هراس از نابودي حريم شخصي

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: هراس از نابودي حريم شخصي

رسانه‌ها- زهرا چوپانكاره :
هنگامي كه در اواسط قرن بيستم، «جورج اورول» رمان معروف خود را منتشر كرد شايد حدس نمي‌زد كه محور اصلي داستان «1984»، خيلي زود تبديل به يكي از دغدغه‌هاي جدي بشر مي‌شود

و آن برادر بزرگتري كه به‌عنوان نماد ديكتاتوري ناظر بر تمام زواياي زندگي روزانه مردم بود، در زندگي حقيقي جاي خود را به برادران بزرگتري چون دولت، رسانه‌هاي جمعي و فناوري‌هاي ارتباطي نوين مي‌دهد كه اغلب بسيار آرام و آهسته در خصوصي‌ترين لايه‌هاي زندگي ما مي‌خزند. كساني كه ديگر آشكارا اخطار «برادر بزرگ، ناظر شماست» را تكرار نمي‌كنند.

شايد تصميم سال گذشته سناي ايالت كاليفرنياي آمريكا كه در پاسخ به نگراني سناتور دمكرات، خوزه سيمستيان، قانون منع استفاده اجباري از تراشه‌هاي شناسايي راديويي زيرپوستي را به تصويب رساند، گوياترين توصيف از نگراني‌هاي انسان معاصر در مورد حفظ حريم خصوصي باشد. اين تراشه‌هاي كوچك كه در ابعاد يك دانه گندم توانايي حفظ تمام اطلاعات شخص را دارند، تاكنون در برخي زندان‌هاي ايالات متحده مورد استفاده قرار گرفته و با وجود بسياري از مخالفت‌ها، از سوي كساني كه مي‌خواهند روي حيوانات خانگي، كارمندان، كارگران و حتي فرزندان خود بيشترين كنترل را داشته باشند، با استقبال مواجه شده است و البته آمريكا در اين مسير تنها نيست.

انتشار خبر رصد شدن اي‌ميل‌هاي خبرنگار اشپيگل توسط سرويس اطلاعات خارجي آلمان، بررسي فرضيه قرار دادن ريزتراشه به زير پوست مجرمان توسط دولت انگلستان و اعلام نگراني 64 درصد از شهروندان اروپايي از نقض حريم خصوصي در اينترنت، شايد مقدمه‌اي براي به حقيقت پيوستن يك كابوس قديمي باشد؛ اين حقيقت كه ما ديگر در هيچ جا تنها نيستيم!اما مسئله حفظ حريم خصوصي در كشورهايي مانند ايران رنگ و بويي ديگر به‌خود مي‌گيرد، چرا كه برخلاف كشورهاي صنعتي، كشورهاي درحال توسعه هنوز هم با مشكلاتي بسيار ابتدايي در زمينه نقض حريم‌هاي فردي مواجه‌اند. اين مشكلات را در كشور ما شايد بتوان به دو گروه كلي تقسيم كرد؛ مشكلات حفظ حريم خصوصي در مواجهه با فناوري‌هاي نوين ارتباطي و مشكلات حفظ حريم خصوصي در مواجهه با دولت.

مسئله سوء‌استفاده از فناوري‌هاي نوين ارتباطي در چند سال اخير بدون شك يكي از اصلي‌ترين نگراني‌هاي پيش روي مردم بوده است. انتشار فيلم‌ها و عكس‌هاي محافل دوستانه، مهماني‌ها، استخرهاي زنانه و خصوصي‌ترين لحظات زندگي بازيگران، ورزشكاران، مداحان و... روي اينترنت و تلفن‌هاي همراه تا آنجا پيش رفت كه مجلس به ناچار وارد عمل شد و با تصويب طرح اصلاح قانون نحوه مجازات اشخاصي كه در امور سمعي و بصري فعاليت غيرمجاز مي‌كنند، با وجود تمام انتقادات وارد شده، جديت خود را در مبارزه با سوء‌استفاده‌گران از وسايل ارتباطي ـ كه با تصويب اين طرح در رده مفسدين في‌الارض جاي مي‌گيرند ـ نشان داد.بحث دخالت دولت در حريم خصوصي افراد، ابعاد ديگري نيز دارد. زيرا برخورد با عاملان نقض حريم شخصي، وقتي كه پاي ارگان‌ها و سازمان‌هاي حكومتي در كار باشد، ديگر به سادگي برخورد با سوء‌استفاده‌كنندگان از عكس‌ها و فيلم‌هاي خصوصي نيست.

بحث‌هاي مطرح شده در مورد عملكرد نيروي انتظامي در جريان طرح « ارتقاي امنيت اجتماعي» و به‌ويژه تازه‌ترين مرحله آن يعني « ارتقاي امنيت اجتماعي در شركت‌هاي خصوصي » از بارزترين نمونه‌هايي است كه به‌تازگي مورد موافقت‌ها و مخالفت‌هاي بسياري قرار گرفته و برداشت‌هاي گوناگوني از آن شده است. مخالفت عليرضا جمشيدي، سخنگوي قوه قضائيه با عمومي فرض كردن حريم شركت‌هاي خصوصي و در مقابل خصوصي تلقي نشدن حريم اين شركت‌ها از سوي سردار رادان، فرمانده نيروي انتظامي تهران بزرگ نشان مي‌دهد كه در بسياري موارد تعريف حريم خصوصي در ميان بخش‌هاي مختلف بدنه نظام نيز متفاوت است.اما موضوع تقابل دولت و مردم آنجا پيچيده‌تر مي‌شود كه پاي آزادي اطلاعات نيز به ميان مي‌آيد.

اينجاست كه ما از يكسو در جامعه‌اي زندگي مي‌كنيم كه به لحاظ قانوني در مواردي چون نوع پوشش، نحوه برگزاري محافل خصوصي، استفاده از ماهواره، برخي روابط شخصي و اجتماعي و...تحت نظارت دولت قرار مي‌گيريم و به بياني بخشي از اطلاعات محرمانه ما در اختيار دولت قرار مي‌گيرد، اما از ديگر سو، در بسياري مواقع از دايره اخبار و اطلاعات دولتي بيرون گذاشته مي‌شويم و دامنه اطلاعات كاملا محرمانه در مواجهه با ما ناگهان بسيار گسترده مي‌شود. آيا مرزهاي حريم خصوصي دولت مقدس‌تر از مرزهاي حريم خصوصي افراد جامعه تلقي مي‌شود؟ شايد به جريان افتادن تصويب لايحه حمايت از آزادي اطلاعات و طرح حمايت از حريم خصوصي افراد در آخرين روزهاي عمر مجلس هفتم را بتوان به منزله پاسخ منفي به اين پرسش قلمداد كرد. پاسخي كه البته تا اجراي قطعي آن توسط دستگاه‌هاي اجرايي، راه درازي پيش رو خواهد داشت.

آنجا كه دولت، عنوان حامي مردم در برابر سرك‌كشان به حريم‌هاي امن شخصي را يدك مي‌كشد، توقع آن مي‌رود كه خود نيز اين حريم امن را محترم بشمارد. هرچند به‌نظر مي‌رسد در دنياي معاصر ظهور برادران بزرگ امري اجتناب‌ناپذير است، اما شايد بهتر باشد كه دولت نخواهد كه پرچمدار اين برادران باشد.

تاريخ درج: 31 تير 1387 ساعت 12:20 تاريخ تاييد: 1 مرداد 1387 ساعت 00:05 تاريخ به روز رساني: 1 مرداد 1387 ساعت 00:04
سه شنبه 1 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 252]