تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1836662817
رودخانه هایی که از بین رفتند، روستاهایی که تخلیه شدند و میراثی که تخریب شد
واضح آرشیو وب فارسی:هفتکل ندا: خورنا – مسابقه شده است. مسابقه ساختن بزرگترین سدهای خاکی، بزرگترین سدهای بتنی. در کشور بی آبی که سفره های زیرزمینی اش از بین رفته اند، کشوری که تبخیر بالای آن آب های رو زمینی را می خشکاند و ٢۴ استان آن با مشکل کم آبی مواجه است. مسابقه است برای دولتمردان و بین استان ها که کار کدام شان کارستان تر است و حتی با خشک شدن دریاچه ارومیه و کم آب شدن کارون بزرگ نیز دست از سدسازی برنداشته اند. مسابقه ای که جنگل ها را ویران می کند، گونه های نادر جانوری و گیاهی را از بین می برد، چشمه ها و رودها را می خشکاند، خانه های مردم را زیر آب می برد و آنها را آواره روستاهای دیگر یا حاشیه نشین شهرها می کند. حالا دیگر تنها محیط زیست مطرح نیست، سدها امنیت اجتماعی و اقتصادی مردم را تهدید می کنند، زمین هایشان را می گیرند و منابع درآمدی شان بر آب می رود. در این گزارش به تعدادی از سدهای پرحاشیه و معضلاتی که ایجاد کرده اند، پرداخته ایم. سد کارون ٣ و ۴ که روستاها را در آغوش گرفته دو سال می گذرد از زمانی که تعدادی از مردم روستاهای غرق شده در دریاچه سد کارون ٣ به سرنوشت روستاهایشان دچار شدند. یدک کشی که پس از ویران شدن جاده منتهی به روستا، مردم را از خانه هایشان به آن طرف دریاچه می رساند، تحمل مینی بوس را نداشت و جان ١٢نفر را گرفت. اما هنوز مردم این روستاها، آنهایی که مانده اند و کوچ نکرده اند به روستایی دیگر یا حاشیه نشین شهرها نشده اند، در دل این دریاچه گرفتارند. ١١سال یعنی از سال ١٣٨٣ می گذرد و هنوز وزارت نیرو تعهداتش را نسبت به مردم آن منطقه انجام نداده اند. این حرفی است که هومان خاکپور، مدیر منابع طبیعی استان چهارمحال وبختیاری می گوید و ادامه می دهد: «با ساخت این سد همچنین یک سری از جاده های تاریخی کوچ عشایری که پیشینه فرهنگی مردم منطقه بود، از بین رفتند. اتفاقی که باعث شد نظام ایلی و کوچ عشایر با مشکلات جدی مواجه شده و روند طبیعی خود را از دست دهد. سرعت کوچ تغییر کرده و فاصله ای که باید دو ماهه طی می شد به ١٠روز تبدیل شد، در نتیجه دامداران سریع تر به مناطق ییلاقی می رسند و چرای زودهنگام باعث تخریب مراتع می شود. وزارت نیرو به جای جاده های دسترسی از بین رفته که نیاز به پل های بزرگ دارد، لنج های دسترسی گذاشته است که معمولا از صبح تا عصر رفت وآمد دارند و شب ها امکان تردد نیست.» او از کسانی می گوید که به دلیل نبود دسترسی هنگام بیماری جان خود را از دست می دهند: «یک بار در انتهای کارون ٣ عقرب بچه ای را در یکی از روستاها گزیده بود و قایقی نبود که او به درمانگاه منتقل شود و متاسفانه از بین رفت. متاسفانه وزارت نیرو به موقع به تعهدات خود عمل نکرد. امروز که بیش از ١٠سال از ساخت و آبگیری کارون ٣ می گذرد، بعضی از روستاها همچنان دچار مشکل تردد هستند. متاسفانه وقتی سدها ساخته می شوند، وزارت نیرو دیگر خیلی پیگیر تعهداتش نیست.» «یک بار در انتهای کارون ٣ عقرب بچه ای را در یکی از روستاها گزیده بود و قایقی نبود که او به درمانگاه منتقل شود و متاسفانه از بین رفت. متاسفانه وزارت نیرو به موقع به تعهدات خود عمل نکرد. امروز که بیش از ١٠سال از ساخت و آبگیری کارون ٣ می گذرد، بعضی از روستاها همچنان دچار مشکل تردد هستند. متاسفانه وقتی سدها ساخته می شوند، وزارت نیرو دیگر خیلی پیگیر تعهداتش نیست.» یکی از افتخارات این سد، ایجاد ٢٢هزار فرصت شغلی است که البته ساکنان روستاها سهمی از این مشاغل نداشته اند. سهم آنها گرفتارشدن میان دریاچه سد بوده و کوچ و حاشیه نشینی. سهم روستاییانی که تا پیش از ساختن سد، برق داشتند، حالا بی برقی و بی آبی است. اما مشکلات احداث این سد کافی نبود که در سال ١٣٩٠ سد کارون ۴ هم افتتاح شد. در سال ٩٢ گفتند این سد ترک خورده است اما حتی پیش از آن یعنی در زمان افتتاح بزرگترین سد بتنی دوقوسی برخی رسانه ها خبر از ترک ها داده بودند، ترک هایی که با تکنولوژی تزریق سیمان به چاه نفت برطرف شد. خاکپور درباره سدی که قرار است یکی از مهم ترین قطب های گردشگری چهارمحال وبختیاری را در آینده فراهم کند، می گوید: «نمی توانیم به بهانه ایجاد ظرفیت گردشگری، شکل طبیعی منطقه را تخریب و برای اهالی مشکل ایجاد کنیم. این درحالی است که خود آن مناطق به لحاظ شرایط رودخانه ای و جنگلی ظرفیت گردشگری طبیعی و ارزشمندی دارند. جابه جایی هایی که پس از ساخت سد کارون ۴ اتفاق افتاده، اهالی را مجبور به حاشیه نشین شدن در شهرها کرد و معضلاتی را هم برای آنها و هم برای شهرنشینان از لحاظ اختلاف فرهنگی ایجاد کرد.» پیمان یوسفی آذر از مدیران اسبق سازمان جنگل ها نیز درباره سدهای کارون ٣ و ۴ می گوید: «من تغییرات این مناطق را از نزدیک می دیدم و شاهد رودخانه های بی نظیری بودم که از بین رفتند و اهالی ۶۵ روستا که کوچ داده شدند. بعضی از ساکنان گریه می کردند و می گفتند آنها را از خانه هایشان بیرون کرده و ریشه فرهنگی آبا و اجدادشان را گرفته اند. با مبالغی چون ٣٠-٢٠ میلیون که به آنها دادند، آنها را حاشیه نشین شهرها کردند. افراد مولدی که در زمین هایشان کار می کردند، حالا دستفروشی می کنند و این است دستاورد بزرگ سدسازی در کشور.» سد گتوند و چالش تپه نمکی رودخانه ای که زمانی تمدن های بزرگ را کنار خود جای داده بود، حالا با اوج سدسازی ها و تخریب های سدسازی مواجه است. رود کارون علاوه بر سدهای کارون ٣ و ۴، سدهای دیگری هم به خود دیده است که مهم ترین شان سد گتوند، از پروژه های تولید برق آبی است. سدهایی که هم خودشان پر نمی شوند و هم رودخانه را در سرشاخه با کاهش مواجه کرده اند. اما ماجرای سد گتوند به همین جا ختم نمی شود. سدی که ١۵ متر بالاتر از مکانی که پیش از انقلاب برایش درنظر گرفته شده بود، ساخته شد، تپه نمکی گچساران را در دل خود جای داد و با وجود حایل تپه رسی، نمک حل شده در آب سد آن را به معضلی برای اکوسیستم و زمین های زراعی تبدیل کرد. شوری آب کارون یکی از مشکلاتی بود که آبگیری این سد به وجود آورد. همین مسأله باعث کاهش تولید و افزایش تلفات ماهی ها و زیان به آبزیان شد. ضمن این که یکی از مهم ترین ویژگی های متمایزکننده خوزستان یعنی نخلستان ها، تحت تاثیر شورشدن آب کارون از بین رفتند. شوری آب کارون در اثر آبگیری سد، همچنین کشاورزی خوزستان و محصولاتی مانند گندم و نیشکر را با مشکل مواجه کرد و انگیزه کشاورزان را برای کشت از بین برد. «شاهد رودخانه های بی نظیری بودم که از بین رفتند و اهالی ۶۵ روستا که کوچ داده شدند. بعضی از ساکنان گریه می کردند و می گفتند آنها را از خانه هایشان بیرون کرده و ریشه فرهنگی آبا و اجدادشان را گرفته اند. با مبالغی چون ٣٠-٢٠ میلیون که به آنها دادند، آنها را حاشیه نشین شهرها کردند. افراد مولدی که در زمین هایشان کار می کردند، حالا دستفروشی می کنند و این است دستاورد بزرگ سدسازی در کشور.» به زیر آب رفتن یا متأثر شدن ٢۶ روستا در اثر آبگیری این سد نیز از تبعاتی بود که به طور مستقیم بر مردم روستاهای منطقه گذاشت. گتوند سدی است که بین کارشناسان محیط زیست به نمونه مهمی از سوءمدیریت در حوزه محیط زیست تبدیل شده است. محسن حیدری، حقوقدان و فعال محیط زیست درباره تبعات انسانی احداث این سد نیز می گوید: «در قیمت گذاری اراضی روستاییان و عشایر پشت سد گتوند شاهد عدم توجه به ویژگی های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی هستیم، به گونه ای که بهای پراخت شده به روستاییان و عشایر ساکن در حوزه مخزن سد، توان معادل سازی زندگی آنان را نداشت و کاملا آشکار بود که این افراد هرگز موفق به آغاز یک زندگی انسانی جدید در نقطه ای دیگر نخواهند شد و در جریان این جابه جایی و به علت قیمت ناعادلانه زمین هایشان، فکری برای توانمندسازی آنان نمی شود و کرامت انسانی آنها پایمال می شود و با تبدیل شدن از یک دامدار عشایری به یک کشاورز یکجانشین، یا تبدیل شدن از یک کشاورز روستایی به یک حاشیه نشین شهری، از بخش عمده حقوق انسانی خود محروم می شوند. مردم زیر بار این نوع قیمت گذاری ظالمانه نرفتند. مسئولان وزرات نیرو بدون این که تملک اراضی برخی روستاهای واقع در مخزن سد گتوند را انجام دهند، در روز پنجم خرداد ١٣٩١ فاز اول نیروگاه سد گتوند علیا را افتتاح کردند و وزارت نیرو برای مجبورکردن اهالی به انجام معامله، در گرمای توانفرسای تابستان خوزستان، برق و آبرسانی به این روستا را قطع و کابل های برق را جمع آوری کرد و حتی با نصب موانع فیزیکی جاده روستاها را مسدود کرد تا با استفاده از گرمای توانفرسای خوزستان و محاصره همه جانبه و قطع کامل امکانات، اهالی را مجبور به فروش اراضی خود و انجام معامله کند.» سد خرسان ٣ و آبشار آتشگاه خرسان ٣، یکی از سدهایی است که احداث آن با مخالفت جدی سازمان محیط زیست رو به رو است، اگرچه عملیات ساخت آن ادامه دارد. این بار استان کهگیلویه و بویر احمد است که بخشی از روستاهایش در آب غرق می شوند و همچنین آبشار آتشگاه و چندین بقعه و امامزاده به آب می رود. هومان خاکپور نیز از به هم خوردن اکوسیستم رودخانه های پایین دست این سد می گوید: «در مواردی که رودخانه ها به تالاب منتهی شوند، آن تالاب ها هم به سمت خشکی می روند. عمدتا تالاب هایی که رودخانه داشتند و رویشان سد ایجاد شده در معرض خطر خشکی اند. یکی از خسارت های خیلی جدی سدها حقابه زیست در پایین دست رودخانه است که رعایت نمی شود. مشکلی که بین دو دستگاه وزارت نیرو و سازمان محیط زیست ایجاد شده همین است. وزارت نیرو می گوید براساس مطالعاتی که انجام دادیم، حقابه را در خروجی سد تحویل می دهیم و این که حقابه در طول مسیر صرف کشاورزی یا صنعت می شود و به تالاب نمی رسد، به گردن محیط زیست می اندازد. از آن طرف محیط زیست مدعی است که نظارت بر بهره برداری از آب ها به عهده وزارت نیرو است و این وزارت باید رصد کند که کشاورزی و صنعت به اندازه حق پروانه شان بهره برداری کنند. نهایت این ماجرا اکوسیستم رودخانه و تالاب هاست که از بین می رود.» «مسئولان وزرات نیرو بدون این که تملک اراضی برخی روستاهای واقع در مخزن سد گتوند را انجام دهند، در روز پنجم خرداد ١٣٩١ فاز اول نیروگاه سد گتوند علیا را افتتاح کردند و وزارت نیرو برای مجبورکردن اهالی به انجام معامله، در گرمای توانفرسای تابستان خوزستان، برق و آبرسانی به این روستا را قطع و کابل های برق را جمع آوری کرد و حتی با نصب موانع فیزیکی جاده روستاها را مسدود کرد» زیرآب رفتن ٢۴٠٠ رویشگاه جنگلی و مرتعی در استان های چهارمحال وبختیاری و کهگیلویه و بویراحمد از نتایج دیگر این سد است. رویشگاه هایی که مناطق ارزشمند و حفاظت شده دنا را هم دربردارند. خاکپور می گوید: «افزایش تردد افراد برای حیات وحش خطرآفرین است، زیرا حاشیه امنیت برای شکارچیان و حاشیه خطر برای حیات وحش ایجاد می شود، همچنین این سد یکی از زیباترین آبشارهای منطقه را که طولانی ترین آبشار ایران به لحاظ مسافت و طول پلکانی است، یعنی آبشار آتشگاه را از بین می برد. دریاچه سد راه های دسترسی به ظرفیت های گردشگری را از بین می برد. در توجیه این انتقاد می گویند ما در آینده اسکله می سازیم که مردم از طریق آن به بازدید این آبشار بروند ولی کافی است بضاعت ناچیز گردشگری مان را در نظر بگیریم که حتی از ساخت سرویس بهداشتی عاجز است تا بدانیم که این پاسخ توهم و رویا است. ضمن این که مسائل امنیتی حول سدهای برق آبی امکان چنین ساخت وسازی را زیر سوال می برد.» اما اصراری که بر روند سدسازی در کشور وجود دارد، انگار هیچ کدام از این مشکلات را نمی بیند. همان گونه که مطالعات سدهای خرسان ١ و ٢ نیز در کنار سد خرسان ٣ انجام و به گفته خاکپور تجهیز کارگاه شده اند و جاده های رسیدن به آن هم ساخته شده است. او می گوید: «در شرایطی که آب نداریم، ساختن این سدها چه سود و توجیه اقتصادی می تواند داشته باشد. پس از ساخت این سدها با آثار جدی مهاجرت و کوچ اجباری مواجهیم. اهالی ١۶روستا در کهگیلویه و بویراحمد و ٨روستا در چهارمحال وبختیاری آواره شده اند.» نبودن مطالعات اقتصادی و اجتماعی و برنامه اسکان مجدد و معیشت این افراد آنها را نیز حاشیه نشین شهرها می کند. سد سیوند و آرامگاه کوروش سد سیوند، در منطقه پاسارگاد با چند برابر قیمت تخمینی و طولانی تر از پیش بینی ها ساخته شد و با آبگیری خود دریاچه بختگان را خشک کرد. سدی که گونه های جانوری دریاچه بختگان را نابود کرد، حالا ثمری ندارد و راه هایی که آب را از زیر سد عبور می دهند باعث شده اند آب پشت آن جمع نشود. اما مهم ترین چالشی که همزمان با ساخت وساز این سد وجود داشت، آسیب رساندن به آثار باستانی منطقه پاسارگاد است. حمیدرضا خدابخشی، دبیر انجمن صنفی مهندسان صنعت آب خوزستان از سد سیوند به عنوان یکی از سدهایی نام می برد که بدون مطالعات کافی ساخته شده اند. سدی که هزینه های سیاسی و اقتصادی زیادی را برای کشور به وجود آورد اما حالا آب پشت آن جمع نمی شود: «پیش از ساختن سدها تغییرات محیط زیستی آنها باید محاسبه شود که نمی شود. مهم ترین حساسیتی که در مورد سد سیوند ایجاد شده این بود که اگر ساخته شود، به مقبره کوروش آسیب می زند و حساسیت های محیط زیستی آن خیلی مورد نظر نبوده است. درحالی که به طور کلی سدسازی در حوزه زاگرس مشکلات فنی خاصی دارد که به مشکلات محیط زیستی آن وصل است. این منطقه دارای حفره های آهکی به نام حفره های کارستی است که مخازن طبیعی آب هستند و چشمه ها را تغذیه می کنند، سدسازی این منابع را از بین برده یا باعث تغییراتی می شود که چشمه های پایین دست را خشک می کند و باعث می شود آب دهی غیرمعقول پیدا کنند.» «در شرایطی که آب نداریم، ساختن این سدها چه سود و توجیه اقتصادی می تواند داشته باشد. پس از ساخت سد خرسان، با آثار جدی مهاجرت و کوچ اجباری مواجهیم. اهالی ١۶روستا در کهگیلویه و بویراحمد و ٨روستا در چهارمحال وبختیاری آواره شده اند.» یوسفی آذر نیز از زمانی می گوید که برای جلوگیری از احداث این سد جنگیده است، سدی که ۶هزار درخت را به خاطر آن قطع کردند و حالا پر نمی شود: «با وجودی که قانون منع تغییر کاربری درخت ها را داریم اما نظارتی بر کار وزارت نیرو نیست و هیچ قانونی جلودار آنها نیست. معلوم نیست کی قرار است بیدار شوند و به فکر تقویت سفره های زیرزمینی بیفتند.» سد ملاصدرا و دریاچه بختگان سد ملاصدرا متهم شماره دو خشک شدن دریاچه بختگان است که در شهرستان اقلید فارس احداث شده است. این سد به همراه سد سیوند خشکسالی را در برخی از روستاهای بخش کربال فارس و زمین ها نیز تشدید کردند و عمده مشکلات هم از رعایت نکردن حقابه پایین دست است. به گفته حمیدرضا خدابخشی: «هرجا سد ایجاد می شود تقاضای استفاده از آب افزایش می یابد. سد ملاصدرا هم با این مسأله مواجه شد. وقتی سد ایجاد می کنیم یعنی سهم آب جای دیگری را برمی داریم که آن جا می تواند تالاب بختگان یا پریشان باشد. سدسازی باعث تحریک تقاضا شده و سهم دریاچه یا تالاب فراموش می شود. همان طور که انتقال آب از تونل سوم کوهرنگ زاینده رود را پر آب نکرد، بلکه باعث تحریک تقاضا شد و به همین دلیل می بینیم همچنان زاینده رود بی آب است.» سد ١۵ خرداد و فرار آب سدی که برای تامین آب قم ساخته شد، از ابتدا مشکلات فرار آب و شوری داشت. مشکلاتی که خشکسالی آن را تشدید کرد و به جایی رساند که بهره برداری از آن برای کشاورزی در مقاطعی به صفر برسد تا بتواند ۵٠ درصد آب شرب مردم قم را تامین کند. حمیدرضا خدابخشی یکی از توجیهات غلط سدسازی هایی چون سد ١۵خرداد را جلوگیری از سیل می داند و در توضیح آن می گوید: «الان مشخص شده که سیل عامل آب شوری بیابان هاست و بافت خاکی آن را مستعد کشاورزی و ایجاد خاک می کند، حتی در مناطقی که نمی خواهند بهره وری کشاورزی داشته باشند، سیلاب ها با زمین شویی زمین را مستعد ایجاد بوته زار می کنند و به این ترتیب رطوبت خاک افزایش پیدا کرده و از ایجاد ریزگرد و گردوغبار جلوگیری می شود. سد ١۵ خرداد در زاگرس شمالی شاخص این پدیده است. سد مارون هم این وضعیت را دارد. همان طور که الان دیگر سیلاب های هندیجان را نداریم، رودخانه زهره طغیان نمی کند و کم شدن رطوبت خاک، استان های خوزستان، بوشهر، فارس و کهگیلویه وبویراحمد را درگیر ریزگردها می کند.» او می گوید تمام سدها فرار آب دارند اما فرار آب در اکثر سدهای ما وضعیت نابسامانی را ایجاد کرده است: «الان در تمام سدها وقتی آب ارتفاع می گیرد از کناره ها و زیر سد بیشتر از حد مجاز آب خارج می شود. در مسائل فنی به میزان مجاز فرار آب درنظر گرفته می شود که میزان آن یک متر مکعب بر ثانیه و آن هم فقط از اطراف و نه بدنه است اما ما سدهایی داریم که تا ١٠ متر مکعب بر ثانیه یعنی به میزان یک رودخانه فرار آب دارند. » «جنگل های شمال تامین کننده اکسیژن کل منطقه هستند و با از بین رفتن آنها ویژگی های زیستی و حفاظت خاک شفارود دیگر میسر نخواهد بود. این درخت ها از خاک منطقه حفاظت کرده و جلوی سیلاب را می گیرند. رویشگاه های زاگرس را نابود کردیم و دیدیم که پس از دو روز باران، رکورد سیل در ایلام و زاگرس داشتیم. سد شفارود بعد از سد گتوند فاجعه بارترین سد کشور خواهد بود. لکه ننگ احداث سد شفارود از دامن مجریان و دستوردهندگان آن پاک نخواهد شد.» سد شفارود و فاجعه ای چون گتوند در یکی از پرباران ترین استان های کشور سدی در حال احداث است که میراث زیست محیطی ایرانیان را از بین خواهد برد. سد شفارود در استان گیلان با از بین بردن صدها هکتار از جنگل های هیرکانی احداث خواهد شد و گفته می شود حامی آن علاوه بر وزارت نیرو، یک شرکت بهره برداری از جنگل است. پیمان یوسفی آذر دکترای جنگل و از مدیران اسبق سازمان جنگل ها صحبت هایشان را درباره سد شفارود با این جمله آغاز می کند که این یک فاجعه زیست محیطی است و عواقب آن قابل جبران نخواهد بود. او در ادامه می گوید: «بی نظیرترین رویشگاه های جنگلی جهان که در طول تاریخ بشر قابل تکرار نیست، با احداث این سد از بین خواهد رفت. رویشگاه های شمال با داشتن جامعه راش و شمشاد که در جهان بی نظیر و در دنیا در معرض انقراض هستند، باید تحت حفاظت صددرصدی باشند و با این سد زیر آب می روند.» اما منظر زیباشناختی تنها یکی از جنبه های جنگل های شمال است که این سد به آنها آسیب می زند. او می گوید: «مهم تر از زیبایی اهمیت اکولوژیکی و زیستی این جنگل هاست. جنگل های شمال تامین کننده اکسیژن کل منطقه هستند و با از بین رفتن آنها ویژگی های زیستی و حفاظت خاک شفارود دیگر میسر نخواهد بود. این درخت ها از خاک منطقه حفاظت کرده و جلوی سیلاب را می گیرند اما معلوم نیست مسئولان سدساز کی می خواهند از خواب بیدار شوند و انگار مانند آیه ای از قرآن کریم بر قلب هایشان قفل زده اند. رویشگاه های زاگرس را نابود کردیم و دیدیم که پس از دو روز باران، رکورد سیل در ایلام و زاگرس داشتیم. سد شفارود بعد از سد گتوند فاجعه بارترین سد کشور خواهد بود. لکه ننگ احداث سد شفارود از دامن مجریان و دستوردهندگان آن پاک نخواهد شد.» او اضافه می کند که سدسازی دیگر به عنوان عاملی برای تامین آب شرب مردم، کشاورزی و انرژی مردم در دنیا منسوخ شده و راه غلطی است: «آب سد به سبب راکد بودن آلوده است و برای تامین شرب مناسب نیست، در بخش کشاورزی هیچ سدی از ایران به تولید کشاورزی دست پیدا نکرده، چون پایاب نداشتند و همچنین سدها با رسوب پر می شوند و گران ترین و آلوده ترین راه برای تولید برق سدسازی است. به دلیل سدسازی هاست که اکنون هیچ کس قادر به احیای ارومیه نیست. کدام استاندار و مدیر راه و ترابری عاقلی از وسط آن دریاچه، جاده می زند که در دولت قبل زدند؟ سیل های استان مازندران ناشی از تخریب جنگل و سدسازی است.» سد تنگ سرخ نام شیراز را به دنبال دارد اما اهالی ١٧ روستای کهگیلویه و بویراحمد را وادار به کوچ اجباری می کند. مردمی که همین حالا آب شرب شان با تانکر تامین می شود و حالا باید زمین ها، خانه ها و یادگارهایشان را بگذارند و کوچ کنند. سد داریان و نابودی چشمه بل سدی در منطقه اورامان که مانند سدهای دیگر هم آوارگی مردم را در پی دارد و هم نابودی هزار هکتار جنگل و مرتع، روستاهای تاریخی و در صدر آنها از بین رفتن چشمه ای که از سوی میراث فرهنگی به عنوان اثر طبیعی ملی ثبت شده است. البته می گویند چشمه بل یا به قول محلی ها کانی بل با صرف هزینه بسیار به ١٣٠متر بالاتر منتقل شده تا نجات پیدا کند. غلامحسین کاظمی، مدیر کل محیط زیست استان کرمانشاه می گوید که از طریق کانال ها این انتقال صورت گرفته و هم اکنون چشمه جوشان است و خواسته مردم تامین شده است. او می گوید: «خروجی این سد به عنوان سامانه گرمسیری برای کشاورزی و استفاده های دیگر هدایت می شود. دیدمان این است که حقابه زیست محیطی پایین دست رعایت شود و هرجا که رعایت نشود، برخورد می کنیم. دید ما این بود که از ابتدا بالاتر از چشمه بل سد را می زنند اما گفتند ریزش دارد و نمی توانیم، بنابراین چشمه در داخل محدوده سد قرار گرفت.» با وجود از بین رفتن هکتارها جنگل، روستاهای تاریخی، تاسیسات آب معدنی، استخرهای پرورش ماهی، با وجود رانده شدن مردم از زادگاه آبا و اجدادی شان و در خطر قرار گرفتن چشمه بل باز هم کاظمی اعتقاد دارد اقدامات توریستی و گردشگری خوبی پس از احداث سد ایجاد شده و می گوید تمامی سدها این مشکلات را دارند: «براساس طرح های توسعه برای پروژه های بزرگ؛ اطلاعات زیست محیطی و تمام معایب و مخاطرات باید پیش بینی شوند. مجریان سد به زیر آب رفتن روستا و جنگل را پذیرفته اند و هم باید خسارت آن را پرداخت کنند و هم چشمه را نجات بدهند. همه چیز را قبول کردند و متولی منابع طبیعی براساس ضوابط خسارت می گیرد، مجریان هم تعهد دادند که این اقدامات را انجام دهند.» اگرچه خود او هم اعتقاد دارد که متاسفانه ممکن است زیاد به تعهدات شان پایبند نباشند و باید مراجع قضائی در این موارد اظهارنظر کنند. او می گوید ما به طور مستمر نظارت داریم و عملکردشان را کنترل می کنیم تا به هر جایی آسیب زدند، متناسب با متراژ و ضوابط قانونی خسارت بدهند. این وسط می مانند مردمی که خانه ها و زمین هایشان در محدوده سد قرار گرفت، مردم روستایی که نصف آن به زیر آب رفت و اهالی آن منطقه که حالا فقط می خواهند پلی باشد تا آنها را به باغ هایشان در آن طرف سد برساند. کاظمی می گوید که اهالی به خواسته هایشان می رسند، حالا تا چه اندازه قانع شوند، فرق دارد. اما به هر حال مردم باید حق شان را بگیرند و متناسب با خسارت، زمین هایشان خریداری شده و آنها قانع شوند. «وقتی سد ایجاد می کنیم یعنی سهم آب جای دیگری را برمی داریم که آن جا می تواند تالاب بختگان یا پریشان باشد. سدسازی باعث تحریک تقاضا شده و سهم دریاچه یا تالاب فراموش می شود. همان طور که انتقال آب از تونل سوم کوهرنگ زاینده رود را پر آب نکرد، بلکه باعث تحریک تقاضا شد و به همین دلیل می بینیم همچنان زاینده رود بی آب است» خود او که به جبران مالی خسارت ها تاکید دارد، می گوید که حیات آبزیان با احداث این سد به خطر افتاده است و باید از رودخانه پایین دست آب پمپاژ شود و حقابه رعایت شود تا بتوان آبزیان را نجات داد و تاکید دارد که برای این مسأله هم پرونده تشکیل شده است. او در پاسخ این که مردمی که خانه هایشان زیر آب رفته به کجا رفته اند، می گوید: «این منطقه زیاد کوهستانی است و مناسب سکونت نیست، احتمالا خانه هایشان را در شهر یا روستای دیگر احداث کردند.» سد دز یک سد خوب یکی از نخستین پیش نیازهای سدسازی انجام ارزیابی محیط زیستی است که باید بتواند مشکلات محیط زیستی و اجتماعی احداث سدها را پیش بینی کند. خدابخشی درباره ارزیابی درست محیط زیستی زمان ساخت یک سد می گوید: «ارزیابی محیط زیستی این نیست که بنویسیم چه میزان خاک می خواهیم و چه میزان آب بالا می آید و درخت زیر آب می رود. گزارش هایی که اکنون از ارزیابی محیط زیستی می خوانیم شامل این چیزهاست یا برآوردهایی که می گوید ٢٠٠ نفر برای این پروژه کار می کنند و ٢٠٠ظرف یک بار مصرف نیاز داریم. ارزیابی محیط زیستی یعنی از وضعیت خاک و پوشش گیاهی عکسبرداری کنیم و بدانیم کدام گونه های جانوری در آن منطقه ساکن اند، مورفولوژی رودخانه چیست و چه نوع میکرو ارگانیسم هایی برای چه کاری در آن منطقه هستند و وضعیت هوا و بارش چگونه است، همچنین بعد از ساخت، تغییرات را اندازه گیری کنیم. همه سدها بدون استثنا تخریب محیط زیستی دارند اما یک چیزهایی قابل تحمل است و یک چیزهایی نیست.» او از سد دز به عنوان یک سد خوب مثال می زند که تخریب هایش قابل تحمل است: «سد دز معروف ترین سد کشور و به عنوان یک سد خوب مطرح است، چون مطالعات کاملی روی آن انجام شده است. پیش از ساخت این سد، پشت حوزه را مطالعه و تا استان لرستان مشاهده کرده اند. مهندسان آن گفته اند پیش از ساخت سد در دشتی در درود درخت کاری کنید که خاک تثبیت شود و رسوبات پشت سد نیاید و همچنین ترتیبی داده اند تا برای افزایش کارآیی سد سفره آب زیرزمینی منطقه تغذیه شود. این سد اقتصاد منطقه را متحول کرده و اثرات منفی آن هم قابل تحمل بوده است. از سوی دیگر رودخانه کارون کمبود دز را جبران می کرد، در نتیجه سد اثرات اقتصادی خوبی داشت و تاثیرات محیط زیستی آن با توجه به آبخیزداری و خاک پایین دست و نوع کشاورزی و آموزش هایی که در آن منطقه داده شد، قابل تحمل بود.» «سیلاب ها با زمین شویی زمین را مستعد ایجاد بوته زار می کنند و به این ترتیب رطوبت خاک افزایش پیدا کرده و از ایجاد ریزگرد و گردوغبار جلوگیری می شود. همان طور که الان دیگر سیلاب های هندیجان را نداریم، رودخانه زهره طغیان نمی کند و کم شدن رطوبت خاک، استان های خوزستان، بوشهر، فارس و کهگیلویه وبویراحمد را درگیر ریزگردها می کند» سد تنگ سرخ شیراز و دریاچه مهارلو رئیس سازمان محیط زیست اردیبهشت امسال گفته که سد تنگ سرخ در شیراز ارزیابی محیط زیست ندارد و تا قبل از تایید ارزیابی زیست محیطی، احداث سد غیر قانونی و تاکید بر ساخت آن تخلف است. عملیات ساخت این سد در بهمن سال ١٣٩٠ آغاز شد، سدی که به گفته کارشناسان بدون مطالعات کافی زمین شناسی احداث شده و ترکیدن یا شکستن سد در آینده، شهرک های شمالی شیراز را به زیر گل ولای می برد و موجب وقوع فاجعه اقلیمی، انسانی می شود. خشک شدن دریاچه مهارلو در جنوب شیراز، وقوع طوفان های نمک و برخاستن ذرات خطرناک و سرطان زا نیز می تواند از پیامدهای احتمالی این سد باشد. سدی که برای تامین آب شرب مردم شیراز احداث شده است، برای مردم بویراحمد کمبود آب کشاورزی را به همراه دارد. سد تنگ سرخ نام شیراز را به دنبال دارد اما اهالی ١٧ روستای کهگیلویه و بویراحمد را وادار به کوچ اجباری می کند. مردمی که همین حالا آب شرب شان با تانکر تامین می شود و حالا باید زمین ها، خانه ها و یادگارهایشان را بگذارند و کوچ کنند. تنگ سرخ در بالادست دریاچه مهارلو، عامل اصلی خشک شدن این دریاچه به دلیل تغییر مسیر رودخانه ها و زهاب های کشاورزی است. تنگ سرخ سرنوشت این دریاچه را به پایان می رساند، مهارلو را نمی شود دوباره احیا کرد، تغییرات مورفولوژی که در رودخانه های بالادست دریاچه مهارلو ایجاد می شود، امکان احیای مجدد آن را از بین خواهد برد. با این وجود، مردم روستاهای منطقه بویراحمد در انتظار کارشناسی زمین هایشان برای فروش هستند، هنوز کسی با آنها صحبت نکرده تا راضی شان کند. اما مجبورند، تابلوی احداث سد زده شده و مراحل در حال انجام است. سد لار و زمین نامناسب یکی از سدهایی که آب شرب مردم تهران را تامین می کند و البته این مسأله به ضرر یکی از کمیاب ترین آبزیان تمام شده است. قزل آلای خال قرمز تنها در آب پاک زندگی و زاد و ولد می کند، یعنی همان آبی که در رودخانه لار یکی از منابع تغذیه اصلی سد لار جریان دارد. آبی که حالا با ساخته شدن سد ویژگی های خود را از دست می دهد و خیلی بیشتر از میانگین استاندارد، آب از آن فرار می کند. فرار آب سد لار روند ٢۵ ساله داشته و به دلیل مشکلات زمین شناختی ایجاد شده است. این زمین برای احداث سد مناسب نبود.
جمعه ، ۴دی۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: هفتکل ندا]
[مشاهده در: www.nedaehaftkel.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 108]
-
گوناگون
پربازدیدترینها