واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: بحران سكوت در عصر ارتباطات
هر روز كه چشمانمان را باز ميكنيم، در فناوري، علم، فرهنگ و هنر، قدمي به جلو نهادهايم و پيشرفت كردهايم...
نویسنده : هليا شيرجعفري
هر روز كه چشمانمان را باز ميكنيم، در فناوري، علم، فرهنگ و هنر، قدمي به جلو نهادهايم و پيشرفت كردهايم. بشر تمام سعي و تلاش خود را متمركز بر راحتتر كردن زندگي كرده تا كارهايي كه گذشتگان انجام ميدادهاند را سادهتر كند؛ با تمام اين احوال شاهد اين هستيم كه نه تنها از دغدغهها كم نشده، بلكه بر آنها اضافه هم شده است! به وظايف و مسئوليتهايي كه بر گردنمان است، به درستي رسيدگي نميكنيم، پاي عهد و قولمان نميايستيم، سرمان پر است از نيازها و نگرانيهاي كاذب؛ دلمشغوليهايي گريبانگيرمان شده كه ما را از تفكر و اهميت دادن به اطرافيان و حتي خودمان هم بازميدارد! سرمان آنقدر گرم اين چيزهاست كه هنوز متوجه نشدهايم ميزان زيادي از اين پيشرفتها تأثير مثبتي همراه نداشتهاند! نه تنها احساسات خود را به دست فراموشي سپردهايم بلكه درك درستي نيز از احساسات ديگران نداريم. در بيان يا درك متقابل احساسات و عواطف، چه در گفتار و چه در نوشتار با مشكل روبهرو هستيم و از آن جايي كه سرشت آدمي به جامعه و برقراري ارتباط با ديگران گره خورده و انسان اصولاً موجودي اجتماعي است، با عدم ابراز يا ابراز نادرست احساسات، جامعه با مشكلات عديدهاي روبهرو خواهد شد.
نامهها شاهكارهاي ادبياند
در قديمالايام، زماني كه نه رايانه بود نه تلفن همراه - هوشمند يا غيرهوشمند - برقراري ارتباطات در سطح كلامي، به تلفنهاي ثابت يا مكالمات رو در رو محدود ميشد. در سطح نوشتاري نيز، تلگراف و نامه نقش تعيينكنندهاي داشتند. پيغامها در تلگراف، كوتاه و مختصر بودند و صرفاً جهت اطلاعرساني به كار ميرفتند اما نامه كه در گذشته و در تاريخ بشريت نقش بسزايي را ايفا كرده، نه تنها براي اطلاعرساني، كه براي اهداف بسيار ديگري از جمله انجام كارهاي اداري و تشريفاتي، پيغامرساني، بازگو كردن مسائل، جويا شدن از حال يكديگر و غيره به كار گرفته ميشده است.
تبادل نامه آنقدر زياد و ميزان آن آنقدر چشمگير بود، كه تقريباً ميتوان گفت هر فردي كه سواد خواندن و نوشتن و سر و كار زيادي با نامهنگاري داشت، در مقايسه با انسانهاي امروزي به نوعي نويسنده محسوب ميشد. از جايي كه تنها راه برقراري ارتباط راه دور، نامه بود، فرد نويسنده ميبايست قادر بوده تمام موارد ضروري و احساسات و عواطف خود را در نامه بنويسد. دو دوران بسيار طلايي براي نامهنگاري، جنگ جهاني اول (1918- 1914) و جنگ جهاني دوم (1945- 1939) بوده؛ با نگاهي گذرا و خواندن تعداد كمي از آنها، به ميزان احساسي بودن اين نامهها به راحتي پي خواهيم برد. زيبايي متن اين نامهها حيرتآور و زبانزد است و از لحاظ احساسي باعث ميشوند اشك در چشمانمان حلقه بزنند. طرز نگارش اين نامهها لبريز از عواطف ظريف و زيباي انسانيست و هنگام مطالعه اين حس به ما دست ميدهد كه انگار نامه در حال مكالمه با ماست. بسياري از نامهها، شاهكارهاي ادبي و ماندگار ادبيات بشري هستند.
نوشتن را از ياد بردهايم
سوار ماشين زمان ميشويم و آنقدر جلو ميآييم تا به اختراع رايانه، اينترنت و نامههاي الكترونيك برسيم. نامههاي الكترونيك مزيت فراواني نسبت به نامههاي قديمي داشتند مانند كم شدن هزينه و زمان رسيدن نامه به دست خواننده اما از لحاظ عاطفي انگار چيزي كمتر از نامههاي قديمي داشتند و آن هم گرفتن قلم از نويسنده و جايگزين كردن آن با كليدهاي رايانه بود كه البته پيشتر، توسط دستگاه تايپ اين اتفاق افتاده بود اما با دستگاه تايپ، نوشته مورد نظر همچنان روي كاغذ بود و درون پاكت قرار داده ميشد؛ در صورتي كه نامههاي الكترونيك نه حس قلم نويسنده را داشتند، نه از كاغذ و پاكت خبري بود ولي خوشبختانه حس نوشتاري و نويسندگي، هنوز سر جاي خود باقي بود. پس از فراگير شدن تلفن همراه و رايج شدن پيامك، از بين رفتن ادبيات و برقراري ارتباط از طريق نوشتار كم كم پديدار شد. دليل چه بود؟ ميزان حروف قابل نوشتار در هر پيامك محدود بود و به طور كل، هدف از استفاده از پيامك مانند تلگراف رساندن پيام به صورت خلاصه و كوتاه بود اما اين محدوديت و همينطور سرعت در نوشتار باعث شد تا كمكم، اتفاقاتي مانند حذف فعل و حذف برخي حروف مياني بيفتد. پس از مدتي با استفاده از حروف و علائم نگارشي، صورتكهايي به وجود آمدند كه به جاي بيان احساسات، به صورت جمله يا كلمه استفاده ميشدند.
كمي بعدتر، با ورود صورتكها كه به صورت آماده و از پيش طراحي شده بودند و صفحه كليد مخصوص به خود را دارا شدند، كلمات و جملاتي كه زماني براي ابراز عواطف و احساستمان به كار ميرفتند، شروع كردند به محو شدن و تقريباً ميتوان گفت كه در حال حاضر به طور كامل جاي واژهها را در فرهنگ لغات ما گرفتهاند. در عصر ارتباطات دچار بحران سكوت شدهايم.
در آستانه عقبگردي بزرگ
اگر همينطور پيش برود، چيزي از ادبيات و نوشتار و نامهنگاري براي نسلهاي آينده باقي نميماند. بسياري از كلماتي كه روزانه مورد استفاده قرار ميگرفتند يا در ادبيات نوشتاري به كار ميرفتند، به دست فراموشي سپرده ميشوند و تنها در كتب فرهنگ لغت به چشم خواهند خورد. اختراع خط، يكي از مهمترين اختراعات بشر است و به كمك آن بوده كه انسان پيشرفت كرده و به جايگاههاي بالا دست يافته؛ بسياري از هنرها و حرفهها تماماً وابسته به نوشتار است و پايه و اساس پيشرفت بشريت روي اين اختراع بزرگ بنا شده پس با اين اوصاف، دوري و فاصله گرفتن از آن، آيا عقبگردي بزرگ نخواهد بود؟
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۳ دی ۱۳۹۵ - ۲۱:۰۰
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 16]