واضح آرشیو وب فارسی:هدانا: تهران - ایرنا - معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی قم گفت: مرمت کامل دیر گچین به سه تا چهار میلیارد تومان اعتبار نیازدارد و تنها راه توسعه آن واگذاری به بخش خصوصی است .به گزارش روز سه شنبه گروه فرهنگی ایرنا، عمار کاووسی در جریان بازدید خبرنگاران از دیر گچین عنوان کرد: مرمت و بازسازی کاروانسرای دیر گچین از سال 85 به بعد توسط اداره میراث فرهنگی استان قم در حال انجام است . وی با اشاره به قرار گرفتن این کاروانسرا در مسیر قم به ری گفت: باتوجه به مصالح به کار رفته در ساخت بناها این کاروانسرا متعلق به دوره ساسانی است اما شواهد نشان می دهد که در دوران سلجوقی و صفوی نیز تعمیراتی در آن صورت گرفته است . وی افزود: کاروانسرای دیر گچین به دلیل وسعت و فضاهایی که دارد به مادر کاروانسراهای ایران معروف شده است دکتر کیانی و ماکسیم سیرو دیرگچین را معرفی کردند و در سفرنامه های مختلف دوره اسلامی از اینجا به عنوان دژاردشیر یا دژکرداردشیر در سیاحت نامه ابو دلف ، ابن حوقل و اصطخری یاد شده است . کاووسی اظهار داشت : به دلیل اهمیت مسیر که در جاده ابریشم واقع شده است و اهمیت کاروانیان این دژ در زمان خودش ساخته شده است. او با بیان اینکه این بنا از دوره اردشیر به جای مانده و حدود1700سال قدمت دارد تصریح کرد: این مکان دژی بوده از دوره ساسانی که در دوره اسلامی و به خصوص دوره سلجوقی تغییراتی در آن ایجاد شده و به کاروانسرا تبدیل شده است . به گفته او این تغییرات در طول دوره های مهم تاریخی تا اوایل قاجار ادامه داشته و از این مسیر و کاروانسرا استفاده می شده به نحوی که در زمان پایتختی ری مسیر اصفهان –قم به ری بوده است. وی اضافه کرد: در اوایل دوران قاجار امین السلطان صدر اعظم به دلیل اینکه زمین های علی آباد ملک خصوصی اش بوده آنجا کاروانسرای علی آباد را می سازد و قسمتی از آبی که سرازیر می شده به حوض سلطان را هدایت می کند به این جاده و آن را مسدود می کند که مسیر اصفهان تهران و قم تهران به همان جاده فعلی منتهی شود تا اینجا از کاربری بیفتد. کاووسی افزود: از آن به بعد تا زمانیکه میراث فرهنگی اینجا را تحویل بگیرد در دست عشایر محلی بوده و از آن به عنوان محل نگهداری گله های شتر استفاده می شده است که بیشترین آسیب وارد شده هم طی همین 200سال اخیر به آن وارد شده است به نحوی که وقتی میراث تهران اینجا را تحویل گرفت با یک متر فضولات حیوانی انبار شده مواجه شد. به گفته کاووسی ، همزمان با جدایی قم از تهران کاروانسرای دیر گچین به میراث قم واگذار شد و از زمانیکه میراث قم آن را تحویل گرفت یعنی سال 85تا به این لحظه کار مرمت در آن ادامه دارد . معاون اداره میراث فرهنگی قم ، ادامه داد: کاروانسرای دیر گچین در تقسیم بندی کاروانسراهای ایران که به سه گروه کاروانسراهای نواحی خلیج فارس، نواحی کوهستان ، کاروانسراهای حیاط دار فلات مرکزی که خودش به شش گروه شامل دو ایوانی ، مدور ، تالار ستون دار ، چهار ایوانی ، 8ضلعی و... تقسیم بندی می شود ، از نمونه های چهار ایوانی است . وی با بیان اینکه مختصر کاوشی در زمان فعالیت میراث فرهنگی تهران در دیر گچین صورت گرفته است اظهار کرد: آقای فائق توحیدی 2ترانشه مقابل ایوان های شرقی و غربی ایجاد کردند که آثار به دست آمده از آن که جنبه مطالعاتی داشت را مربوط به دوران سلجوقی می دانند ولی بنده معتقدم که این آثار مربوط به دوران ساسانی است . او اساس کار معماری در دیر گچین را مربوط به دوره ساسانی دانست و تصریح کرد :برج ها و تا حدودی از بناها ساسانی اند که در طول زمان گسترش داده شده اند به عنوان مثال شتر خوان ها در دوره سلجوقی ساخته شده اند . کاووسی در مثالی دیگر خاطرنشان کرد: در کاروانسراهای ایران تا قبل از دوران صفویه ایوانچه جلوی اتاق ها نداریم و این سبک از دوره صفویه به بعد مرسوم می شود پس این موارد در دیر گچین از دوره صفوی و حجره ها از دوره سلجوقی به بنا اضافه شده اند . او وجود یک مسجد در گوشه جنوب شرقی با مساحت 200تا 300متر، حمام و سرویس های بهداشتی در جنوب غربی، آسیاب در شمال غربی، حیاط خلوت مخصوص اعیان در ضلع شمال شرقی ، آب انبار را دلیل اهمیت این کاروانسرا در میان سایر کاروانسراهای ایران اعلام کرد . کاووسی با اشاره به این نکته که وجود امکانات رفاهی در این مجموعه به ارزش آن افزوده است گفت: وجه تسمیه این کاروانسرا را ملات گچی دانست که در ساخت آن مورد استفاده قرار گرفته است . کاووسی با بیان اینکه دیر گچین با ابعاد 100متر در 100متر وسعتی معادل یک هکتار دارد اظها رداشت: ممکن است به تعداد انگشت شماری کاروانسرا در این ابعاد داشته باشیم ولی هیچ کدام این فضای خدماتی را ندارد. وی نخستین اقدام مرمتی صورت گرفته در دیر گچین را مرمت سقف بنا اعلام کرد که باتوجه به حفظ بنا در اولویت بوده است . او درادامه سبک سازی، آجر فرش کف حجره ها،کاهگل دیوارها، مرمت قسمت های آسیب دیده دیوارحجره ها با شتران تا ارتفاع 2متر ، کارگذاری ناودان های سنگی ،مرمت های اظطراری در سر بنا و برج سمت راست را از اقدامات مرمتی دانست که توسط میراث فرهنگی قم به انجام رسیده است . معاون میراث فرهنگی قم با بیان اینکه کار مرمتی بنا توسط این اداره از سال 85شروع شده تصریح کرد: اعتبارات تخصیص یافته به این پروژه ناچیز است در حالی که برآورد مرمتی آن حداقل سه یا چهار میلیارد تومان است وبا سالی 50تا 100میلیون تومان کار به جایی نمی رسد. او تنها راه حل رفع مشکل اعتبار مرمت دیرگچین را واگذاری آن به بخش خصوصی دانست که به دلیل نفیس بودن این اثر امکان آن وجود ندارد و درهمین حال یادآور شد اگر نفیس است پس باید اعتباری در خور ارزش آن اختصاص داده شود اما اعتبارات سازمان پاسخگو نیست . کاووسی با اشاره به مسجدی که در این کاروانسرا ساخته شده است نیز گفت: با توجه به شواهد موجود، محراب مسجد متعلق به دوران سلجوقی است و از آن جاییکه دیوار ها با آجر های ساسانی تزیین شده اند احتمال آتشکده بودن آن در آن زمان بیشتر می شود . او با اشاره به اینکه برخی از کاروانسرا ها فضای جدا گانه ای برای استفاده مهمانان ویژه دارند که به آن حیاط خلوت می گفته اند افزود:مرمت حیاط خلوت بسیار هزینه بر است و اگر امسال بتوانیم اعتبار خوبی بگیریم اینجا را مرمت می کنیم. به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، کاووسی در ادامه به خالی شدن درون برج ها پیش از مرمت از خاک اشاره کرد و افزود:این برج ها تمامی حالت گنبدی داشته اند که از فضای بالا و پایین آن استفاده می شده است . کاووسی در ادامه با اشاره به اینکه حمام کاروانسرا از بخش های میان در ، گرماخانه و خزینه های آب گرم و سرد تشکیل شده و سطح آن نیز با توجه به رطوبت و گرما پایین تر قرار گرفته است تصریح کرد :علاوه بر فضاهایی که برای گذاشتن کفش و لباس تعبیه شده اند کانال های گربه رویی نیز در معماری حمام وجو دارد که بخار و گرما را به گرماخانه منتقل می کند. بسیاری از جغرافیدانان عرب و نویسندگان متون ادب فارسی با جزئیات گوناگون به کاروانسرای صحرایی مهمی موسوم به دیر گچین (به عربی دیر الجص) در جنوب سرزمین ری اشاره می کنند. واژه دیر که در زبان عربی (صومعه) یا به تعبیری(منزلگاه) معنی می دهد اصطلاح رایجی به جای کاروانسرا می نماید . در برهان قاطع و فرهنگ انندراج این لغت به معنای ساختمان گنبد دار و آتشگاه نیز آمده است . مولف برهان قاطع ذیل واژه (خورنق) می نویسد :خورنق معرب خورنه است و آن عمارتی بوده بسیار عالی که نعمان بن منذر بجهت بهرام گور ساخته بود و قصر دوم را که سه گنبد متداخل بود و به جهت معبد و عبادتخانه تمام کرده بودند به سه دیر موسوم ساختند چه بزبان پهلوی گنبد را دیر گویند. فراهنگ**3079**/1662
سه شنبه ، ۶بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: هدانا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 10]