واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: طرح درس اول دبیرستان (فصل 2: دما و گرما)قسمت اول - دما :برای تدریس این بخش، مانند کتاب درسی پیش بروید و به تعریف دما برسید: "دما معیاری است که میزان سردی و گرمی اجسام را مشخص میکند." یعنی اجسام گرم تر دمای بیش تری دارند و اجسام سردتر دمای کم تری دارند.
حال که با تعریف دما آشنا شدیم، چگونه باید دما را اندازه بگیریم؟ بی شک حس لامسه اولین ابزار بشر برای اندازه گیری دما بوده است.
اما این حس چه قدر دقیق است؟ اگردر روزهای برفی زمستان به مدت زیاد برف بازی کرده باشید، به خاطر میآورید وقتی به خانه برمی گشتید و دستان سرد خود را روی بخاری یا زیر آب گرم میگرفتید، تشخیصی از گرمای هوا یا آب نداشتید. بلکه برعکس به نظرتان آب یا هوا، سرد میآمد. در واقع این اشتباه از این جا ناشی میشود که حواس ما در سرمای زیاد تقریباً کارایی خود را از دست می دهند و دیگر تشخیص درستی از سرما و گرما ندارند. مثال زیر هم نمونه ی عجیب دیگری از این نوع است: اگر یک قورباغه را درون دیگ آب داغ قرار دهید، برای فرار از آب داغ فوراً بیرون میپرد. اما اگر همین قورباغه را در دیگ آب سرد انداخته و دیگ را روی اجاق بگذارید، قورباغه کم کم با داغ شدن آب میپزد، اما از آب بیرون نمی پرد. چرا؟ ( حس لامسه ی این قورباغه هم مثل دستان شما کارایی خود را از دست داده است. یعنی قورباغه ی خون سرد، کم کم به داغ شدن آب عادت میکند و متوجه نمی شود که دمای آب با دمایی که بدنش میتواند تحمل کند، اختلاف زیادی دارد.) پس ظاهراً حس لامسه با وجود این که اولین و در دسترس ترین ابزار تعیین دماست، چندان دقیق و مناسب نیست. اندازه گیری دقیق دما با " دماسنج" امکان پذیر است. اساس کار دماسنج چیست؟ انبساط و انقباض مایع (یا گاز) بر اثر گرما یا سرما. دماسنج بسازیماین فعالیت در واقع مشابه "آزمایش کنید 1 " کتاب درسی است. با این تفاوت که با این آزمایش دانش آموزان با ساختمان دماسنج به طور دقیق تر آشنا میشوند. وسایل لازم : ظرف شیشه ای نشکن ( به عنوان مخزن دماسنج ) با در پوش سوراخ دار ( برای این منظور، لوله ی آزمایش پیرکس، بالن کوچک یا حتی شیشه های معمولی آشپزخانه مناسب است )، لوله شیشه ای باریک و بلند ( می توانید از لوله ی خودکار، لوله های هم زن تو خالی آزمایش گاه یا لوله ی موئین بلند استفاده کنید.) ، چراغ گازی یا الکلی یا هیتر برقی، جوهر رنگی، مقداری آب . روش کار :به منظور آشنا شدن دانش آموزان با خصوصیات دماسنج، بهتر است ظرفها و لوله های مختلفی را در اختیار گروه ها قرار دهید. به طور مثال به یک گروه لوله ی آزمایش و به گروه دیگر بالن 100 میلی لیتر به عنوان مخزن بدهید. هم چنین ابزار متفاوتی را به عنوان لوله ی آزمایش در اختیار آن ها قرار دهید.از دانش آموزان بخواهید آزمایش 1 کتاب را انجام دهند. میتوانید از یک گروه بخواهید سر ظرف شیشه ای خود را نبندد، و گروهی دیگر سر لوله را ببندد. خود نیز بر اجرای آزمایش نظارت داشته باشید. هم چنین در این آزمایش دمای آب نباید از 50 درجه، بالاتر رود.
هم زمان با آزمایش دانش اموزان، روی تخته شکل ابزار گروه های مختلف را رسم کنید و در پایان آزمایش، نتیجه ی کار هر گروه را کنار شکل دماسنج متعلق به آن گروه بنویسید. با کمک آن ها نتایج دماسنجها رابا هم مقایسه کنید. قاعدتاً دماسنج با مخزن بزرگ و سربسته و لوله ی نازک و سرباز، مناسب تر است. زیرا با تغییرات کم دما، مایع بیش تر در لوله بالا میرود و به همین دلیل این دماسنج را می توان با درجات کوچک تر، درجه بندی کرد و به این ترتیب دقت دماسنج افزایش می یابد. می توانید از دانش آموزان بخواهید به عنوان یک پروژه، نمونه ی دقیق تری از این دماسنجها را بسازند و آن را با مقیاس سانتی گراد، مدرج کنند. در کتاب درسی توضیحات کاملی درمورد دماسنج جیوه ای ونحوه ی مدرج کردن آن آمده است. مطابق آن پیش بروید. در کنار این مطالب، دماسنج های مختلفی را که در مدرسه موجود است، به دانش آموزان نشان دهید. نویسنده: نازنین حسن نیا
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 3089]