واضح آرشیو وب فارسی::
ارزهای دیجیتال فعالیت خود را با ارز دیجیتال همتا به همتای بیتکوین در سال ۲۰۰۹ شروع کردند و دوره جدیدی از مبادلات مالی را آغاز کردند. درحالیکه مقامات مالیاتی، سازمانهای اجرایی و تنظیمکنندهها در سراسر جهان هنوز در حال بحث درباره بهترین شیوهها هستند، یک سؤال مرتبط این است: آیا ارزهای دیجیتال قانونی است یا غیرقانونی؟ پاسخ به موقعیت و فعالیت کاربر بستگی دارد.
ارزهای دیجیتال توسط هیچ بانک مرکزی صادر، تأیید یا تنظیم نمیشوند. در عوض، از طریق یک فرایند تولیدشده توسط کامپیوتر استخراج و یا عرضه میشود. ارزهای دیجیتال علاوه بر اینکه با هیچ دولتی مرتبط نیستند، یک سیستم پرداخت همتا به همتا هستند، زیرا به شکل فیزیکی وجود ندارند. بهاینترتیب، راه مناسبی برای انجام معاملات برونمرزی ارائه میدهند.
بزرگترین چالش ارزهای دیجیتال در ایران نیز همین مسئله قانونیبودن یا غیرقانونی بودن آنهاست. این مسئله در سه موضوع موردبحث است؛ یکی اینکه استخراج ارزهای دیجیتال قانونی است؟ دیگری اینکه آیا استفاده از ارزهای دیجیتال در مبادلات بانکی قانونی است؟ و نهایتاً آیا خرید و فروش ارزهای دیجیتال قانونی است؟
ما در این مطلب، سؤال سوم، یعنی آیا خرید و فروش ارزهای دیجیتال قانونی است؟ را بررسی خواهیم کرد. شما نیز اگر میخواهید بدانید که آیا خرید و فروش ارزهای دیجیتال قانونی است، با ما همراه باشید.
دلایل قانونگذاری برای خرید و فروش ارز دیجیتال
حساسیت روی بازارهای مالی در همه دنیا وجود دارد و در هر کشور این حساسیت بهنوعی وجود دارد. مسائلی همچون پولشویی و اختلال در نظامهای مالی و اقتصادی از جمله مسائلی هستند که دولتها و قانونگذاران را بر آن داشته است تا وضع قوانین و ایجاد محدودیتهایی را برای بازارهای ارزهای دیجیتال در دستور کار خود قرار دهند.
ما در این مطلب به موضوع قانونیبودن یا نبودن خرید و فروش ارز دیجیتال در کشورهای مختلف و ایران خواهیم پرداخت.
آیا خرید و فروش ارز دیجیتال در اقصینقاط دنیا قانونی است؟
ارزهای دیجیتال، توسط بانک مرکزی تنظیم و چاپ نمیشوند، بلکه توسط کامپیوتر استخراج و عرضه میشوند. با وجود استفاده از آنها برای خرید کالاها و خدمات، هنوز قوانین بینالمللی یکسانی وجود ندارند. بسیاری از کشورهای بزرگ و توسعهیافته، مانند ایالات متحده، کانادا و بریتانیا اجازه استفاده از ارزهای دیجیتال را میدهند. بااینحال، کشورهای دیگر از جمله چین و روسیه با هرگونه استفاده از ارزهای دیجیتال مخالف هستند. البته برخی کشورها ارزهای دیجیتال را مطلقاً غیرقانونی میدانند و برخی کشورها خرید و فروش ارز دیجیتال را غیرقانونی میدانند و استخراج آن را قانونی اعلام کردهاند و برعکس.
کشورهایی که ارز دیجیتال را قانونی میدانند
ارزهای دیجیتال را میتوان بهصورت ناشناس برای انجام تراکنش بین دارندگان حساب ارز دیجیتال، در هر کجا و در هر زمان در سراسر جهان مورداستفاده قرار داد که آنها را برای مجرمان و سازمانهای تروریستی جذاب میکند. آنها ممکن است از ارز دیجیتال برای خرید یا فروش کالاهای غیرقانونی مانند مواد مخدر یا سلاح استفاده کنند. بااینحال، این روند اخیراً تغییر کرده است، زیرا مجرمان از ترس ردیابی شدن از ارزهای دیجیتال دور میشوند.
اکثر کشورها بهوضوح قانونیبودن ارزهای دیجیتال را تعیین نکردهاند و بهجای آن ترجیح میدهند رویکردی بینابین داشته باشند و منتظر بمانند. برخی از کشورها به طور غیرمستقیم با اعمال برخی قوانین نظارتی با استفاده قانونی از ارزهای دیجیتال موافقت کردهاند. بااینحال، از ژوئن ۲۰۲۱، السالوادور اولین کشوری بود که ارز دیجیتال بیتکوین را بهعنوان ارز قانونی کشور به رسمیت شناخت. همچنین چندی پیش، دولت میانمار نیز ارز دیجیتال تتر (USDT) را بهعنوان ارز قانونی کشور، به رسمیت شناخت.
کشورهایی همچون ایالات متحده، کانادا، استرالیا و کشورهای عضو اتحادیه اروپا خرید و فروش و استخراج ارزهای دیجیتال را قانونی اعلام کردهاند و فقط درمورد نوع مالیاتگیری از درآمدهای حاصل از بازار این ارزها اختلافهایی دارند.
کشورهایی که ارز دیجیتال را غیرقانونی میدانند
درحالیکه ارز دیجیتال در بسیاری از نقاط جهان مورد استقبال قرار میگیرد، چند کشور به دلیل نوسانات، ماهیت غیرمتمرکز، تهدیدی برای سیستمهای پولی فعلی و ارتباط با فعالیتهای غیرقانونی مانند قاچاق مواد مخدر و پولشویی، محتاط هستند. برخی از کشورها کاملاً ارز دیجیتال را ممنوع کردهاند، درحالیکه برخی دیگر تلاش کردهاند هرگونه حمایت از سیستم بانکی و مالی را که برای تجارت و استفاده از آن ضروری است، قطع کنند و خرید و فروش ارز دیجیتال را توسط اشخاص و افراد قانونی میدانند.
کشورهای چین، ویتنام، بولیوی، کلمبیا، اکوادور، روسیه و... کشورهایی هستند که موانع قانونی برای خرید و فروش ارز دیجیتال ایجاد کردهاند. با این تفاوت که مثلاً کشور چین کلاً خرید و فروش و استخراج ارزهای دیجیتال را غیرقانونی اعلام کرده است و کشوری مثل روسیه استخراج آن را قانونی اعلام کرده است. اما خود چین، بیشترین تعداد نود (Node) را در بازار ارز دیجیتال داراست.
آیا در ایران خرید و فروش ارز دیجیتال قانونی است؟
ارزهای دیجیتال از بدو ورود به ایران، قانونی نداشتند و بازار این ارزها برای مردم ایران بسیار ناشناخته، گنگ و پیچیده بود. همچنین بهخاطر نوسان بالای قیمت ارزهای دیجیتال، مردم برای سرمایهگذاری روی ارزهای دیجیتال خیلی اعتماد نمیکردند. به همین دلایل ارزهای دیجیتال در ایران قانونی و محدودیتی نداشتند، تا اینکه مجلس شورای اسلامی با تصویب قانونی، استفاده از رمزارزها برای پرداخت را ممنوع اعلام کرد.
ماده ۲ قانون مجازات عمومی میگوید: «هر فعل یا ترک فعل که مطابق قانون قابل مجازات یا مستلزم اقدامات تأمینی یا تربیتی باشد جرم محسوب است و هیچ امری را نمیتوان جرم دانست مگر آنکه بهموجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تأمینی یا تربیتی تعیین شده باشد جرم محسوب میشود». در نتیجه خرید و فروش ارز دیجیتال جرم نیست.
کمکم با مرور زمان بازار ارزهای دیجیتال برای سرمایهگذاران ایرانی جذاب شد و به همین خاطر تلاشهایی برای تعیینکردن سازِکار مشخصی برای ارزهای دیجیتال در مجلس انجام میشود. هنوز خلأ قانونی در این زمینه وجود دارد و هیچ سازِکاری مشخص نشدهاست. در نتیجه فعالیت در قالب صرافی ارز دیجیتال ایرانی مجوزی از طرف بانک مرکزی ندارد و صرفاً با نظارت پلیس فتا صورت میگیرد.
سید کاظم موسوی، نایبرئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در ۱۰ آبان ۱۴۰۰ گفتهاست: «در حال حاضر قانون ساماندهی به وضعیت رمزارزها در کمیسیون اقتصادی به تصویب و تأیید نمایندگان رسیده و پیشبینی میشود که در نیمه ماه جاری این قانون بهمنظور رأیگیری نهایی روانه صحن علنی مجلس شود». همچنین صحبتهایی از رئیس بانک مرکزی به گوش میرسد که در آن به رمزارز ملی اشاره میکند. در روزهای اخیر نیز صحبتهایی توسط نمایندگان مجلس در حمایت از حوزهٔ ارزهای دیجیتال به میان آمدهاست.
ازآنجاکه برخی ارزهای دیجیتال مثل بیتکوین باید اول استخراج شوند و بعد خرید و فروش شوند و بازار این ارزهای دیجیتال وابسته به استخراج آنهاست، بنابراین سود استخراج این ارزها نیز همچون خرید و فروش آنها موردتوجه سرمایهگذاران قرار گرفته است. این موضوع باعث حاشیههای زیادی در بازار ارزهای دیجیتال شد. در همان آغاز بحث استخراج ارزهای دیجیتال دولت آن را به دلیل سوءاستفاده از سیستم برقهای صنعتی و خانگی غیرقانونی دانست اما اکنون با کسب مجوز از وزارت صمت، استخراج ارزهای دیجیتال قانونی است.
کلام پایانی
ورود به بازار ارزهای دیجیتال چالشبرانگیز است و برای کسانی که علاقهمند به سرمایهگذاری در این بازارها هستند سؤالهای ایجاد شده است. بسیاری هنوز از بازار ارزهای دیجیتال، فقط بیتکوین را میشناسند و از صرافیهای ارز دیجیتال، CoinBase و Binance را میشناسند. اما صرافیهای ارز دیجیتال ایرانی مانند صرافی ارز دیجیتال تبدیل نیز جایگزین خوبی هستند.