3/6 ميليون نفر بر اثر بلاياي طبيعي جان باخته اند

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: 3/6 ميليون نفر بر اثر بلاياي طبيعي جان باخته اند
سرمايه: براساس آمارهاي بين المللي در 27 سال گذشته 3/6 ميليون نفر بر اثر بلاياي طبيعي جان باخته اند و بيش از سه ميليارد نفر آسيب ديده اند و بيش از 240 ميليارد دلار خسارت مالي وارد شده است.اين را علي بديع نيا متخصص مسائل طبيعي مي گويد و ادامه مي دهد: «آمار نشان مي دهد بلاياي طبيعي روبه افزايش اند. بين سال هاي 1990 تا 2002 شدت بلايا 4/1 برابر شده است و نسبت جان باختگان 6/9 و آسيب ديدگان 5/2 و خسارت مالي 38 برابر شده است و به طور متوسط در هر سال از هر 31 نفر يك نفر از بلايا آسيب ديده و از هر 31000 نفر يك نفر در اثر بليه طبيعي جان خود را از دست داده است.»حوادثي مثل سيل و زلزله كه در سطح كشور از احتمال وقوع بالاتري برخوردارند از طريق ساخت سد ها، سيل بندها و بندهاي انحرافي و آبخيزداري مناطق كوهستاني و شيبدار و نيز با ساخت منازل مسكوني مقاوم در سطح قابل ملاحظه اي كاهش مي يابند.

به گفته او هر يك از عناصر جوي به تنهايي مي تواند بلاياي مهمي مانند افزايش دما و گرمازدگي، سرعت هاي زياد باد و وقوع توفان، بارش هاي تندري و وقوع تگرگ، يخبندان و سرما زدگي و... را ايجاد كند اما بيشترين خسارات جاني و مالي بر اثر پديده هاي جوي تركيبي و خطرناك ثانويه ناشي از آنها است، مانند توفان، رعد و برق، خشكسالي ها، سيل و آتش سوزي و ... تاثيرگذاري بلاياي جوي برجوامع با توجه به وضعيت توسعه اقتصادي و آسيب پذيري آنها متفاوت است. به طوري كه رويدادهاي جوي بيشترين خسارات جاني را در كشورهاي كمتر توسعه يافته و بيشترين خسارات مالي را در كشورهاي بيشتر توسعه يافته ايجاد مي كنند.بررسي اطلاعات و آمار طي سال هاي 1963-1992 نشان مي دهد مرگ و مير ناشي از سيل به علت مشكلات پيش بيني روبه افزايش بوده در حالي كه مرگ و مير ناشي از توفان هاي حاره اي به دليل موفقيت نسبي در پيش بيني و هشدار طرح هاي تخليه مناطق در خطر كاهش يافته است. در سال هاي مذكور وقوع خشكسالي ها نيز افزايش قابل ملاحظه اي را نشان داده اند. كاهش اثرات سيلاب با روش هايي مانند مقاومت در مقابل خطر توسط طراحي و ساخت ديواره هاي مناسب يا ساخت هاي دفاعي در مقابل سيل قابل حصول است.كاهش خسارات ناشي از رويدادهاي جوي اقليمي با اجراي برنامه هاي بلندمدت و كوتاه مدت مانند اعلام خطر بهنگام و استفاده مناسب از زمين ممكن است.در سال هاي اخير نگراني دانشمندان در مورد تغييرات اقليمي ناشي از دخالت هاي بي رويه بشر در طبيعت و افزايش آلودگي هاي جوي بيشتر شده است. افزايش دماي سطح زمين كه از نيمه دوم قرن اخير شتاب بيشتري به خود گرفته است، معلول عواملي چون افزايش فعاليت هاي صنعتي و توليد روزافزون گازهاي گلخانه اي است.يكي از نتايج افزايش دما كه تغييراتي را در روابط متقابل بين اقيانوس ها و سيستم گردش عمومي به وجود مي آورد، بروز خشكسالي در برخي از نقاط جهان و رخداد توفان و سيلاب در نقاط ديگري از زمين است.خشكسالي با كاهش آب قابل دسترسي مي تواند به شكل هاي گوناگون مانند كمبود بارش، كاهش دبي رودخانه ها يا پايين رفتن سطح آب هاي زيرزميني مشاهده شود. پديده هاي ناهنجار را به دو گروه تقسيم مي كنند: الف- پديده هاي ناشي از عوامل تحميلي بر طبيعت (آلودگي هوا، باران هاي اسيدي، افزايش گاز كربنيك و آلاينده ها در جو و اثرات گلخانه اي ناشي از آنها، نازك شدن لايه ازن و...) ب- پديده هاي ناشي از مكانيسم و ساختار عوامل طبيعي (زلزله، سيل، خشكسالي، بيابان زايي، پيشروي آب درياها در خشكي و...) هرچند كه برخي از پديده ها مي تواند به علت تداخل هردو عامل فوق كه در واقع تشديد كننده پديده ها محسوب مي شود، نيز رخ دهد.از ديدگاه ديگر پديده هاي ناهنجار طبيعي را مي توان به صورت زير طبقه بندي كرد: حوادث طبيعي ناشي از عوامل زمين ساختي، بليه تدريجي مثل آتشفشان، بليه ناگهاني مثل زلزله، حوادث طبيعي ناشي از عوامل آب و هوايي مثل خشكسالي و سيل، برخي از بليه هاي طبيعي با فشار آب و هوايي (بارش ها، توفان، خشكسالي ها و...) و نيز با منشاء زمين ساختي (آتشفشان، بهمن و ...) با روش هاي خاص و با درصد احتمال قابل پيش بيني اند كه با توسعه علوم و فنون و ارتقاي علمي بشر روز به روز ضريب اطمينان چنين پيش بيني هايي بيشتر خواهد شد.بديع نيا پيش آگاهي و پيشگيري در كليه امور را بهتر از مبارزه و درمان مي داند: «در بسياري از مواقع پيشگيري صدمات و خسارات جاني و اقتصادي ناشي از اين گونه بلايا را به حداقل ممكن رسانده و اين مهم نيازمند آگاهي و شناخت آحاد جامعه است و بايد در سطح جوامع انساني بسط و گسترش بيشتري پيدا كند.به طور مثال حوادثي از قبيل زلزله، سيل، كاهش سطح جنگل ها و مراتع، گسترش بيابان ها و... با ساخت منازل مسكوني مقاوم، ممانعت از كندن بوته ها و درختان جنگلي، جلوگيري از چراي مفرط مراتع، احداث سيل بندها و سدها و... قابل پيشگيري است. به طور كلي پيش آگاهي و پيشگيري در تقابل با بلاهاي طبيعي از نظر زماني داراي سه مرحله پيش از وقوع، هنگام وقوع و بعد از وقوع است.»مرحله قبل از وقوع نيازمند تمهيداتي شامل پيش بيني هاي مورد لزوم بر مبناي اطلاعات درست در امور هواشناسي، زمين شناسي و زيست محيطي استفاده از سازه هاي موثر در كاهش بليه و آماده سازي اذهان عمومي در راستاي تقابل با چنين رخدادهايي است، تخصيص اعتبارات در جهت موارد پژوهشي و اجرايي در مراحل سه گانه فوق نيز بايد مدنظر قرار گيرد. هنگام وقوع حادثه وجود امكانات لازم براي كمك رساني به خسارت ديدگان و جلب مشاركت عمومي از طريق رسانه هاي گروهي ضروري است. در مرحله بعد از وقوع به كارگيري روش هاي مقابله با پديده هاي ثانويه و احتمال صدمات مجدد ناشي از حادثه، در خور اهميت است. مهم ترين روش براي مقابله با بلاياي طبيعي، علمي كردن و اجراي درست برنامه هاي مقابله از طريق برنامه ريزي هاي جامع منطقه اي، ملي و فراملي است.انسان به تعبيري موجودي گيرنده، فرستنده و حساب كننده قلمداد شده و با هوشمندي خود قادر است بسياري از وقايع را كه گاه بليه به نظر مي رسند به رحمت مبدل كند يا حداقل از ميزان خسارات وارده بكاهد. به اعتقاد او بلاياي طبيعي اصولاً ماهيتي پيچيده دارند و در شرايط كنوني بسياري از آنها خارج از كنترل انسان به نظر مي رسند اما ميزان آسيب پذيري نتيجه عملكرد عوامل انساني است و همان طوري كه واقفيم پيشگيري از حادثه بهتر از واكنش در مقابله حادثه است، لذا ارتقاي دانش و آگاهي هاي عمومي خود عامل مهمي در كاهش اثرات بلاياي طبيعي محسوب مي شود.ترس از ناشناخته ها در انسان فطري است، ترس از تاريكي نيز معلول همين علت است.بنابراين درك درست وقايع و پديده هاي طبيعي منجر به پيش بيني، پيشگيري و تقابل منطقي و درست با آنها خواهد شد. به عبارت ديگر به حداقل رسانيدن خطرات ناشي از رخدادهاي طبيعي و غيرطبيعي كه گاه خود ساخته انسان و تحميل او بر طبيعت و محيط پيرامون خويش است با انتخاب راهكارهاي موثر ممكن است. در جهان معاصر دوگونه معضل طبيعي صدمات جاني و مالي شديدي را بر جوامع انساني وارد مي سازند كه هر چند هر دو ناشي از طبيعت اند اما منشاء ايجاد يكي از آنها طبيعت و ديگري ناشي از تحميل آگاهانه و ناخودآگاه انسان بر طبيعت است. از ديدگاه او ساختارهاي اساسي جهت كاهش بلاياي طبيعي به صورت زير قابل جمع بندي و تعريف هستند: 1- برقراري سيستم هشدار و اخطاريه هاي به موقع جوي. 2- آماده سازي نيروهاي انتظامي و راهداري. 3- ايمن سازي نقاط وقوع بلاياي طبيعي. 4- تمهيدات علمي و مهندسي. 5- طراحي پروژه هاي عظيم مطالعاتي در فازهاي شناسايي. 6- اجرا و نظارت و ارتقاي سطح آموزش عمومي و تخصصي براي كاهش آثار بلاياي طبيعي. 7- تقويت نيروي انساني متخصص و گروه هاي پژوهشي كارشناسي جهت مطالعه بليه هاي طبيعي در مسيرهاي اصولي و صحيح و با درك همه جانبه از كليه روابط علت و معلولي موجود. به گفته او بحران رخدادي نابهنگام و گاه غيرقابل پيش بيني است كه شدت و ميزان آن از حد معمول بيشتر است. بحران بر دو گونه است: بحران طبيعي و بحران انسان ساخت. بحران ها يا بلاياي طبيعي هر ساله خسارات عمده جاني و مالي فراواني به جوامع بشري وارد مي سازد، به طوري كه دهه 90 ميلادي از سوي سازمان ملل متحد و سازمان هواشناسي جهاني دهه كاهش بلاياي طبيعي اعلام و از تمامي ملل جهان براي دستيابي به اين هدف دعوت به همكاري شد. بنابراين در استراتژي كاهش اثرات بلاياي طبيعي تاكتيك يا راهكارها به سوي آگاه سازي عمومي و تاكيد بر امر اطلاع رساني به مردم در راستاي اقدامات پيشگيرانه قبل از وقوع حوادث نابهنجار تغيير كرده است و اين تغيير روش خود از اهداف اساسي برنامه كاهش اثرات بلاياي طبيعي در دو دهه اخير بوده است.
يکشنبه 6 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 348]