سدر، گياهى براى تسكين دندان درد

واضح آرشیو وب فارسی:حيات نو: سدر، گياهى براى تسكين دندان درد
سدر يا ( كُنار) درختى از تيره مخروطيان كه شباهت زيادى به كاج دارد، ولى از كاج بسيار تنومند تر وبلند تر مى‌شود، تا بيش از سه هزار سال عمر مى‌كند. شاخه‌هاى درخت سدر كشيده و دور يگديگر است. برگش مانند كاج سوزنى و ميوه اش هم شبيه كاج است، چوب اين درخت سفيد و ضخيم ومحكم است و در برخى گونه‌هاى چوب كمى‌سرخ رنگ مى‌شود. اما سدر به زبان عربى به درخت «كُنار» گفته مى‌شود. همچنين در كوخرد به درخت كنار گفته مى‌شود. سدر از خانواده رامناسه و بومى‌جنوب ايران است. ثمر سدر مانند ميوه خوراكى است، دربعضى از مناطق نيز به جاى ميوه استفاده مى‌كنند. درخت سدر بيشتر در كوهستان‌ها مى‌رويد ودر حدود صدسال نيز در بعضى از مناطق عمر مى‌كند. برگ‌هاى سدر را خشك كرده و پودر نموده و جهت شست‌وشوى بدن و مو به كار مى‌برند. برگ سدر حاوى تانن، استرول‌هاى گياهى مانند بتاسيتوسترول، بتاسيتوسترول گلوكزيد و ساپونين ابلين لاكتون مى‌باشد. ساپونين موجود در سدر عامل كف كنندگى در برگ سدر مى‌باشد. ابلين لاكتون از دسته ساپونين‌هاى استروئيدى است و به عنوان ماده اوليه براى تهيه هورمون‌هاى استروئيدى مى‌توان به كار برد. كنار با نام علمى‌Zizyphus درختى است به ارتفاع قريب به متر با شاخه‌هاى سفيد تا خاكسترى و برگ‌هاى قلبى شكل و كشيده با سه رگبرگ برجسته كه گوشوارك آن به خار تبديل شده‌است. ميوه اين گياه تخم مرغى شكل و زرد رنگ و خوراكى است. اين درخت داراى جثه‌اى (تنه‌اي) بزرگ وميوه اش كوچك وقرمز رنگ وخوراكى با طعم‌هاى ترش مطبوع وشيرين مى‌باشد.در مناطق مختلف جنوب ايران به كنار مرسوم است و در كتاب‌ها به نام‌هاى كنار، سدر، سدره، منبل داوود، سنجد گرجي، نيم، ضال، ببر و شجره النبق خوانده شده‌است. از قديم از برگ سائيده درخت كنار به ‌عنوان ماده پاك كننده موى سر و بدن استفاده شده و هنوز هم استفاده از آن متداول است. برگ سائيده كنار «سدر» يا «كنار» نام دارد. اين درخت معمولا در تمام مناطق استان هرمزگان به خوبى يافت مى‌شود.

مواد متشكله

برگ سدر داراى تانن و استرول‌هاى گياهى مانند بتاسيتوسترول، بتاسيتوسترول گلوكوزيد و همچنين داراى ساپونين Ebelinlacton مى‌باشد كه عامل كف‌كنندگى آن مى‌باشد. ابلين لاكتون از دسته ساپونين‌هاى استروئيدى است و به علت فراوانى در برگ سدر، مى‌تواند به عنوان ماده اوليه براى تهيه هورمون‌هاى استروئيدى به كار رود. از عصاره بوتانلى برگ‌هاى سدر، چهارساپونين گليكوزيد به نام‌هاى كريستينين‌هاى A,B,C,D جدا گرديده است. اين درخت معمولا در تمام مناطق استان هرمزگان به خوبى يافت مى‌شود.

موارد استعمال و كاربرد درماني

گياه قابض، ملين، تقويت‌كننده عمومى‌و مقوى معده است. براى تسكين دندان‌درد به صورت دهان‌شويه به كار مى‌رود. دم‌كرده آن براى شست‌وشوى چشم، ميوه آن براى درمان برونشيت، سرفه و سل و جوشانده برگ آن براى درمان سرماخوردگى و افزايش فشار خون استفاده مى‌شود. از برگ سدر براى شست‌وشوى موى سر و بدن استفاده مى‌شود. همچنين به عنوان ضد عفونى‌كننده و ضد قارچ مصرف موضعى دارد. از ميوه آن به عنوان خشك‌كننده و قابض براى رفع ناراحتى‌هاى ناشى از صفرا استفاده مى‌شود. برگ‌هاى له شده آن را براى رفع ناراحتى پوست، خارش، جرب و جوش و كورك روى پوست مى‌اندازند. در طب گذشته از سدر جهت بهبود زخم‌ها و شست‌وشوى موى سر و بدن استفاده مى‌شده است.

آثار فارماكولوژيكي

برگ سدر علاوه بر خاصيت شست‌وشودهنده موى سر و بدن، داراى خاصيت پائين‌آورنده قند خون نيز مى‌باشد. به طورى كه در مطالعه‌اى مشخص گرديده كه عصاره بوتانلى سدر، همچنين ساپونين موجود در آن يعنى كريستينين A به مدت 4 هفته در موش‌هاى صحرايى كه داراى قند خون طبيعى بوده‌اند اثر معنى‌دارى بر قند خون آنها نداشته است، ولى در موش‌هايى كه توسط استرپتوروتوسين ديابتى شده بوده‌اند هر دو عامل مذكور به طور معنى‌دار موجب كاهش سطح قند سرم همچنين كاهش فعاليت فسفوريلاز و گلوكز 6 ـ فسفاتاز و افزايش سطح پيروات و گليكوژن كبدى گرديده و موجب بهبود در مصرف گلوكز مى‌گردد.
دوشنبه 2 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: حيات نو]

[مشاهده در: www.hayateno.ws]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 343]