معرفی بهترین کتاب‌های حوزه فوتبال

بهترین خاطرات کودکی شما چیست؟ احتمالاً زمانی که برای اولین بار سوار هواپیما شدید، برای اولین بار به سینما رفتید، برای اولین بار دوست پیدا کردید، و برای اولین بار به استادیوم رفتید! فوتبالی بودن چیزی نیست که کسی انتخاب کند و از اولین باری که چشمتان به مستطیل سبز می‌افتد و بازیکن‌هایی را می‌بینید با لباس مخصوص دنبال یک توپ سفید می‌دوند، یکی از جذاب‌ترین اتفاق‌های زندگی‌تان رقم می‌خورد. اما فوتبال دیدن و بازی کردن یک چیز است، و فهمیدنش چیز دیگر. این‌که اسم بازیکن‌های بزرگ را بدانیم، پستی که توی تیم دارند را بشناسیم و بفهمیم که چقدر در جریان بازی تأثیرگذارند، باعث می‌شود ما به سمت چیزی برویم که اصطلاحاً به آن «نقد فوتبال» می‌گویند. این کار بسیار دشوار و پیچیده است و تحلیل کردن هر بازی فوتبال، برای یک منتقد بسیار سخت و طاقت‌فرساست. برای همین فقط بازیکنان و مربی‌های واقعاً کارکشته که زندگی‌شان را در فوتبال گذرانده‌اند، می‌توانند اسم «منتقد» را روی خودشان بگذارند. در این مطلب می‌خواهیم به شما پنج کتاب مشهوری که توسط این هنرمندانِ عرصه‌ی ورزش نوشته شده را معرفی کنیم و ببینیم که دلیل موفقیت و تخصص هرکدام چه بوده است.

پسری روی سکوها؛ حمیدرضا صدر

نمی‌توانیم درباره‌ی کتاب‌های فوتبالی حرف بزنیم و بخش مهمی از آن را به منتقدِ محبوبِ ایران اختصاص ندهیم. با این‌که چند ماه از فوت او می‌گذرد و جای خالی‌اش به شدت احساس می‌شود، یاد و خاطره‌ی او همیشه در دل نسل‌هایی متوالی از مردم ایران زنده خواهد بود. «پسری روی سکوها» یکی از بهترین و مشهورترین کتاب‌های اوست که درباره‌ی چهار دهه از وقایع فوتبال ایران حرف می‌زند؛ دهه‌ی 1340 تا 1370. خاطره‌نویسی‌های حمیدرضا صدر مثل یک دفتر یادداشت خصوصی و شخصی‌ست؛ اما از طرفی مثل یک نویسنده‌ی حرفه‌ای نوشته شده و مانند یک داستان همه‌چیز را برایمان تعریف می‌کند. خواندن کتاب‌های حمیدرضا صدر درست مثل تجربه‌ی یک رمان است؛ ساده و صمیمی، اما شاعرانه و زیبا.

رهبری؛ الکس فرگوسن

اولین کتاب را به خاطر طرفداری از هموطن‌مان به حمیدرضا صدر اختصاص دادیم، اما همیشه و هرجا حرف از شناخت فوتبال است، نام الکس فرگوسن در صدر بهترین‌ها می‌درخشد! این اسطوره‌ی مربی‌‎گری فوتبال بیش از 25 سال در باشگاه منچستر یونایتد به معنای واقعی کلمه «رهبری» کرد. او فقط یک مربی نبود، بلکه مانند یک پدر در تمام بخش‌های زندگی، به شاگردانش کمک می‌کرد و هدف واقعی‌اش، رساندن آن‌ها به یک شخصیت و زندگی بهتر بود. فرگوسن علاوه‌بر تسلط و شناختی که نسبت به فوتبال به دست آورده بود، در طول سال‌ها توانسته بود افراد را به شیوه‌ی خودش بشناسد و بتواند درکی که از این ورزش دارد را به دیگران نیز منتقل کند. این مربی بزرگ در طول دوران مربی‌گری‌اش توانست بیشتر از 30 جام قهرمانی را برای باشگاه منچستر یونایتد به ارمغان بیاورد!

زندگی من در پیراهن سرخ و سفید؛ آرسن ونگر

بعد از فرگوسن، به مربی افسانه‌ای آرسنال یعنی آرسن ونگر و کتاب زندگی‌نامه‌اش می‌رسیم. ونگر هم با رکوردی نزدیک به فرگوسن، 22 سال سرمربی‌ یکی از پرطرفدارترین و پرافتخارترین باشگاه‌های انگلستان بود. این باشگاه یکی از جالب‌ترین لوگوها را بین باشگاه‌های فوتبال دارد و خود کلمه‌ی آرسنال نیز به معنای «توپخانه» است. این باشگاه در سال 1886 تأسیس شد و لقب «توپچی‌ها» همیشه روی آن‌ها بوده؛ به همین دلیل طرح یک توپ جنگی قدیمی‌ نیز به عنوان نماد این باشگاه روی پیراهن رسمی آن قرار گرفته است. ونگر در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین پیشکسوت‌های فوتبال جهان به شمار می‌رود و از زمان خروجش از آرسنال به عنوان یکی از مدیران فیفا مشغول به فعالیت است. او خاطرات و حاصل تجربیات سال‌هایی را که در این تیم به مربی‌گری مشغول بوده، در این کتاب به طور کامل شرح داده است. این کتاب نه فقط برای طرفداران آرسنال و فوتبال، بلکه برای افراد علاقه‌مند به هر حوزه‌ای از مدیریت، می‌تواند بسیار مفید باشد.

فوتبال علیه دشمن؛ سایمون کوپر

یکی از مشهورترین کتاب‌های فوتبالی که به زبان‌های مختلفی نیز ترجمه شده، همین کتاب است. شاید برای یک هوادار معمولی فوتبال، این ورزش فقط یک سرگرمی جذاب باشد که جمع‌های دوستانه و خانوادگی را گرم می‌کند. اما برای کسی که فوتبال را مثل یک حرفه و مانند یک هنر می‌بیند، نگاه دیگری به آن دارد. در این کتاب فوتبال به عنوان نمادی از مردم در نظر گرفته شده که بر اتفاقات سیاسی تأثیر می‌گذارد. نکته جذاب درمورد فوتبال علیه دشمن برای ما ایرانی‌ها این است که توسط عادل فردوسی‌پور ترجمه شده و خواندن این کتاب از زبان یک عاشق واقعی فوتبال، لذت بیشتری به ما می‌بخشد. بُرد و باخت در فوتبال شاید در ظاهر یک اتفاق ساده باشد، اما می‌تواند باعث اتحاد مردم نیز بشود و روحیه‌ی مقاومت در برابر دشمن را در آن‌ها بیدار کند. با خواندن کتاب سایمون کوپر به این نتیجه می‌رسیم که هر پدیده‌ی پرمخاطبی مثل فوتبال، می‌تواند از قالب یک سرگرمی ساده خارج شود و نقش مهمی را در جامعه بازی کند.

نیمکت داغ؛ حمیدرضا صدر

آخرین کتابی که معرفی می‌کنیم باز هم نوشته‌ی شخصیت دوست‌داشتنی تلویزیون ایران است. حمیدرضا صدر در ابتدا منتقد سینما بود، اما بعد از این‌که وارد حوزه‌ی فوتبال شد و بازی‌های مهم را به شیوه‌ی خودش تفسیر و روایت می‌کرد، به پدیده‌ی تازه‌ای تبدیل شد. شور و شوق او موقع تعریف کردن لحظات دیدنی و تکرارنشدنی فوتبال، توانایی این را دارد که هرکسی از پیر و جوان را به فوتبال علاقه‌مند کند. در کتاب نیمکت داغ، همان‌طور که از اسمش پیداست، دکتر صدر درباره‌ی بخشی از فوتبال می‌گوید که همیشه کمتر دیده می‌شود و به اندازه‌ای که اثرگذار است، به آن توجه نمی‌شود: یعنی سرمربی. برای کسی که نقش رهبر را در یک بازی ایفا می‌کند و هدایت بازیکن‌ها را به عهده دارد، فقط تخصص کافی نیست. با خرید کتاب حمیدرضا صدر و مطالعه آن به خوبی درک می‌کنیم که یک سرمربی باید بتواند درست مانند یک فرمانده‌ی جنگی افرادش را با استراتژی درست به پیروزی برساند؛ تنها تفاوتی که وجود دارد این است که در زمین فوتبال هیچ‌کس کشته و زخمی نمی‌شود! بهترین مربی‌های دنیا افرادی هستند که می‌توانند یک رابطه‌ی به‌خصوص بین اعضای تیم‌شان برقرار کنند. آن‌ها باعث می‌شوند بازیکن‌ها مثل یک خانواده به یکدیگر اعتماد داشته باشند و تنها در این موقع است که مربی می‌تواند با خیال راحت مسئولیت هر بخش از تیم را به بازیکن‌ها بسپارد.