واضح آرشیو وب فارسی:خاورستان: مسجد جامع افین باارزش ترین و نفیس ترین یادگار تاریخی حوزه شهرستان زیرکوه است. این اثر تاریخی در شهرستان زیرکوه، روستای افین واقع شده است. این شهرستان اغلب نفایس معماری خود را از دست داده است و تنها مسجد جامع افین و رباط زردان آثار تاریخی شاخص این شهرستان به شمار می روند.به گزارش خاورستان به نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی، محمد علی بزرگمهر،کارشناس ارشد مرمت بناها و بافت های تاریخی گفت: شهرستان زیرکوه یکی از مناطق زلزله خیز ایران است و این شهرستان زلزله های مهیب سال های 1376 و 1391 را پشت سر گذاشته است. این زلزله ها هم به نوبه خود موجب آسیب رسانی به کالبد تاریخی و باارزش مسجد جامع افین نیز شده اند. وی افزود: با توجه به نفاست طراحی و اجرای این اثر تاریخی یکی از نکته های نایافته این منطقه دلایل شکل گیری و زمان خلق این اثر تاریخی است. با این وجود از آنجایی که این اثر تاریخی فاقد کتیبه تاریخ داری هست بر مبنای شواهد معماری آن را منسوب به دوره تیموری مدانند کارشناس ارشد مرمت بناها و بافت های تاریخی اداره کل میراث فرهنگی استان بیان داشت: مسجد جامع افین را می توان از نظر سبک معماری و ظرافت، یکی از زیباترین مساجد خراسان جنوبی قلمداد کرد. این مسجد دارای فضاهای مختلفی از جمله ایوان اصلی، شبستان های شرقی و غربی و گنبدخانه هست. در طرفین ایوان به عرض یک دهانه در دو طرف شبستان نیمه بازی وجود دارد که برای مناجات تابستانه مورد استفاده بوده است. اما فضاهای بسته در این اثر تاریخی سه گنبد خانه متصل به هم هستند که در پشت ایوان و شبستان ها وجود دارند. مهم ترین شاخصه معماری این اثر تاریخی ایوان آن است که بر اثر عوامل طبیعی و انسانی آسیب بسیاری دیده است و سقف خود را از دست داده است. بزرگمهر افزود: دو نیم ستون گچ بری در طرفین دهانه ایوان و محراب ایوان در کنار منبر آجری که هنرمندانه گچ بری شده و یکی از نمونه های منحصر به فرد منابر گچ بری شده در ایران است و همچنین کتیبه قرآنی در گلویی ایجادشده در ایوان و نحوه گوشه سازی گنبدها در این اثر تاریخی مهم ترین عناصر تزئینی این اثر تاریخی را نشان می دهد. در انتهای ایوان نیز کتیبه ای که بخشی از آن مخدوش است وجود دارد که احتمالاً نام معمار اثر را نشان می دهد. در این کتیبه نوشته شده است: «... عمل استاد فخرالدین قاینی» وی اظهار داشت: گرچه کار مرمت این اثر تاریخی از سال 1352 زیر نظر مهندس حسین رایتی مقدم–از پیشکسوتان فرهیخته سازمان میراث فرهنگی- شروع شد اما تا سال 1376 و پس از زلزله 7.2 ریشتری منطقه زیرکوه مغفول ماند. پس از این زلزله که آسیب بسیاری به مسجد وارد کرد؛ اقدامات حفاظت اضطراری آغاز گردید. کارشناس ارشد مرمت بناها و بافت های تاریخی اداره کل میراث فرهنگی استان گفت: رویکرد مدنظر در مسجد جامع افین طی مداخلات تمامی این سال ها؛ احترام به اصالت های معماری و تزئیناتی این اثر ارزشمند بوده است و هر گونه اقدامی با در نظر گرفتن تمامی جوانب و بهره گیری از نظر خبرگان دانش مرمت صورت می گرفته است. عرصه مداخله در آثار تاریخی، عرصه آزمون و خطا نیست؛ زیرا که هر خطا صدمات جبران ناپذیری به آنها وارد می کند. در مجموع این عوامل باعث شده که مداخلات با احتیاط و به کندی پیش رود. اکنون اقدامات مرمت اضطراری، حفاظتی و استحکام بخشی این اثر به پایان رسیده است و وقت آن رسیده که طرح جامعی که ضمن احترام به اصالتها، کالبد نیمه جان حاضر را حفظ کند و ارزشهای معمارانه تمامی مسجد را هویدا ساخته و برای آیندگان تداوم بخشد. بزرگمهر افزود: در سال مالی 1393 برای ساماندهی محوطه بیرونی مسجد و فراهم آوری محیطی برای ارتقای کارکردهای اجتماعی این مسجد که قلب فرهنگی این روستا محسوب می شود؛ کار محوطه سازی با مصالح سنتی سنگ لاشه و سنگ قلوه با دلیل های آجری مدنظر قرار گرفت. طرح این محوطه سازی بر مبنای گره شمسه هشت و چلیپا و بر اساس طرح گچ بری های شاه تویزه ایوان، گرته برداری شد. همچنین سه مورد از گره های شمسه برای ارتقای کیفیت بصری به باغچه سکوی نشیمن در اطراف آن تبدیل شد. همچنین برای شخصیت بخشی و تاکید بر نقوش آجرکاری در مقابل ورودی مسجد از آجر فرش استفاده شد و برای غنا بخشیدن به این کف سازی، عبارت «مسجد جامع افین» با خط کوفی بنّایی در مقابل ورودی طراحی و اجرا شد. وی اظهار داشت: با توجه به رایزنی های صورت گرفته، در سال مالی 1394 از محل اعتبارت ملی مبلغ یک میلیارد ریال برای مرمت این مسجد پیش بینی شده است که در صورت تخصیص تمامی این مبلغ، شاهد حرکتی ماندگار در تاریخ حیاط این مسجد خواهیم بود. بخشی از این مبلغ بایستی مصروف تهیه طرح جامع مرمتی این اثر ارزشمند تاریخی شود و امید می رود در مهرماه سال 1395 کار اجرایی مرمت این اثر تاریخی پایان پذیرد لازم بذکر است: مسجد جامع افین در روستای افین و در 86 کیلومتری جنوب شرق قاین، و 145 کیلومتری شمال شرق بیرجند واقع شده و در تاریخ ۱۷ آذر ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۱۸۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
شنبه ، ۳بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خاورستان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 9]