آیا بیت کوین عامل قطع برق ایران است؟ ماجرای ممنوعیت استخراج در ایران

 تقریبا ۱۰ سال از عمر بازار رمز ارزها می‌گذرد. در کنار مسائل علمی و کمکی که این حوزه به بهتر شدن زندگی بشر کرده، بسیاری از مردم از این فضا به عنوان منبعی برای کسب درآمد استفاده می‌کنند. ترید و سرمایه‌گذاری ارزهای رمزنگاری شده و ماینینگ و استخراج آن‌ها دو بخش پرطرفدار و البته پردرآمد در این حوزه است. به گزارش تابناک در ایران نیز بسیاری از علاقه‌مندان به کسب درآمد از تکنولوژی‌های نوین، به استخراج رمز ارزها و ماینینگ بیت کوین روی آورده‌اند. اما اثرات زیست محیطی و مصرف بالای انرژی در این صنعت باعث بروز تنش‌هایی میان فعالان استخراج بیت کوین و سیستم حکمرانی ایران شده است. تا آنجا که رئیس جمهور به صورت رسمی فعالیت ماینرهای ایرانی را تا شهریور ماه سال جاری ممنوع اعلام کرد.

ممنوعیت استخراج بیت کوین در ایران

بیت کوین به عنوان اولین رمز ارز موفق دنیا، در سال ۱۳۸۸ معرفی شد. این دارایی دیجیتال به تدریج به عنوان یک کلاس دارایی جدید در بازارهای مالی دنیا جایگاه ویژه‌ای را بدست آورد. بسیاری آن را طلای دیجیتال نامیده و این دارایی جدید را رقیبی برای طلا در بازارهای مالی معرفی کردند. سال ۲۰۲۰ میلادی و تقریبا ۱۰ سال پس از معرفی بیت کوین، این ارز رمزنگاری شده در میان فعالان اقتصادی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری جهان مقبولیت بسیاری را بدست آورد. بیت کوین در ایران نیز از سال ۱۳۹۹ محبوبیت بسیاری پیدا کرد. تا آنجا که سال ۹۹ را می‌توان سال ورود گسترده مردم ایران به حوزه رمز ارزها دانست. بررسی تاریخچه قیمت ارز دیجیتال بیت کوین نشان می‌دهد که رشد بسیار بالای قیمت بیت کوین در سال ۹۹ و پس از آن در اوایل سال ۱۴۰۰، زمینه ساز ورود بسیاری از ایرانیان به این بازار شد. هرچه قیمت بیت کوین بالاتر باشد، سود استخراج آن نیز افزایش خواهد یافت. در نتیجه افراد بسیاری وارد بخش ماینینگ و استخراج بیت کوین شدند. یکی از موارد مهم در استخراج بیت کوین، مصرف انرژی است. بیش از نصف برق ایران توسط نیروگاه‌های گازی و سیکل ترکیبی تولید می‌شود که تهدیدی برای محیط زیست است. از این نظر کشور ایران در تامین برق همواره با مشکلاتی همراه بوده است.

ورود ایرانیان به صنعت ماینینگ بیت کوین

استخراج بیت کوین در سال ۱۳۹۹-۱۴۰۰ و همزمانی آن با کم آبی بی‌سابقه در ایران، حال و روز مصرف برق در کشور را به وضع بی‌سابقه‌ای کشاند. البته طبق تحقیقات انجام شده، سهم مصرف برق در صنعت استخراج بیت کوین در بالاترین حالت، ۲ درصد از کل برق مصرفی در کشور است.

۳۵۸۰ مرکز استخراج رمز ارز در ایران مجوز دریافت کرده‌اند. استان سمنان با شش مرکز، البرز و گلستان با چهار مرکز و استان تهران با یک مرکز، بزرگترین مراکز استخراج رمز ارز در ایران هستند. البته مزرعه استخراج رفسنجان، که توسط سرمایه‌گذار خارجی تاسیس شده، به تنهایی بزرگترین مرکز استخراج بیت کوین در ایران است. در مجموع تمامی مراکز مجاز، ۵۲۱ مگاوات برق مصرف می‌کنند. مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق، اعلام کرده که مراکز غیرمجاز استخراج رمز ارز در ایران نیز ۳۶۳۶ واحد تخمین زده شده که در مجموع ۵۷۰ مگاوات برق مصرف می‌کنند.

تقریبا از دی ماه سال ۱۳۹۹ تا به امروز شاهد خاموشی‌های گسترده در ایران هستیم. وزارت نیرو به منظور کنترل مصرف برق در کشور، اقداماتی را انجام داد که یکی از آن‌ها ممنوعیت استخراج رمز ارزها در ایران بود. این تصمیم هیچ تفاوتی میان مراکز مجاز و غیرمجاز استخراج رمز ارز در ایران قائل نشد تا آنجا که اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور در ۱۶ تیرماه ۱۴۰۰ اعلام کرد: فعالیت ماینرهای مجاز باید متوقف شود و در صورت ادامه فعالیت مجوز آنها باطل گردد. این تصمیم با مخالفت جدی ماینرهای دارای مجوز در ایران مواجه شد. بسیاری از آن‌ها معتقدند که توقف فعالیت ماینرهایی که توسط دولت مجاز اعلام شده‌اند، ضربه‌ای جبران ناپذیر به این صنعت وارد می‌کند.

به نظر می‌رسد تنها دلیل ممنوعیت استخراج بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال در ایران به دلیل خاموشی‌ها و قطع گسترده برق در کشور است. اما برخلاف آنچه اعلام می‌شود، استخراج بیت کوین برق زیادی را در مقایسه با سایر صنایع مصرف نمی‌کند. مجتبی توانگر رئیس کمیسیون اقتصاد مجلس ایران در توییتر خود نوشت:

ظرفیت واقعی تولید برق در کشور ۶۰۰۰۰ مگاوات است که طبق گزارش‌های رسمی میزان برق مصرفی صنعت استخراج در ایران ( مراکز مجاز و غیرمجاز) نهایتا ۱۰۰۰ مگاوات است. در نتیجه سهم صنعت استخراج رمز ارزها در ایران از برق مصرفی، ۱.۶ تا ۲ درصد است.

فیلترینگ استخرهای استخراج در ایران

چندی پیش برخی از فعالان استخراج رمز ارز در ایران گزارش دادند که دسترسی آن‌ها به استخرهای استخراج رمز ارز در دنیا محدود شده و به نظر این سایت‌ها توسط ایران فیلتر شده‌اند. در خصوص علل فیلترینگ این سایت‌ها بحث‌های زیادی صورت گرفت. یکی از فعالان این حوزه عنوان کرد ممکن است این اتفاق فیلترینگ نباشد و صرفا به واسطه عملیات تحقیقاتی در خصوص نظارت بر فعالیت ماینرهای ایرانی این سایت‌ها از دسترس خارج شده باشند. فیلترینگ استخرهای استخراج اولین باری نیست که اتفاق می‌افتد. پس از گذشت یک روز، دسترسی افراد به این استخرها به حالت عادی خود بازگشت و دلیل این اتفاق همچنان مشخص نیست.

در انتها توجه به اینکه ضروری است که با توجه به رشد شدید قیمت بیت کوین، صنعت ماینینگ بیت کوین در ایران پتانسیل ارز آوری بالایی دارد که باید تحقیقات علمی روی این صنعت انجام شده و هزینه- فایده این کار به صورت دقیق ارزیابی شود. ممنوعیت استخراج رمز ارزها تنها در ایران اتفاق نیافتاده و بسیاری از کشورها از جمله چین نیز سخت‌گیری‌های فراوانی در این حوزه انجام می‌دهد. در گذشته بیش از ۷۰ درصد ماینینگ بیت کوین در کشور چین صورت می‌گرفت که باتوجه به سخت‌گیری‌های اخیر، سهم این کشور به زیر ۵۰ درصد رسیده است. در مقابل، سهم کشور امریکا در ماینینگ بیت کوین از ۴ درصد به ۱۶ درصد افزایش یافته است. کشور ایران با سهم ۴.۵ درصدی، چهارمین کشور جهان در بخش ماینینگ بیت کوین است. نظر شما چیست؟ آیا با ممنوعیت استخراج بیت کوین در ایران موافقید؟ آیا صنعتی که تنها ۲ درصد برق کشور را مصرف می‌کند، دلیل قطع گسترده برق در ایران است؟