پنجمين مديركل آژانس و چالش هاي پيش رو

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: پنجمين مديركل آژانس و چالش هاي پيش رو
رايزني براي انتخاب جانشين محمد البرادعي مديركل آژانس بين المللي انرژي اتمي پس از 12سال تصدي اين مسووليت آغاز شده است و نام چهار تن براي نامزدي يكي از پرچالش ترين سازمان هاي بين المللي، در محافل خبري به چشم مي خورد.

"عبدالصمد مينتي" " نماينده آفريقاي جنوبي در آژانس ، "يوكيا آمانو" نماينده ژاپن در آژانس ،" اولي هاينونن" ، معاون البرادعي ، "راجليو فيرتر" رييس آرژانتيني سازمان منع گسترش تسليحات شيميايي در لاهه از جمله افرادي هستند كه نام آنها در رسانه هاي براي نامزدي مديركلي IAEA مطرح شده كه از اين ميان ، آفريقاي جنوبي بطور رسمي نماينده خود را نامزد كرده است.
گرچه ژاپن رسما نامزد خودرا براي جانشيني البرادعي معرفي نكرده ولي ديپلمات هاIAEA آمانو را كانديداي احتمالي توكيو معرفي كرده اند و گفته مي شود كه رقابت بين ژاپن و آفريقاي جنوبي براي تصدي اين پست شدت گرفته است.
"بويلوا سونجيكا" وزير انرژي آفريقاي جنوبي گفت كه "عبدالصمد مينتي" نماينده پورتوريا در آژانس بين المللي انرژي هسته اي درجهت استفاده از كاربردهاي صلح آميز انرژي هسته اي در آفريقاي جنوبي بعد از توقف برنامه تسليحات هسته اي رژيم آپارتايد تلاش گسترده اي كرده است .
وزير فناوري ژاپن "يوكيا آمانو" نماينده اين كشور در آژانس را به خاطر تجربيات وي در مسائل مربوط به منع و جلوگيري از تسليحات هسته اي تحسين كرده و بهترين گزينه براي به عهده گرفتن پست رياست آژانس اعلام كرد.
31 دسامبر 2008 آخرين فرصت براي نامزدي رياست آژانس بين المللي انرژي هسته اي است و چانشين البرادعي در 6 اكتبر انتخاب و در ژوئن 2009 آغاز بكار مي كند.
** مديران كل آژانس از آغاز تا كنون
انديشه ايجاد يك نهاد بين‌المللي براي استفاده صلح‌جويانه از انرژي اتمي در سال 1953 پاگرفت و فعاليت‌ها براي سازماندهي و تشكيل آن آغاز گرديد كه سرانجام در سال 1956 پيش‌نويس اساسنامه آن در كنفرانسي با شركت 80 كشور جهان در مقر سازمان ملل تصويب شد و در 29 ژوئيه 1957 آژانس بين‌المللي انرژي اتمي رسما موجوديت يافت و از آن زمان تاكنون چهار تن برمصدر رياست آژانس بين المللي انرژي اتمي تكيه زدند.:
1- استرلينك كول
كول نخستين مديرآپانس انرژي اتمي است كه رياست اين سازمان را از سال 1957 تا 1961 برعهده داشت، در زمان وي اساسنامه سازمان و بدنه اصلي آن متشكل از سه مجموعه - شوراي حكام ، اجلاس عمومي و مديركل سازمان شكل گرفت و ابعاد سازماني و حقوقي اين مجموعه مستقل از سازمان ملل، اما وابسته به آن تشكيل شد و دواير و سازمان هاي مربوط به اين نهاد نوپا كم كم به وجود آمد.

2- سيگوارد اكلاند
دومين رييس سازمان به مدت 20 سال از 1961 تا 1981 مسووليت رياست اين سازمان را برعهده گرفت و طي اين مدت طولاني نهاد آژانس توانست در اوج جنگ سرد زيرساخت هاي بين المللي خود را تشكيل دهد. هر چند ساختار اوليه سازمان در دوره رياست نخستين رييس آن ريخته شد اما در دوره 20 ساله رياست سيگوارد اكلاند، انسجام فعلي را پيدا كرد.
هدف اصلي آژانس طي اين مدت همكاري هاي علمي - فني مبتني بر فناوري هسته اي با جوامع دنيا بود و ظاهرا براي رسيدن به اين اهداف، شوراي حكام كه يكي از دو نهاد واقعي سياستگذار آژانس مي باشد، شروع به تكميل كادرهاي تشكيلاتي خود نمود، در اين دوره شورا اعضاي خود را به 35 عضو رساند.
3- هانس بليكس
وي از سال 1981 تا 1997 ميلادي رياست اين سازمان را برعهده داشت جنگ ايران و عراق و اين كه دولت بعثي عراق داراي سلاح كشتار جمعي است ، دايره فعاليت سازمان انرژي اتمي خصوصا، رييس آن را در ايران فعال نمود، حادثه چرنوبيل به سال 1986 در دوره هانس بليكس، اهميت سازمان را در بخش مهم امنيت هسته اي برملا نمود، هرچند حادثه بروز تشعشعات اتمي در دوره ميخائيل گورباچف و در اوج شعار اصلاح طلبي او به وقوع پيوست و جهان را كه تا اين تاريخ تنها به انفجار اتمي هيروشيما و ناكازاكي چهره نموده بود ، متوجه خود كرد.
4- محمد البرادعي
محمد البرادعي هفدهم ژوئن 1942 در خانواده‌اي‌ متوسط‌ در قاهره، پايتخت مصر به دنيا آمد. پدرش مصطفي البرادعي وكيلي متبحر بود. البرادعي در سال 1962 از دانشكده حقوق دانشگاه قاهره موفق به اخذ ليسانس شد، دو سال بعد به خدمت وزارت امور خارجه مصر درآمد و به عضويت هيات نمايندگي اين كشور در سازمان ملل ‌متحد منصوب شد.
عزيمت او به ايالات ‌متحده آمريكا فرصتي شد تا با پشت سرگذاشتن دوره تحصيلات تكميلي در مدرسه حقوق دانشگاه‌ ايالتي نيويورك در سال 1974 موفق به كسب درجه دكتراي حقوق بين‌الملل شود. آشنايي البرادعي با آژانس از زماني آغاز شد كه دو بار از سوي وزارت امور خارجه ‌مصر ماموريت يافت به عنوان نماينده حقوقي و كنترل تسليحاتي مصر در سازمان ملل ‌متحد در نيويورك و ژنو خدمت كند.
وي طي يك دوره چهارساله دستيار ارشد وزير خارجه مصر شد اما آغاز به كار او در سازمان‌ ملل نقطه پايان فعاليتش در وزارت‌ خارجه اين كشور بود،همكاري البرادعي با نهادهاي وابسته به سازمان ‌ملل‌ متحد با پذيرفتن مسووليت برنامه‌ حقوق‌ بين‌الملل انستيتو تحقيقات‌ و آموزش ملل ‌متحد در سال 1980 آغاز شد.
در سال 1984 به عضويت دبيرخانه آژانس‌ بين‌المللي‌ انرژي اتمي درآمد. مهمترين سمت‌هاي او پيش از آن كه در سال 1993 به عنوان دستيار دبيركل‌ آژانس در امور روابط‌ خارجي منصوب شود، مشاور حقوقي آژانس بوده است.
البرادعي در سال 1997 به عنوان چهارمين مديركل آژانس بين‌المللي انرژي‌ اتمي انتخاب شد و در 8 اكتبر 2005 براي بار سوم در اين سمت ابقا شد، در اين دوره اكثر كشورهاي در حال توسعه، كه حدود يك سوم از 35 عضو شوراي حكام را تشكيل مي دهند، از ادامه خدمت البرادعي حمايت مي كرند در حالي كه ايالات متحده تنها كشور مخالف انتخاب مجدد البرادعي خواستار تغيير در مديريت اين نهاد بود.
برخي تحليل گران معتقد بودند كه آمريكا به دليل اين كه وي مسلمان بوده ، بر تغيير البرادعي تاكيد داشته اما برخي نيز مخالفت واشنگتن را به دليل رويكردو مواضع البرادعي نسبت به برخي مسايل آژانس از جمله برنامه هاي هسته اي ايران و نحوه برخورد وي در جريان بازرسي هاي تسليحاتي از عراق مي دانستند.
در حالي كه ايالات متحده ايران را به دنبال كردن برنامه هاي پنهاني براي دستيابي به تسليحات اتمي متهم مي كند، آقاي البرادعي در گزارش هاي خود، ضمن انتقاد ازبرخي اقدامات ايران ، تاكيد داشته كه هيچ نشانه اي از انحراف در فعاليت هاي هسته اي تهران يافت نشده است.
در آن زمان ايالات متحده از البرادعي خواسته بود كه از نامزدي خود براي تصدي مجدد سمت مديركل آژانس براي يك دوره چهارساله ديگر خودداري ورزد اما وي اين درخواست را نپذيرفت.
معمولا مديركل به اتفاق آرا و بدون مخالفت كشورهاي عضو شوراي حكام به اين سمت انتخاب مي شود و موضع ايالات متحده، كه عضو شوراي حكام است، اين سنت را به مخاطره انداخته بود تا اين كه سرانجام در پي ديدار البرادعي و كاندوليزا رايس وزير خارجه آمريكا، واشنگتن به ادامه رياست وي راي مثبت داد.
آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و به تبع آن البرادعي در سال‌هاي اخير بيش از هر چيز درگير سه پرونده‌ي هسته‌اي در ارتباط با سه كشور عراق ، كره شمالي و ايران بود كه شايد مهم ترين و پركشمكش‌ترين اين پرونده‌ها ، برنامه هسته اي ايران باشد كه از هفت سال پيش تاكنون ادامه دارد.
** پنجمين مديركل و چالش هاي پيش روي
رايزني براي انتخاب پنجمين مديركل اژانس در حالي آغاز شده كه البرادعي اعلام كرد كه ديگر نامزد تصدي اين مسووليت نخواهد بود و برخي منابع علت تمايل نداشتن به نامزدي مجدد را اختلافات وي با كشورهاي غربي بر سر به رسميت نشناختن حقوق ملت ها در استفاده از انرژي صلح آميز هسته اي مي دانند اين درحالي است كه برخي معتقدند كه البرادعي در دوره سوم تصدي اين مسووليت كاملا تحت تاثير و نفوذ كشورهاي غربي بويژه آمريكا عمل كرده است.
ناظران سياسي در ارزيابي از نامزدهاي آفريقاي جنوبي و ژاپن براي تصدي مديريت آپانس آنها را داراي ديدگاههاي مخالف آمريكا دانستند وخبرگزاري فرانسه نامزد آفريقاي جنوبي را فردي معتقد به برابري هسته اي در جهان ارزيابي كرد و نماينده ژاپن را داراي فعاليت هاي گسترده در زمينه جلوگيري از منع و تكثير سلاح هاي هسته اي اعلام نمود.
آمانو، نامزد ژاپني اين سمت در اجلاس شوراي حكام گفت: آژانس بايد خود را به قدر كفايت تقويت نمايد تا توانايي مواجهه با چالشهاي بزرگ و تازه را داشته باشد، چالشهاي همچون تروريسم هسته اي، پاكسازي هسته‏اي، بحران هاي بين‏المللي كمبود انرژي، گرمايش جهاني كه مي تواند با استفاده صلح‏آميز از انرژي اتمي به جاي سوختهاي فسيلي كنترل شود.
وي عملكرد آژانس در قبال ايران و سوريه را دچار آفت سياسي كاري دانست و گفت: متاسفانه ما نمي توانيم كشورها را مجبور به همكاري كنيم. ما چاره اي نداريم جز اين كه صبوري پيشه كرده و تلاش نماييم دولتها را قانع كنيم.
نماينده آفريقاي جنوبي از حمايت 53 عضو اتحاديه آفريقا برخودار است و پيش بيني مي شود كه اعضاي گروه نم (غيرمتعهدها) نيز از "عبدالصمد مينتي" پشتيباني كنند.
از سوي ديگر در صورت نامزد شدن اولي هاينونن معاون محمد البرادعي پيش بيني مي شود كه آمريكا و متحدانش از وي براي تصدي مديركلي آژانس حمايت كنند و در غير اين صورت احتمالا نماينده ژاپن با توجه به همسويي توكيو با سياست هاي دولت واشنگتن و مساله برنامه هسته اي كره شمالي مورد حمايت غربي ها قرار خو.اهد گرفت.
معيار آمريكا براي انتخاب مديركل آينده آژانس، همسويي با سياست هاي واشنگتن و باور و مواضع مدير جديد درباره برنامه هسته اي ايران خواهد بود و هم اكنون قابل پيش بيني است كه آمريكا براي دستيابي به اهداف خود از هيچ تلاشي فروگذار نخواهد بود و در اين راه ديگر همپيمانان خود را با خود همسو و هم راي خواهد كرد.
پنجمين مديركل آژانس انرژي اتمي فارغ از اين كه چه كسي و از چه كشوري خواهد بود، در شرايطي اين مسووليت را برعهده مي گيرد كه نقش و استقلال آژانس تحت فشار قدرتها ي بزرگ بويژه آمريكا كمرنگ تر شده است و تصميمات آژانس كه بايد براساس آيين نامه و اساسنامه ومبتني بر جنبه هاي حقوقي و فني باشد بيشتر تحت تاثير مسابل سياسي است و اين امر قدرت و اختيارات مديركل را تحت الشعاع خود قرار مي دهد.
بي ترديد، برنامه صلح آميز هسته اي ايران و برقراي توزان بين فشارهاي قدرت هاي بزرگ و حقوق حقه كشورهاي عضو آژانس در برخوداري از دانش صلح آميز هسته اي براساس آيين نامه IAEA ، يكي از چالش هاي مهم پيش روي پنجمين مديركل اين سازمان بين المللي خواهد بود.
پايان / 1917
چهارشنبه 17 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 189]