدماتي و مقدماتي به فرهنگ است و ديگري رويكرد زيربنايي و محوري است.

محمد رضا سوقندي با بيان اين كه در رويكرد اول فرهنگ مقدمه و ابزاري براي ديگر بخش ها و فرهنگ هزينه و خدمت رسان است، مي افزايد: در رويكرد بعدي كه رويكردي زيربنايي و محوري است، فرهنگ هدف، محور و سرمايه است و هزينه در اين بخش سرمايه گذاري است و در واقع فرهنگ مولد است.

وي تصريح مي كند: زيربنايي انديشيدن و مولد بودن فرهنگ و سرمايه گذاري در اين بخش مبناي انديشه امام(ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامي است.

وي در رابطه با عوامل مؤثر در ضعف بنيان هاي فرهنگي و اعتقادي جامعه و خانواده بيان مي كند: وقتي بنيان هاي اعتقادي و فرهنگي جامعه و خانواده قوي و استوار باشد، نه تنها جامعه در برابر تندبادها، حوادث و بحران هاي ديگر بخش ها استوار مي ماند بلكه نظام بنياد خانواده نيز از هم نمي پاشد.

وي مي افزايد: پس فرهنگ و اعتقاد عامل قدرت است نه ضعف؛ بنابراين ديگر بخش ها با بي توجهي به فرهنگ و اعتقادات موجبات ضعف و سستي خود را فراهم مي آورند.

سوقندي در خصوص شناخت جوانان از مسائل و بنيان هاي اعتقادي و نقش دستگاه ها در افزايش اين شناخت مي گويد: بي ترديد شناخت جوانان و معرفت آنان غير از اطلاعات علمي آنان است و بين علم و معرفت تفاوت وجود دارد.

وي با اشاره به اين كه بسياري از آموخته ها و دانايي ها به شناخت و معرفت تبديل نمي شود، تصريح مي كند: براي دست يابي به ابزار دانايي، كسب آگاهي و دانش در جامعه به سيستم هاي آموزشي، رسانه اي رسمي و غير رسمي نياز است.

وي با بيان اين كه تبديل شدن دانش ها و علوم به معرفت و شناخت را بايد در عرصه مربي گري، تربيت مربي و ارتباط عميق قلبي و نگرش تربيتي و مسائل فرهنگي جست وجو كرد، اظهار مي دارد: ايفاي نقش مربي گري در سيستم هاي آموزش رسمي و غير رسمي مهم ترين راهبردي است كه آموزه هاي جوانان را به شناخت و معرفت تبديل مي كند البته نمي توان كارهاي صورت گرفته در بخش هاي مختلف را ناديده گرفت.

وي در پاسخ به اين سوال كه با توجه به اين كه توسعه مراكز فرهنگي از مصاديق رشد فرهنگي جامعه به شمار مي رود، وضعيت خراسان شمالي نسبت به جمعيت آن در رابطه با حوزه، دانشگاه، مدارس و ... چگونه است، مي گويد: بين توسعه و رشد تفاوت وجود دارد. هر توسعه اي رشد نيست، رشد يك امر كيفي است اما توسعه ممكن است كمي يا كيفي باشد.

سوقندي مي افزايد: در خيلي از شاخص ها ممكن است ما توسعه يافته باشيم اما شايد اين توسعه به رشد منجر نشده باشد بنابراين توسعه اي ملاك، مبنا و شاخص است كه خروج و محصول آن رشد باشد.وي با اشاره به اين كه دست يابي به اين رشد نيازمند امكانات زيربنايي و زيرساختي، سخت افزار، حوزه هاي علميه فعال و توانمند، دانشگاه ها، مدارس، كتابخانه ها، خانه هاي عالم، كانون ها و مراكز فرهنگي هنري است، تصريح مي كند: همه موارد مذكور لازم است اما به تنهايي كافي نيست.وي بيان مي كند: براي تعيين ميزان نياز به اين مراكز بايد توسط بخش هاي مرتبط نياز سنجي و استاندارد سازي شود.

وي با بيان اين كه ظرفيت هاي سخت افزاري فراواني در فرهنگ اسلامي نظير مساجد، حسينيه ها، تكايا، فضاهاي فرهنگي، ورزشي و ... وجود دارد و بايد از اين ظرفيت ها در سطح وسيع تري بهره گرفت، اذعان مي دارد: گاهي تأثيرات فرهنگي اين مراكز بسيار زيادتر از ديگر مراكزي است كه احداث و توسعه مي يابد و ما نمونه هاي آن را در تاريخ، فرهنگ و تمدن اسلامي هم چون فرهنگ وقف، بقاع متبركه و ... داريم.

وي در رابطه با ميزان اعتبار مورد نياز براي ساخت مراكز مذكور مي گويد: بسياري از اين مراكز با رويكرد مردمي و مشاركتي احداث و به بهره برداري مي رسد و يا خيران، واقفان و علاقه مندان به فعاليت هاي ديني و قرآني هزينه هاي آن را تأمين مي كنند.

وي مي افزايد: سهم بخش دولتي و اعتبارات مورد نياز بايد توسط دستگاه هاي مسئول برآورده شود و مسئولان برنامه و بودجه استان ميزان آن را اعلام كنند.

وي در پاسخ به اين سوال كه با توجه به در خصوص كم توجهي به حوزه فرهنگ اين كم توجهي مربوط به كدام بخش است مي گويد: انقلاب اسلامي رويكردي فرهنگي داشته و خاستگاه و پيدايش آن براساس انقلاب فرهنگي بوده اما خروجي ها و كاركردهاي آن بيشتر عمراني بوده است.

سوقندي با بيان اين كه اگر كاركردهاي فرهنگي نظام را با سرمايه گذاري در بخش فرهنگ بالا ببريم، بسياري از مشكلات و معضلات اجتماعي و اقتصادي به وجود نمي آيد و يا حل مي شود، تصريح مي كند: استاندار خراسان شمالي در واقع به سخنان مقام معظم رهبري در خصوص مظلوميت فرهنگ اشاره داشت.

وي در خصوص تأثير موازي كاري در حوزه فرهنگ بيان مي كند: موازي كاري در عمل و فعاليت هاي فرهنگي براي رسيدن به يك هدف، تحقق يك برنامه و يك راهبرد نه تنها اشكالي ندارد بلكه لازم و ضروري است.

وي مي گويد: فرهنگ بايد همگاني و عمومي شود و اگر دغدغه فرهنگي همه جا را فرا بگيرد، بسياري از مشكلات حل مي شود.

وي مي افزايد: در اين زمينه همه بايد بسيج شوند، بسيج فرهنگي. حتي بخش هايي هم كه به ظاهر وظيفه فرهنگي ندارند، مي توانند نقش آفرين باشند.وي در خصوص اعتبار مورد نياز براي ارتقاي سطح فعاليت هاي فرهنگي اظهار مي دارد: با توجه به نو بنياد بودن و لزوم نهاد سازي و توجه به زير ساخت ها سالانه حداقل به 2 ميليارد تومان اعتبار براي فعاليت هاي فرهنگي نياز داريم كه اغلب حدود يك چهارم آن تأمين مي شود.

استاندار خراسان شمالي نيز در خصوص كم توجهي به فرهنگ مي گويد: به دليل توجه به عملكرد عمراني، به فرهنگ و رويكرد فرهنگي كمتر توجه شده است.

محمد حسين جهانبخش با بيان اين كه با توجه به سخن مقام معظم رهبري در سال نوآوري و شكوفايي، فرهنگ در كشور اسلامي در مظلوميت قرار گرفته است، مي افزايد: بنابراين براي رفع اين معضل پيوست فرهنگي براي پروژه هاي عمراني در نظر گرفته شده است.

وي با اشاره به اين كه تغيير نگرش كار سختي است، تصريح مي كند: بايد تلاش كرد فرهنگ در هيچ حالتي مهجور واقع نشود و به فرهنگ بيشتر پرداخته شود.وي بيان مي كند: پيوست فرهنگي عاملي است كه مي تواند از بسياري از مخاطرات كه در رابطه با بي توجهي به فرهنگ گريبانگير ما شده است، جلوگيري كند.
يکشنبه 22 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 345]