چرخ اقتصاد فرهنگ كند حركت مي كند

واضح آرشیو وب فارسی:موج: چرخ اقتصاد فرهنگ كند حركت مي كند
خبرگزاري موج - گروه اقتصاد فرهنگ .

مريم السادات حسيني
فرهنگ دردنياي كنوني از طريق توليد آثار خود تاثيرگذارترين بخشها بر اجتماع ، اقتصاد ، سياست و حتي ورزش تلقي مي شود .به عبارت بهتر توفيق در بخش فرهنگ مي تواند تضمين كننده موفقيت ساير بخشها نيز باشد .
اين امر يك واقعيت است كه آنچه سالها براي فرهنگ سازي آن در حوزه اجتماع بايد تلاش كرد مي تواند در غالب يك فيلم ، يك قطعه موسيقي ،يك مقاله و يا يك تئاتر و كتاب پيام خود را به مخاطب القاء كند .هرگز كسي نيست كه بتواند نقش رسانه هاي در پيروزيهاي سياسي و حزبي را ناديده بگيرد ودرست همين توجه به فرهنگ وزيرساختهاي فرهنگي بود كه انقلاب را به ثمر رساند.
دولت هشتم به لحاظ طرح موضوع گفتگوي تمدنهاي در عرصه فرهنگ بين الملل مطرح شد و موفق عمل كرد در عرصه مطبوعات به لحاظ كمي وكيفي فعاليتهاي گسترده صورت داد بر تعداد روزنامه افزود.
تئاتر وسينما بيشتر مورد توجه قرار گرفت و اول بار بحث بازسازي سالن هاي سينما و نوسازي سالن هاي جديد و مجموعه هاي فرهنگي در دولت هشتم شكل گرفت.
و همين توجه به فرهنگ موجب توفيق دولت اصلاحات در عرصه فرهنگ را رقم زد.
اگر چه دولت هشتم در بخش فرهنگ با دو وزير متفاوت مواجه شد و بحث يكي ا زدو وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي دولت اصلاحات تا مدتها پيش كشيده شد اما فضاي عمومي حاكم بر فرهنگ جامعه مثبت ارزيابي مي شد .
موفقيتهاي امروز در عرصه هنرهاي تجمسي و فروش ميلياردي تابلوها نقاشان ايراني محصول همين توجه 8ساله دولت اصلاحات به معرفي تمامي هنر ايراني به جهان بود و همين امر موجب شد تا اولين جرقه هاي جدي تر شدن مبحث اقتصاد فرهنگ در دولت هشتن مطرح شود.
دولت عدالت محور نيز اگر چه به دليل ادامه دادن روند گذشته و حمايت از هنرمندان و توجه به خدمات رفاهي اهالي هنر توانست رضايت اهالي فرهنگ را جلب كند اما هنوز براي اظهار نظر در خصوص عملكرد فرهنگي دولت نهم زوداست .
فرهنگ وسرمايه گذاري بر بخش فرهنگ زود بازده نيست و بازتاب فعاليت مثبت در عرصه فرهنگ حداقل نيازمند يك نيم دهه است اگر به بازتاب فرهنگ سازي در خصوص مسائل گوناگون نيم نگاهي كنيم اين امر تائيد مي شود كه فرهنگ سازي و اثر بخشي فرهنگ سازي اگر چه سهل تر از راههاي ديگر به منظور دست يابي به هدف است اما نيازمند گذشت زمان است.
فعاليت دولت نهم در عرصه فرهنگ زماني با سرعت بيشتر پيگيري شده كه رهبر معظم انقلاب اسلامي سال گذشته با تاكيدي فراوان خواستار رفع مظلوميت از بخش فرهنگ كشور شدند و به اين ترتيب مظلوم ماند بخش فرهنگ را به مسئولان كشو رگوش زد و بر لزوم رفع اين نقيصه تاكيد كردند.
مقام معظم رهبري در ديدار مورخ 04/06/86 با دولتمردان در اولين و مهمترين تذكر خود به دولت نهم ، ضرورت جدي تر گرفتن سند چشم انداز را بيان وبر لزوم رفع مظلوميت از فرهنگ تاكيد كردند ،اينكه مقام ولايت با نگاه جامع الاطراف خويش به تحولات مختلف كشور ، لزوم رفع مظلوميت از فرهنگ را بيان مي كنند از چند بعد قابل تامل است:
اينكه چرا در نظامي كه اهداف اصلي و غايي آن ارتقاء اخلاق و معنويت جامعه است ،رهبري نظام ناچار مي شوند به لزوم رفع مظلوميت از فرهنگ اشاره كنند؟
پاسخ اين است كه انقلاب اسلامي و جمهوري اسلامي برآمده از آن ،عمدتا حاصل تحولات فرهنگ جامعه و فرهنگ سازي ديني قبل از پيروزي انقلاب بوده و نخبگان و مديران جامعه بايد به طور طبيعي اهميت تحولات فرهنگي را درك مي كردند.
حال سوال ديگر اين است كه چرا اين تذكر به دولت نهم داده مي شود كه بيش از همه دوت هاي گذشته در شعارهاي اصلي خود از مفاهيم ارزشي و اخلاقي استفاده كرده است؟و ردپاسخ بايد گفت تجربه دفاع مقدس و بسياري از پيروزي هاي اقتصادي ، علمي و صنعتي از زمان ايجاد نظام جمهوري اسلامي ، عمدتا متكي بر وجود شاخصه هاي فرهنگ اسلامي بوده اسن كه در افراد خاصي ازاقشار جامعه به ويژه جوانان نمود پيدا كرده است.
نگاهي گذرا به فعاليت بخشهاي مختلف فرهنگ و هنردر دولت نهم
دولت نهم در عرصه مطبوعات
دولت نهم مطبوعات را با نگاه منتقدان دلسوز و سايرين تقسيم بندي كرد و در اين ميان عده اي را به عنوان منتقد دلسوز برگزيد .
نظارت دولت نهم بر عرصه مطبوعات جدي تر صورت گرفت و اين نگرش منجر به توقيف شدن خبرگزاري ايلنا و روزنامه هاي شرق و هم ميهن و هفته نامه كه شاخص ترين آنها دنياي تصوير ، هفت و مدرسه است، شد.
از سوي ديگر سايت هاي خبري جديد نظير فردا،جهان نيوز، برنا و ...در دولت نهم بروز و ظهور پيدا كرد.
همچنان 90درصد مطبوعات در دولت نهم توسط بخش دولتي و وابسته به دولت اداره مي شود.
كتاب در دولت نهم
عرضه كتاب در دولت نهم شكل جديد تري به خود گرفت صدور كارت الكترونيك خريد كتاب براي دانشجويان و به تدريج براي ساير گروههاي اهل فرهنگ اقدامي مثبت و گام موثري براي جلوگيري از هدر رفتن يارانه كتاب است. بدون شك هدفمند كردن يارانه كتاب اگر چه پيش از اين نيز مطرح بود اما اول بار قطع يارانه كاغذ چاپ كتاب در دولت نهم اتفاق افتاد و همين امر در كنار گراني كاغذ به دوبرابر شدنقيمت كتاب در سالجاري منجر شد.
اما شمارگان انتشار كتاب با وجود تمام انتقادهاي ريزو درشت به مميزي هاي سرسختانه ارشاد به منظور اعطاي مجوز افزايش يافته و اين به معناي افزايش نظرات گوناگون در حوزه هاي مختلف از سويي و منصف بودن مميزي كتب از سوي ديگر است.
هنوز نهضت كتابخواني در حد حرف است و فكري جدي براي عملي شدن آن صورت نگرفته است .
اما قريب به 5ميليارد تومان كتاب به قيمت پشت جلد خريداري و به منظور تجهيز كتابخانه هاي استانها و شهرستانها به كتابخانه هايشان ارسال شده است .
تجهيزكتابخانه ها با جديدت دنبال مي شود و اين به معناي عزم دولت در جهت ايجاد بستر مناسب براي افزايش مطالعه است .
اگر چه كارشناسان از كمي ساعات مطالعه در كشور صحبت مي كنند اما وزير ارشاد و معاون فرهنگي وي از نبود آمار دقيق ميزان سرانه مطالعه در كشور معتقدند.
براساس آمار موجود در سال 86 در حوزه‌هاي ده‌گانه كتاب بر اساس رده‌بندي ديوئي 196 ميليون و 595 هزار و 780 جلد كتاب با قيمت 3 تريليون و 783 ميليارد و 464 ميليون و 985 هزار ريال منتشر شد.
در سال گذشته 51 هزار و 215 عنوان كتاب در حوزه‌هاي مختلف در سراسر كشور منتشر شد.
اين تعداد كتاب‌هاي كودك و نوجوان و كتاب‌هاي كمك درسي را شامل نمي‌شود. كتاب‌هاي حوزه‌هاي كليات، فلسفه، دين، علوم اجتماعي، زبان، علوم طبيعي و رياضيات، علوم عملي، هنر، ادبيات، تاريخ و جغرافيا شامل اين آمار مي‌شود. از سوي ديگر اين آمار از اول فروردين تا 17 اسفند سال جاري است.
كتاب‌هاي حوزه دين با 11 هزار و 52 عنوان بيشترين تعداد عناوين را داشته‌ است. بعد از اين حوزه به ترتيب ادبيات با 9 هزار و 183 عنوان، علوم عملي با 7 هزار و 140 عنوان، علوم اجتماعي با 6 هزار و 850 عنوان، علوم طبيعي و رياضيات با 5 هزار و 251 عنوان، زبان با 3 هزار و 492 عنوان، تاريخ و جغرافيا با 2 هزار و 394 عنوان، فلسفه با 2 هزار و 23 عنوان، هنر با يك هزار و 962 عنوان و كليات با يك هزار و 868 عنوان بيشترين تعداد عناوين را داشته‌اند.
تعداد كتاب‌هاي ترجمه‌اي در اين حوزه‌هاي ده‌گانه 10 هزار و 929 عنوان بود كه حوزه علوم عملي با 2 هزار و 257 عنوان بيشترين تعداد را داشت. ادبيات با 2 هزار و 133 عنوان، دين با 2 هزار و 99 عنوان، فلسفه با يك هزار و 74 عنوان، علوم اجتماعي با يك هزار و 32 عنوان، علوم طبيعي و رياضيات با 706 عنوان، هنر با 623 عنوان، كليات با 463 عنوان، تاريخ و جغرافيا با 341 عنوان و زبان با 201 عنوان به ترتيب بيشترين تعداد عناوين ترجمه‌اي را در سال جاري داشتند.
تعداد كتاب‌هاي تأليفي نيز 40 هزار و 286 عنوان بود كه حوزه دين با 8 هزار و 953 عنوان بيشترين تعداد عناوين تأليفي را داشت.
بعد از اين حوزه ادبيات با 7 هزار و 50 عنوان، علوم اجتماعي با 5 هزار و 818 عنوان، علوم عملي با 4 هزار و 883 عنوان، علوم طبيعي و رياضيات با 4 هزار و 545 عنوان، زبان با 3 هزار و 291 عنوان، تاريخ و جغرافيا با 2 هزار و 53 عنوان، كليات با يك هزار و 405 عنوان، هنر با يك هزار و 339 عنوان و فلسفه با 949 عنوان بيشترين تعداد عناوين تأليفي را داشته‌اند.
سهم ناشران شهرستاني در توليد كتاب 10 هزار و 480 عنوان بود كه كتاب‌هاي حوزه دين با 5 هزار و 428 عنوان بيشترين تعداد عناوين را در اين ميان داشته است.
ناشران تهراني هم 40 هزار و 735 عنوان كتاب توليد كردند. در تهران بر خلاف شهرستان‌ها كتاب‌هاي حوزه ادبيات با 7 هزار و 886 عنوان بيشترين تعداد عناوين را داشته است.
سينما
شايد ساخت سينما آزادي را بتوان مهمترين اتفاق صورت گرفته در توسعه فضاهاي سينماي كشور در دولت نهم دانست اقدامي كه با قول مساعد شهردار تهران ظرف مدت دو سال به وقوع پيوست.
براساس آمار موجود 196فيلم سينمايي كه اغلب در سالهاي 85و 86 توليد شده انددر نوبت اكران هستند و اين در حالي است كه 32فيلم سينماي نيز در مرحله پيش توليد قرار دارند.
اما گيشه سينما در دولت نهم در دولت نهم سه ركود ميلياردي براي فيلم هاي اخراجي هاي ، توفيق اجباري و دايره زنگي رااز آن خود ساخت.
اقتصاد سينماي درسه سال فعاليت دولت نهم مورد توجه قرار گرفت و تماشاگران سينما نيز دوبار با گراني بليط سينما كنار آمدند.
بار اول كه بليط سينما از 800تومان به 1200تومان رسيد و بار دوم كه بليط سينما به 2هزار تومان رسيد.
اقصاد سينما همچنان چشم انتظار كاهش ريسك سرمايه گذاري توليد فيلم و تضمين گيشه است اگر چه حضور برخي كارگردان جنب و جوش حضور بخش خصوصي در حوزه سينما را نمايان مي كند اما اين حضور به قدر نياز جامعه سينمايي كشور نيست.
متوسط 26 ميليون توماني درآمد هر سالن و وجود 280 سالن سينما در كشور گردش مالي هفت ميليارد و 280 ميليون توماني را در سال گذشته براي صنف سينماداران رقم زده است.
تئاتر
تئاتر كشور در طول سه سال گذشته اثار كيفي بسياري از جمله ليلي مجنون، شمس و مولانا، كلبه عمو تم و ... را در كارنامه خود ثبت كرد اگر چه هنوز برنامه اي به منظور افزايش دامنه مخاطبان تئاتر ارائه نشده است به نظر مي رسد تئاتر كشور با افزايش بودجه خود توانست گامي ديگر رو به جلو حركت كند.
بازسازي تئاتر شهر و تالار سنگلج موجب شد تا اهالي تئاتر به توجه مسئولان به اهالي فرهنگ دلگرم شوند اما واقعيت تئاتر كشور چيز ديگري است .
تئاتر كشور با مشكل وجود فارغ التحصيلان بيكار تئاتر از سويي و پائين بودن دستمزدها و نبود امينت شغلي از سوي ديگر دست و پنجه نرم مي كند.
سالانه يك هزار داشنجوي تئاتر فارغ التحصيل مي شوند و تعداد بسياري از اين دانشجويان شغل مرتبط با رشته تحصيلي را نمي يابند.
موسيقي
صدور مجوز به منظور اجراي برنامه هاي موسيقي و تعدد برنامه هاي استادان و بزرگان موسيقي كشور را مي توان از موفقيتهاي موسيقي عنوان كرد.
تعدد آثار موسيقايي توليد شده نشان از توجه مسئولان موسيقي به رونق اين بخش از فرهنگ دارد.
اما واقعيت اين است كه موسيقي با معضل موسيقي غير حرفه اي و نا هنرمندانه زير زميني مواجه است و اين در حالي است كه آسيب شناسي و اقدامي موثر براي جلوگيري از گسترش اين نوع از موسيقي صورت نگرفته است .
از ديگر سو بخش موسيقي همچنان با مشكل آموزش و ناپيوسته بدون آموزشها هنرستاني و دانشگاهي مواجه است.
اقتصاد فرهنگ و هنر
اگر چه در دولت نهم بيش از گذشته اقتصاد هنر مورد توجه قرار گرفت و در گام اول تعريف دقيق تري از اين موضوع مطرح شد اما همچنان چرخ اقتصادي بخش فرهنگ با سرعت مورد قبول در حركت نيست.
در دولت نهم بيشترين افزايش بودجه در بخش فرهنگ به ثمر رسيد و اين بخش با افزايش صددرصدي بودجه مواجه شد .
دفتر مطالعات فرهنگي مركز پژوهش‌ها ضمن بررسي وضعيت اعتبارات بخش فرهنگ طي سال‌هاي اخير و اعلام داشت: تعداد 43 دستگاه در زمينه برنامه‌هاي فرهنگي فعاليت مي‌كنند، افزود: بر اساس آمار و ارقام موجود اعتبارات دستگاه‌هاي ديني ـ تبليغي در سال 1384 نسبت به سال 1383 ، بيش از 60 درصد و در سال 1385 نسبت به سال 1384 ، بالغ بر 82 درصد و در سال 1386 نسبت به سال 1385، حدود 5/22 درصد افزايش داشته است.
هم‌ چنين اعتبارات ساير دستگاه‌هاي فرهنگي در سال 1384 نسبت به سال 1383 حدود 23 درصد، در سال 1385 نسبت به سال 1384 معادل 5/25 درصد و در سال 1386 به نسبت سال 1385 ، حدود 23 درصد افزايش يافته است و در مجموع اعتبارات بخش فرهنگ در سال 1384 نسبت به سال 1383 با افزايش حدود 27 درصدي مواجه بوده است، ولي اين ميزان در سال 1385 نسبت به سال 1384 حدود 37 درصد و سال 1386 نسبت به سال 1385 معادل 23 درصد افزايش داشته است.
مركز پژوهش‌ها با بيان اين مطلب كه كاهش اعتبارات برخي از دستگاه‌ها به ميزان 100 درصد در سال 1386 نسبت به سال 1384 ، به علت جابه‌جايي اعتبارات از دستگاه مستقل به رديف‌هاي متفرقه بوده است، افزود: رديف‌هاي متفرقه كه فاقد برنامه هستند، در سال 1385 حدود 6/38 درصد و در سال 1386 حدود 6/35 درصد از مجموع اعتبارات هزينه‌اي و تملك سرمايه‌اي را در قوانين بودجه به خود اختصاص داده‌اند، در حالي كه ناقض نظام بودجه برنامه‌اي بوده‌اند.
اين در حالي است بودجه بخش فرهنگ در سالجاري شاهد بيشترين ميزان افزايش خود است.
اگر چه آمار و ارقام گوياي پويايي و حركت در عرصه فرهنگ و هنر است اما سريعتر شدن حركت چرخ اقتصاد فرهنگ و دست يابي به اهداف فرهنگي چشم انداز بيست ساله همچنان نيازمند برنامه اي مدون و راهبردي است .
اينكه چرا هنوز سينماي ايران با وجود برنده شدن خرش نقره و مطرح شدن در جشنواره كن فروش قابل قبول و بروز و ظهور قابل قبول در عرصه بين المللي ندارد.
اينكه چرا تئاتر ايراني با وجود كيفيت خوب به دليل كمبود منابع مالي توان برگزاري اجراي خارج از كشور را ندارد.
اينكه چرا توليد سازهاي موسيقي در ايران پائين است و اينكه چرا كتاب در سبد خانوار ورود ندارد از مسائلي كه پاسخ آن مي تواند در حركت سريعتر چرخ اقتصاد فرهنگ موثر باشد.
جمعه 7 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: موج]

[مشاهده در: www.mojnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 269]