واضح آرشیو وب فارسی:فارس: چگونه میتوان خوانشهای انفعالی از پیامدهای اجرای برجام را اصلاح کرد؟
افکارعمومی از برجام چه میخواهد؟
پسابرجام؛ آغاز فصلی تازه از انقلابی گریپسابرجام نه دوره تنبلی و انتظار برای اتلاف منابع مالی بازگشته به اقتصاد است و نه دوره گلایه کردن از نفوذ. این دوره، آغاز مرحلهای تازه از انقلابیگری است. مرحلهای که یک بازوی آن دیپلماسی است و بازوی دیگرش اقتصاد و تولید است.
با قرائت بیانیه وزیر امور خارجه کشورمان و مسئول هماهنگکننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا، حالا توافق هستهای وین به مرحله اجرا رسیده و با این وجود این سوال در افکارعمومی وجود دارد که اجرایی شدن این توافق به چه معناست؟ برای بخشی از افکارعمومی، اجرایی شدن برجام به منزله ورود پولهای بلوکه شده و در نتیجه تزریق این پولها به بازار و افزایش رفاه اقتصادی است. نوعی نگاه سوسیالیستی که مبتنی بر توزیع پول و گسترش نقش دولت در بهبود وضع معیشتی خانوار است. برای بخش دیگری از افکارعمومی اما برجام فارغ از رفاه کوتاه مدت اقتصادی، یک نگرانی بلندمدت در رابطه با نفوذ سیاسی و فرهنگی است. این دسته از افکارعمومی میپندارند که توافق هستهای به بهبود محبوبیت بخشی از فعالان سیاسی منتهی خواهد شد که نگاهی مثبت به غرب داشته و برخی از آن ها استحاله انقلاب در ادبیات جهانی را خواستارند. در این میان دسته دیگری هم هستند که لغو تحریم را به معنای خوشبختی اقتصادی و نه بداقبالی سیاسی میدانند. برای این ها، تحریم، محدودیتی ناخواسته برای ورود به مدارهای جهانی بوده که حالا با توافق هستهای، از میان رفته و فرصتی فراهم شده است تا بار دیگر بتوان از ظرفیتهای جهانی برای توسعه کشور استفاده کرد. دسته سوم، برجام را نه موقعیتی برای فرورفتن در لاک دفاعی و نه فرصتی برای ارزانی و رفاه میدانند، بلکه برای آن ها، آغاز دوره پسابرجام به معنی آغاز دورهای تازه برای تلاش بیش از پیش در عرصه اقتصادی برای جبران عقبافتادگی در رقابتها و نیز افزایش کوشش بهمنظور در اختیار گرفتن سهم بیشتری از تولید جهانی است. نگاه افکارعمومی به برجام بنابراین به محض پایان دوره شک و تردید نسبت به برجام و با فرارسیدن دوره اجرا، از هماکنون سه نگرش یاد شده به رقابت با یکدیگر پرداخته و هریک تلاش دارند تا مطلوبیت برداشت خود از این دوره را به رخ دو رقیب دیگر بکشند. الف) برای اثبات مدعای آن ها که پسابرجام را در بازگشت پولهای بلوکه شده و فروش بشکههای نفت معطل مانده در نفتکشها میبینند، چه نشانهای بهتر از کاهش نرخ ارز و رشد بازار سرمایه؟ آن ها با استناد به برخی تحولات اقتصادی بر این عقیدهاند که در دوره پسابرجام دیگر از تورم خبری نیست و دولت هیچ بهانهای برای افزایش قیمت ندارد. متاسفانه برخی اظهارات پوپولیستی دولتمردان، تقویتکننده این نگرش بوده و اغراق در مزایای اقتصادی برجام، بخشی از افکارعمومی را دچار این مطالبه کرده که طلوع صبح پسابرجام، به معنی غروب تورم و گرانی است و از این به بعد، میتوان کمتر کار کرد و بیشتر درآمد داشت؛ چراکه از تحریم خبری نیست! روشن است که این نگرش، تنها چند هفته پس از افول هیجانات اولیه فروکش کرده و موجی از ناامیدی را به بار خواهد آورد. دلایل روشن داخلی بحران اقتصادی در ایران، اجازه نخواهد داد که در کوتاه مدت، برجام به یک رفاه عمومی چشمگیر منتهی شود، هرچند میتوان امیدوار بود که توافق هستهای، یک مانع مهم را از پیش پای رفاه مردم برداشته باشد. اگر دولتمردان تحت تاثیر مطالبه عمومی، بپندارند که باید با افزایش نقش دولت در اقتصاد به بهانه مدیریت پولهای آزاد شده، سهم بیشتری از بازار را در اختیار بگیرند، آن وقت همزمان با دامن زدن به مطالبات افکارعمومی، مجبورند بار بیشتری از اقتصاد ملی را بر دوش کشیده و نه فقط خود زیر بار این فشار تضعیف میشوند، که جای بخش خصوصی را نیز اشغال کرده و به تضعیف بدنه مردمی اقتصاد نیز کمک خواهند کرد. امری که در بلندمدت، کشور را دچار مشکلات اقتصادی بیشتر و نارضایتیهای عمومیتر خواهد کرد. ب) اما دسته دوم از افکارعمومی که نگرانند برجام به زمینهای برای نفوذ سیاسی و اقتصادی و فرهنگی تبدیل شود، ممکن است خود با اغراق درباره این نفوذ، بسترهای ایجاد چنین نفوذی را فراهم آورند. طبیعی است که تکرار بیش از اندازه یک نگرانی، کمکم حساسیتها درباره آن را کاهش داده و افکارعمومی دلیل نگرانی درباره استقلال کشور را کمتر فهم خواهد کرد. بهویژه اگر نگرانی از نفوذ در برابر دغدغههای معیشتی مردم معنا شود، آنگاه ایجاد دوقطبی «مقابله با نفوذ یا گسترش رفاه» معلوم نیست به سود ایستادگی در برابر نفوذ منتهی شود. واقعیت این است که دغدغه نفوذ در پسابرجام، جدی است. حتی سرسختترین مدافعان برجام هم میدانند که گشودن درهای اقتصاد ایران به روی اجناس خارجی تا چه اندازه تهران را در برابر فشارهای بیگانه آسیبپذیر خواهد کرد. با این وجود بزرگنمایی این نفوذ و نادیده گرفتن همه تاثیرات مثبت برجام، میتواند این دغدغه را به یک شعار سیاسی تقلیل داده و افکارعمومی را در برابر آن قرار دهد. پس برای حفظ دغدغه نفوذ و همزمان استفاده از مزیتهای لغو تحریمها چه باید کرد؟ ج) بهنظر میرسد نگرش سوم یا همان قرائت توسعهگرایانه از پسابرجام قادر خواهد بود پاسخی به سوال اصلی این نوشتار در باب نگاه واقعبینانه به پیامدهای برجام باشد. در این نگرش، اجرای برجام، نه آغاز رفاه که سرآغاز کوشش است. براساس این باور، لغو تحریمها نه یک فرصت برای ذوب شدن در نظم جهانی، که موقعیتی برای تبیین الگوی ایران انقلابی است. پسابرجام بهترین پاسخ به نیاز به اتصال به مدارهای جهانی قدرت و ثروت بهمنظور قدرتمندتر شدن انقلاب اسلامی و تاثیر گرفتن سایر ملتها از آن است. بنابراین اجرایی شدن برجام همانقدر که با بیم نفوذ بیگانه قرابت دارد، یک بستر برای نفوذ فرهنگ و باور انقلابی به سایر ملتها نیز هست. مگر نه این است که تشدید تحریمها همزمان با به راه افتادن موج بیداری اسلامی در جهان اسلام بود؟ مگر نه اینکه تحریمها ایجاد شد تا انزوای سیاسی و اقتصادی ایران، سایر دولتها را از نتایج بیداری انقلابی مصون نگه دارد؟ پس با لغو تحریمها، فرصتی برای تشدید بیداری فراهم شده و دلیل مخالفت لابیهای عبری و عربی با برجام نیز همین «فرامتن گفتمانی» است. بنابراین نباید با نگاه انفعالی، تنها بر طبل نفوذ دشمن کوبید و هراس آفرید. پسابرجام؛ آغاز مرحلهای تازه از رویکرد انقلابی در دوره پسابرجام، رقابت با قدرتهای جهانی وارد فاز تازهای میشود. این قدرتها میخواهند ارزشهای ایرانی و اسلامی را استحاله کنند و ما هم میخواهیم باورهای ماتریالیستی آن ها که نتیجهای جز خشونت و نابرابری نداشته را نقد کنیم. هم آن ها برای این نفوذ فکری، اقتصادی و سیاسی تلاش میکنند و هم ما باید کوشش کنیم. هم آن ها با وجود رقابتهای تاریخی میان خود در تسلط اندیشهای بر ایران متحد هستند و هم ما باید بهرغم برخی اختلافات، یکصدا باشیم. پسابرجام نه دوره تنبلی و انتظار برای اتلاف منابع مالی بازگشته به اقتصاد است و نه دوره گلایه کردن از نفوذ. این دوره، آغاز مرحلهای تازه از انقلابیگری است. مرحلهای که یک بازوی آن دیپلماسی است و بازوی دیگرش اقتصاد و تولید است. رجزخوانیهای رسانهای بهکنار، از امروز باید آستین بالا زد. چراکه پنجرهای تازه بهسوی توسعه اندیشه و الگوی ایران مستقل، گشوده شده است. ایرانی که حتی نامش، لرزه بر تن رقبای منطقهای و فرامنطقهای میاندازد. مصطفی انتظاری هروی رصد/ انتهای متن/
http://fna.ir/7D9E4A
94/10/29 - 01:02
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 23]