واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: چشمانداز غبارآلود صلح افغانستان
در شرايطي كه تلاشهاي بينالمللي براي به ثمر رساندن مذاكرات صلح افغانستان ادامه دارد ولي ناظران چشمانداز مثبتي براي آن متصور نيستند
نویسنده : روحالله صالحي
در شرايطي كه تلاشهاي بينالمللي براي به ثمر رساندن مذاكرات صلح افغانستان ادامه دارد ولي ناظران چشمانداز مثبتي براي آن متصور نيستند. پيش شرطهاي پاكستان براي آوردن طالبان به پاي ميز مذاكره و تلاش براي نفوذ در افغانستان مسير مذاكرات صلح را پيچيده كرده است كه اين اقدام همزمان با حضور نيروهاي امريكايي كه با شروط طالبان در تضاد است ميتواند مذاكرات صلح را با چالش روبهرو كند.
پس از چند ماه وقفه در مذاكرات صلح افغانستان هفته گذشته بار ديگر شاهد دور تازهاي از اين مذاكرات بوديم. نشست چهار جانبهاي با حضور نمايندگان امريكا، چين، پاكستان و افغانستان دوشنبه گذشته در اسلامآباد پايتخت پاكستان برگزار شد تا شايد پس از چند سال درگيري ثبات به افغانستان بازگردد. آخرين دور مذاكرات صلح تابستان گذشته بين طالبان و دولت مركزي افغانستان در اسلامآباد انجام شد و قرار بود مذاكرات براي يافتن راهحلي اساسي براي پايان دادن به درگيريها ادامه داشته باشد كه اعلام خبر ناگهاني مرگ ملامحمد عمر، رهبر سابق طالبان سبب انشقاق درون اين گروه شد و گروهي تمايل خود را براي حضور در مذاكرات اعلام كردند و در مقابل گروهي ديگر حملات خود را در مناطق افغانستان شدت بخشيدند. ولي به رغم دودستگي در بدنه طالبان تلاشهاي بينالمللي براي برگزاري مذاكرات بين طالبان و دولت افغانستان ادامه يافت كه در نهايت به نشست چهارجانبه در اسلامآباد منجر شد. حكمت خليل كرزي، نماينده افغانستان در مذاكرات اسلامآباد پس از پايان اين نشستها گفت همه شركتكنندگان از رهبري افغانستان در جريان صلح حمايت كردند و تمام روشها براي مذاكره بين افغانستان و گروههاي مخالف بررسي شد. به گفته وي، كشورهاي شركتكننده توافق كردند تمامي امكانات خود را ضد گروههاي مخالف كه به روند صلح افغانستان نپيوندند، به كار گيرند. بنا به اعلام وزارت امور خارجه پاكستان دور بعدي نشست چهارجانبه اواسط اين هفته به ميزباني كابل برگزار خواهد شد و مذاكرات مستقيم ميان دولت كابل و طالبان افغانستان بلافاصله بعد از نشست چهارجانبه كابل از سر گرفته خواهد شد.
همكاري پاكستان با طالبان
اگرچه طالبان در برگزاري مذاكرات صلح جدي نبوده ولي آنچه در سالهاي اخير مذاكرات صلح را از مسير خود منحرف كرده كارشكني برخي طرفهاي منطقهاي است. برخي ناظران بر اين باورند كه طالبان افغانستان تحت كنترل سازمان اطلاعاتي پاكستان «آي اس آي» قرار دارد و اسلامآباد هر زماني كه بخواهد ميتواند طالبان را به پاي ميز مذاكره كشانده و صلح را عملي كند. مردم و مقامات افغانستان همواره تأكيد داشتهاند كه سرنخ ناآراميهاي كشورشان به پاكستان برميگردد. حسيبالله صديقي، سخنگوي اداره امنيت ملي افغانستان هفته گذشته با اعلام اينكه پاكستان با طالبان همكاري دارد، گفت:«افغانستان اسنادي در اختيار دارد كه نشان ميدهد شماري از نظاميان پاكستاني به همراه مأموراني كه گفته ميشود وابسته به سازمان اطلاعاتي پاكستان «آي اسآي» اين كشور هستند با لباسهاي محلي در حاليكه به زبان اردو صحبت ميكنند در هلمند، فارياب و قندوز عليه نيروهاي امنيتي افغان ميجنگند.»
مقابله با نفوذ هند
پاكستان اهدافي دارد كه در صورت عملي شدن آنها حاضر خواهد شد طالبان را به مذاكره با دولت افغانستان مجاب كند. به باور ناظران، پاكستان به دنبال اين است كه نفوذ هند به عنوان رقيب اين كشور در افغانستان كاهش يابد. به همين دليل پاكستان در سياست ايجابي خود تلاش كرده كه دولت تحتالحمايه بر مبناي دوستي با پاكستان و دشمني با هند بنيان نهاده شده در افغانستان روي كار آيد. اين مسئله گوياست كه پاكستان اختلافات ارضي با هند و افغانستان دارد و نزديكي دو كشور ميتواند پاكستان را به انزوا كشانده و تهديداتي را متوجه اين كشور كند. از اينرو، اسلامآباد براي دور كردن افغانستان از هند تمايل خود را به وادار كردن طالبان به مذاكره اعلام كرده است.
اعمال پيششرطها براي نفوذ
سرتاج عزيز، مشاور نخستوزير پاكستان در امور خارجي در نشست اسلامآباد گفته كه هيچ پيش شرطي براي از سرگيري مذاكرات دولت كابل با طالبان مطرح نخواهد بود و ايجاد صلح و ثبات در افغانستان، فقط از طريق مذاكرات سازنده امكانپذير خواهد بود. اين به معناي آن است كه كابل شرطهاي طالبان را بپذيرد. پذيرفتن پيش شرطها براي حكومت افغانستان به معناي تن دادن به همه خواستههاي حكومت پاكستان است. يعني پاكستان آنچه را كه در 15 سال گذشته با جنگ نتوانسته به دست آورد اينك ميخواهد از طريق مذاكره حاصل كند. به هر حال آنچه در اسلامآباد به منصه ظهور رسيد اين واقعيت بود كه پاكستانيها جز با رسيدن به منافع خود دست از حمايت طالبان بر نخواهند داشت و از آن گروه همچنان حمايت خواهند كرد. اشرف غني، رئيسجمهور افغانستان گفته است حكومت افغانستان تن به هيچ ذلت و خواري نخواهد داد و هيچ پيش شرطي را كه مغاير با منافع ملي افغانستان باشد نخواهد پذيرفت. ناظران افغان بر اين باورند كه دولت پاكستان تحت فشارهاي امريكا خود را متمايل به از سرگيري مذاكرات صلح افغانستان نشان ميدهد. پاكستان همواره بر اين مسئله تأكيد داشته است كه در مذاكرات صلح افغانستان نقش مهمي ايفا كرده و اين موفقيت را به نام خود ثبت ميكند و نشستهاي اخير در اين كشور نيز در اين راستا انجام شده است. گرچه پاكستان اعلام كرده فهرستي از نيروهاي طالبان موافق صلح را ارائه ميكند، اما افغانها با ديده ترديد به اين مسئله مينگرند. پاكستان سعي دارد با حضور اكثر گروههاي مسلح در مذاكرات موازنه را به نفع خود تغيير دهد و نفوذش را در كابل بالا ببرد ولي افغانها حاضر نيستند با گروههايي كه سازش ناپذير هستند، مذاكره كنند.
انشقاق طالبان
چشمانداز مذاكرات صلح با طالبان هنوز تيره و مبهم است زيرا اولاً طالبان در داخل دچار چنددستگي و شكاف شده و با ريزش برخي از نيروهاي اين گروه پس از اعلام حضور داعش در افغانستان معلوم نيست مذاكرات صلح در بدنه اين گروه چقدر حامي داشته باشد. از سوي ديگر حملات گسترده طالبان در ماههاي اخير كه به سقوط برخي شهرهاي افغانستان انجاميد گوياي آن است كه طالبان نميخواهد با دست خالي و از موضع ضعف پشت ميز مذاكره بنشيند. هنوز معلوم نيست كه كدام گروههاي مسلح مخالف دولت به روند مذاكرات ميپيوندند ولي آنچه مسلم است افغانستان ديگر با يك گروه طالبان روبهرو نيست بلكه به دليل تقسيم اين گروه با دستههاي مختلفي سروكار دارد كه همچنان به جنگ با دولت مركزي ادامه ميدهند و اين مسئله روند مذاكرات را با مشكل روبهرو ميكند. افغانستان گفته است در پي تفكيك اين گروهها از يكديگر است و با تروريستهايي كه حاضر به پيوستن به روند صلح نشوند، بر اساس يك تفاهم مشترك با پاكستان، امريكا و چين برخورد خواهد كرد. از اينرو، گروههايي كه در مذاكرات مشاركت نداشته باشند به عنوان گروه تروريستي شناخته ميشوند كه همه كشورهاي مؤثر در بحران افغانستان بايد با آنها مقابله كنند تا امنيت در منطقه تأمين شود. زيرا ناآراميهاي ايجاد شده توسط اين گروهها نه تنها افغانستان بلكه ساير كشورهاي منطقه از جمله چين را نيز با ناامني مواجه خواهد كرد و به همين منظور تلاش منطقهاي براي مقابله با آن ضروري به نظر ميرسد.
امريكا يك پاي مشكل
هرچند امريكا در ظاهر خود را براي به سرانجام رساندن مذاكرات صلح جدي نشان ميدهد ولي خود امريكا يكي از عوامل اصلي شكست مذاكرات است؛ چراكه طالبان واشنگتن را قبول ندارد و خروج نيروهاي اين كشور از افغانستان را يكي از پيششرطهاي مذاكرات صلح اعلام كرده است. همزمان با مذاكرات اسلامآباد، طالبان با انتشار بيانيهاي به نقل از ملااختر منصور، رهبر جديد اين گروه اعلام كرد:«اين گروه شرايط خود را براي مذاكره با دولت كابل تغيير نداده و خروج نيروهاي امريكايي شرط غير قابل تغيير براي ادامه مذاكرات صلح است». در ادامه اين بيانيه آمده است:«جهاد در افغانستان تا خروج كامل نيروهاي خارجي حق شرعي و قانوني مردم افغانستان است كه طالبان به نيابت از جهان اسلام اين جهاد را ادامه ميدهد.» اين درحالي است كه پس از پيشرويهاي طالبان در شمال افغانستان، باراك اوباما، رئيسجمهور امريكا آمادگي خود را براي اعزام نيروهاي نظامي جديد به افغانستان براي ايجاد ثبات اعلام كرد كه به نظر ميرسد اين اقدام امريكا با توجه به مخالفتهاي طالبان، مذاكرات را بيثمر كند.
گرچه تلاشهاي بينالمللي و منطقهاي براي رسيدن به صلح پايدار در افغانستان ادامه دارد اما اگر پاكستان از شروط خود براي كسب منافع در افغانستان عقبنشيني نكند، به نظر نميرسد كه گرهي از اختلافات كابل و طالبان گشوده شود و با اين وجود نميتوان افق روشني را براي صلح در اين كشور متصور شد.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۲۵ دی ۱۳۹۴ - ۲۱:۱۴
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 66]