واضح آرشیو وب فارسی:فارس: یادداشت/رضا دهقانی
کردهای سوریه، آخرین ضربه بر رؤیای نوعثمانیگری ترکیه
ترکیه با امید براندازی نظام سوریه، ریسکهای سیاسی، حیثیتی و امنیتی مرتکب شده است؛ اما اکنون نه تنها هدف خود را محقق شده نمیبیند، بلکه امکان شکلگیری اقلیم کردستان سوریه، به یک کابوس امنیتی برای مقامات آنکارا تبدیل شده است.

گروه بین الملل خبرگزاری فارس - رضا دهقانی: وضعیت سوریه در پیچیدگی خاصی به سر میبرد، در نگاه اول ما با یک بحران مواجه هستیم که عبارت است از تلاش پنج ساله معارضان مسلح و هم پیمانانش برای براندازی دولت سوریه؛ اما در این میان چندین پرونده و مسأله تحت این بحران شکل گرفتهاند، تا جایی که موضوع اصلی بحران را نیز تحت تأثیر قرار دادهاند. موضوع کردهای سوریه و همپیمانی نانوشته این روزهای آنها با نیروهای دولتی و مقاومت در جبهه شمال حلب و پیشروی علیه معارضان مورد حمایت ترکیه در این مناطق و واکنش سخت ترکیه به این اتفاقات یکی از این مسائل است. در این یادداشت سعی داریم تا در نوشتاری، رفتار ترکیه در سوریه با توجه به ورود جدی کردها به درگیریهای شمال حلب را بررسی کنیم. در ابتدا، به طور کوتاه تحلیلی از رفتار بازیگران در سوریه را ارائه میکنیم. سوریه آخرین امید ترکیه با شروع ناآرامیهای جهان عرب در سال 2011، ترکیه برای افزایش نفوذ خود در منطقه و با توجه به ایدههایی که رهبران حزب عدالت و توسعه برای بازگشت به شکوه امپراتوری عثمانی داشتند و همچنین سیاست جدید منطقهگرایی، ترکیه سعی کرد با تحرک مناسب در کشورهای تونس، مصر، لیبی و دست آخر در سوریه تأثیرگذار باشد و تحولات را در جهت منافع خود پیش ببرد. همانگونه که میدانیم، اخوانیها که ابزار آنکارا برای این هدف بودند، در تونس، مصر و لیبی سرکوب شده یا در روند سیاسی کنار گذاشته شدند، در این میان فقط سوریه میماند که با توجه به هم مرزی با ترکیه و وجود عوامل دیگر، اهمیت دو چندانی در راستای سیاست نو عثمانیگری ترکیه پیدا میکند. ترکیه، هزینه حمایت از معارضان مسلح سوری را حتی به بهای نا امن شدن خود و به خطر افتادن صنعت 30 میلیارد دلاری گردشگری خود را به جان خریده است. بازی حاصل جمع صفر سوریه، مرکز ثقل تغییرات توازن قدرت منطقهای شده است که بر روی توازن قوای قدرتهای جهانی نیز تأثیرگذار است. در سطح منطقهای، ترکیه، عربستان و ایران به دنبال پیروزی حداکثری در سوریه و افزایش نقش و توسعه منطقهای خود هستند. متأسفانه فضای سوریه از ابتدا به این سمت رفت که یک بازی برد- باخت را ایجاد کند. هرچند گروههای و کشورهای درگیر در این بحران، مدام اعلام میکنند که قصد دارند از راه حل سیاسی، بحران را خاتمه دهند، اما شواهد و قرائن نشان میدهد که بازیگران منطقهای جز به حداکثر دستاوردها راضی نخواهند شد؛ چه ایران باشد و چه عربستان و ترکیه. ترکیه، باقی ماندن بشار اسد در قدرت را آبروریزی تمام عیار و یک فاجعه برای خود میداند، عربستان نیز همینطور؛ جمهوری اسلامی ایران نیز به هیچ وجه حاضر به کنارهگرفتن از حمایت بشار اسد نیست. در این شرایط یک بازی باخت – برد متصور است و هر بازیگری برد طرف مقابل را باخت خود میداند. کردهای سوریه کردهای سوریه با توجه به نزدیکی و همفکری آنها با کردهای ترکیه و حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) همواره برای ترکیه محل حساسیت بوده است و حمایت سوریه از کردهای ترکیه و پناه دادن به «عبدالله اوجالان» و فعالیت اوجالان در میان کردهای سوریه، عامل اصلی بحران بین دمشق و آنکارا در دهه هشتاد و نود قرن بیستم میلادی در کنار بحران آب فرات و استان«هاتای» محسوب میشود. کردهای سوریه جزو طیف چپگرای جریانهای کرد منطقه محسوب میشوند، نه چون مسعود بارزانی در عراق که طیف راستگرا است و آنکارا فرصتهای همکاری گستردهای با اقلیم کردستان عراق را میبیند. «حزب اتحاد دموکراتیک» (YPD) که بارزترین حزب کردهای سوریه است، همواره تصاویر «عبدالله اوجالان» رهبر حزب کارگران کردستان ترکیه (پ.ک.ک) را در تجمعات و مراسمات خود به همراه دارد. در عراق اگر دولت ترکیه، وجود منطقه کردستان را یک فرصت برای همکاری و حتی نفوذ در عراق میداند، اما در سوریه در صورت تشکیل اقلیم کردستان، یک تهدید امنیتی برای آنکارا ایجاد خواهد شد. تحرکات میدانی کردها در شمال حلب در ابتدا باید به طور مختصر گروه YPG که عمده نیروی نظامی کردهای سوریه است را معرفی کنیم. یگانهای مدافع خلق که YPG نامیده میشوند، شاخه نظامی حزب «اتحاد دموکراتیک» یا همان YPD است که «صالح مسلم» رهبری آن را بر عهده دارد. در حال حاضر نیروهایی که در شمال استان حلب در حال درگیری با گروههای معارض سوری مورد حمایت ترکیه هستند، ائتلاف «فدرال دموکراتیک سوریه» یا به اختصار «SDF» نام دارند که بیش از 80 درصد نیروهای آن را گروه YPG تشکیل میدهد (50000 نیرو) بنابراین عمده نیروی ائتلاف SDF را گروهی تشکیل میدهد که از سوی ترکیه تروریستی خوانده میشود، اما حمایت روسیه، آمریکا را با خود به همراه دارد. این ائتلاف در تاریخ 22 بهمن گذشته توانست فرودگاه نظامی «منغ» (منگ) در جنوب شهر «اعزاز» در شمال استان حلب را از دست تروریستهای جبهه النصره و جیش الفتح آزاد کند. همراه با پیشروی ارتش سوریه و نیروهای مقاومت، از طرف جنوب به سمت شهرکها و روستاهای شمالی استان حلب، نیروهای SDF نیز با حرکت از شهر «عفرین» و پس از آزادسازی فرودگاه «منغ» تصمیم گرفتند به سمت شهر استراتژیک «اعزاز» در مرز ترکیه بروند که با واکنش سخت و آتش توپخانهای ترکیه مواجه شدند و مسیر پیشروی خود را به سمت شهرک «تل رفعت» تغییر دادند و شامگاه دوشنبه گذشته توانستند این شهرک مهم را نیز از تسلط معارضان مورد حمایت ترکیه از جمله جبههالنصره و احرار الشام خارج سازند. نکته قابل توجه اینکه ارتش سوریه و نیروهای مقاومت در آستانه حمله به «تل رفعت» بودند که نیروهای کرد این کار را انجام دادند.

بنابراین با پیشروی سریع همزمان نیروهای ارتش سوریه و مقاومت از یک سو و نیروهای کرد در جبهه شمال حلب، یک همکاری نانوشته بین این نیروها در شمال حلب علیه معارضان مسلح مورد حمایت ترکیه رقم خورده است. اگر کردها تا کنون با داعش میجنگیدند، حال با نیروهای مورد حمایت ترکیه درگیر شدهاند. نکته آخر اینکه، از لحاظ سیاسی نیز، ترکیه در رابطه با کردهای سوریه، خود را بازنده میبیند، آنکارا با حضور کردهای سوریه در روند صلح سوریه و مذاکرات ژنو به شدت مخالف است و این نیروها را همانطور که ذکر شد، تروریستی میداند، بر خلاف روسیه و آمریکا که با رد تروریستی بودن کردهای سوریه، خواهان مشارکت جدی آنها در گفتوگوها هستند. دلیل حمایت آمریکا نیز از کردهای سوریه با وجود عصبانیت ترکیه، این است که واشنگتن کردهای سوریه را تنها گروه معارض لائیک و میانهرو در سوریه میبیند که هم خواهان اصلاحات در سوریه است و هم علیه گروههای سلفی تندرو چون داعش مبارزه میکند و از این رو نسبت به باقی گروههای معارض که عمدتا برچسب القاعدهای بودن یا تروریست بودن دارند، جایگاه مناسبتری در بین افکار عمومی دارند. بنابراین با توجه به اینکه نظام سوریه پنج سال مقاومت کرده و بر خلاف هزینه شدن میلیونها دلار از طرف دولتهای غربی عربی و اعزام هزاران تروریست از بیش از 70 کشور به سوریه، حال پس از این همه مدت، شروع به پیشروی کرده است، نشان از این دارد که دیگر نمیتوان از لحاظ نظامی دولت دمشق را ساقط کرد و این برای مسئولان آنکارا روشن است. اما این تمام بدبیاری مقامات حزب عدالت و توسعه در ترکیه نیست؛ آنها نه تنها نتوانستند بشار اسد، نماینده قانونی مردم سوریه را ساقط کنند، بلکه خودشان با معضلات امنیتی سطح بالایی مواجه هستند. علاوه بر حضور و گسترش سَلَفیت در ترکیه و سرازیر شدن میلیونها آواره سوری که با خود دهها معضل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی به همراه دارد؛ احتمال ایجاد اقلیم کردی در سوریه، مسئولان ترکیه را متقاعد میکند که بزرگترین بازنده بحران سوریه آنها هستند. در این وضعیت، حملات توپخانهای به کردها، چیزی جز اعلام خشم و عصبانیت و اعلام موضع شدید نیست.
94/11/28 - 13:20
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 28]