تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1836086707
درآمدی بر شناخت ابعاد تهاجم فرهنگی و نحوهی مقابله با آن(4)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
درآمدی بر شناخت ابعاد تهاجم فرهنگی و نحوهی مقابله با آن(4) نويسنده:حمید جاودانی شاهدین بسترهای تهاجم فرهنگی بدیهی است هر تفكر و مذهبی كه بخواهد بر اخلاقیات، عادات و اندیشههای یك ملت رسوخ كند و آن ملت را از خویها و اعتقادات قبلی جدا نماید، محتاج بسترسازی برای رسیدن به این اهداف و خنثیسازی مقاومتهای احتمالی است. بدین شكل كه اگر همهی لوازم تهاجم فرهنگی از قبیل: تفكر، ابزار و روش انجام كار فراهم شود، ولی شرایط و بستر مناسبی كه بتواند اینها را بهكار گیرد، وجود نداشته باشد، در واقع همهی تلاشهای قبلی عقیم میماند، و برعكس، چنانچه بر اثر عوامل متعدد، بستر و شرایط مناسب و مساعد وجود داشته باشد، یا به وجود آورده شود، دیگر جلوگیری از نفوذ تفكر بیگانه و پیشگیری از مسخ فرهنگ خودی بسیار مشكل خواهد بود. در این مقاله مجال تفصیل بیشتر این موضوع نیست؛ لذا به برخی از موارد مهمی كه موجب پذیرش و تقویت فرهنگ مهاجم میشود اشاره میكنیم: 1. مشكلات و كاستیهای اقتصادی و اجتماعی؛ 2. عدم برنامه ریزی دقیق فرهنگی و غفلت مسئولین در این خصوص؛ 3. فقدان تولیدات فرهنگی و هنری كافی و متناسب با فرهنگ بومی؛ 4. كمتوجهی زنان به جایگاه والای خود؛ 5. ضعفهای موجود در خانواده، مدرسه و جامعه؛ و ... . یكی از جامعهشناسان ایران در این خصوص میگوید: "در بررسی دلایل طرح و پذیرش فرهنگ غربی مباحث بسیاری در چندین دههی گذشته صورت گرفته است. عدهای نقش عوامل خارجی را در نفوذ فرهنگ غرب بسیار برجسته دانسته و در مقابل، عدهای ضعف فرهنگ ملّی را زمینهساز نفوذ فرهنگ بیگانه عنوان كردهاند. با دیدگاهی واقعبینانه باید به نقش عوامل متعدد داخلی و خارجی در شكلدهی جریان غربگرایی در ایران توجه شود. ضعف و نارسایی عناصر فرهنگ ملی و بومی، نبود سازمانی مناسب برای گسترش فعالیتهای فرهنگی، بیتوجهی به عنصر تغییر در سطح بینالمللی، تغییر چهرهی دشمن و دخالت دیگرگونه و جدی او در شرایط داخلی. رشد گروه جدید از نخبگان كه عموما افكار و آرای آنان ریشه در حوزهها و مكاتب فكری و فرهنگی مطرح در غرب دارد، وجود مكاتب و نظریات جدید، برخورد با فرهنگ در قالب تهاجم فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، بازیاب و توسعهی فرهنگی غرب، رشد و افول ماركسیسم، استقلال كشورهای جدید در جهان سوم و... همه عوامل مؤثر در برخورد فرهنگها و درنهایت، زمینهساز غلبهی فرهنگ غرب بر فرهنگ ملّی كشورهای جهان سوم بوده است (آزاد ارمكی، 1375، ص249). راههای مقابله با تهاجم فرهنگی بیتردید امروزه اكثر كشورها در پی آن هستند كه راهكارهایی بیندیشند تا از تخریب و تضعیف فرهنگ خود از طریق رسانههای همگانی هدایت شده توسط غرب بكاهند؛ هرچند كسی منكر این واقعیت نمیتواند باشد كه در دنیای امروز، كشورها نمیتوانند دیواری به دور خود بكشند و از برخورد فرهنگ جامعهی خود با فرهنگهای بیگانه، در امان باشند، زیرا رسانههای همگانی جهان همچون ماهوارهها و تكنولوژی اینترنت، مردم دنیا را در جریان آخرین پیشرفتها، مدها، ساختهها، هنرها و غیره قرار میدهند. اگر فرهنگ جامعهای توان خود را از دست بدهد و اگر مردمی از فرهنگ خود گسسته شوند، قدرت درست اندیشیدن از آنها سلب میگردد و در این دریای ارتباطات غرق می‌شوند. اگر ظرف مدت دو سال، جامعهی شوروی سابق به كلی دگرگون میشود و رسانهها و كانالهای تلویزیونی امریكایی و اروپایی چنان فرهنگ آن را در هم میكوبند كه آثار نویسندگان و هنرمندان بزرگ روسیه به كلی فراموش میشود و الگوهای غرب مقبولیت مییابند، بیشتر به این دلیل است كه پیش از آن، فرهنگشان صلابت و ایستادگی خود را از دست داده بود. ما معتقدیم فرهنگ اصیل اسلامی و تعصب مذهبی، همچون درخت تنومندی در ذهن و قلب مردم مسلمان این مرز و بوم ریشه دوانیده است و طوفان "تهاجم فرهنگی" به راحتی نمیتواند این درخت را از جای بركَنَد، اما نباید از تكانهای گاه و بیگاه آن كه میوههای نارسیدهرا سرنگون میسازد غافل بود؛ لذا شناخت راههای مقابله با تندباد تهاجم بسیار حایز اهمیت است. ملتهایی كه علاقهمند به حفظ و پاسداری از "هویت فرهنگی" خود هستند، سعی میكنند فرهنگ غیرمادی جامعهی خویش را حفظ نمایند. البته این بدان معنا نیست كه میتوان (یا باید)فرهنگغیرمادیراكاملاً دستنخورده وثابت و"اصیل" نگهداشت؛زیرا، همانطور كه در ویژگیهای فرهنگ ملاحظه شد، تغییر از خصوصیات فرهنگ است. ولی این تغییر، در صورتی به هویت فرهنگی آسیب نمیرساند و باعث از همگسیختگی آن نمیشود كه جریان كُند، بطئی، عادی و خودبهخودی را بپیماید (روحالامینی، 1372، ص110). برای مقابله و مبارزه با "تهاجم فرهنگی" راههای بسیار زیادی در زمینههای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی ذكر شده كه هر كدام دارای اهمیت خاص خود است. اما عناوین زیر اهم توصیهها و راهحلهایی است كه در این مقوله قرار دارند: الف) شناخت دقیق و همه جانبهی تهاجم فرهنگی یكی از موارد مهم و اساسی در مبارزه با تهاجم فرهنگی، شناخت ابعاد و ریشههای آن است؛ زیرا زمانی میتوانیم در برابر این پدیده برنامهریزی كنیم كه از دشمن مهاجم و برنامههای او اطلاع كافی داشته باشیم و متناسب با آن، سلاح تدافعی خود را بهكار گیریم. این مبحث یكی از محورهایی است كه در بیانات مقام معظم رهبری بر آن تأكید شده است (سازمان مدارك فرهنگی انقلاب اسلامی، ص382ـ383). یكی از محققان نیز در این خصوص میگوید: "بدون اینكه ما در برابر تهاجم فرهنگی غرب تسلیم شویم، تا ندانیم كه تهاجم از كجا آغاز شده و چه هدفی دارد و سلاحش چیست، چگونه میتوانیم در برابر آن بایستیم؟ من نگفتم كه تهاجم فرهنگی مهم نیست؛ بلكه سخن این بود كه چون این تهاجم جز در موارد خاص دانسته نیست، نسخهی علاج قطعی برای آن نمیتوان نوشت" (داوری اردكانی، 1379، ص87). به همین سبب در موفقیتِ مبارزه با تهاجم فرهنگی، توجه و تمركز مسؤولان فرهنگی كشور به امر مبارزه با تهاجم فرهنگی و اختصاص بودجهی كافی و ایجاد جایگاه مناسب برای آن در برنامه ریزی كلان كشور و ارتباطات بینالمللی، امری ضروری به نظر میرسد. ب) شناخت دقیق و كامل فرهنگ اسلامی و ملی گام دوم در مبارزه با تهاجم فرهنگی شناخت فرهنگ غنی اسلامی و عناصر فرهنگی آن است؛ علاوه بر این باید عناصر مقبول فرهنگ ملی و آداب و رسوم اجتماعی، ذخایر فرهنگی با ارزش تلقی شده و زنده نگه داشته شوند (فیاض، 1372، ص344ـ346). در این خصوص آگاهی بخشیدن به نوجوانان و جوانان از طریق مأنوس كردن آنان با مفاخر و مواریث فرهنگی از اهمیت خاصی دارد. به عقیدهی بسیاری از صاحبنظران، اعتلای فرهنگ ایرانی ـ اسلامی و ایجاد حس غرور و افتخار در جوانان و نوجوانان، این وارثان واقعی ارزشهای گرانبهای فرهنگ خودی، گامی اساسی است كه باید برای مبارزهی بیامان با تهاجم فرهنگی غرب برداشته شود. یك جوان مسلمان ایرانی باید بداند كه وارث چه نوع فرهنگی است. میتوان با تقویت نیروی ایمان و با تأكید بر فرهنگ و سنتهای خودی و بزرگ جلوهدادن نقاط قوت آنها، تمام آحاد جامعه، به ویژه نوجوانان و جوانان كشور را در برابر چنین تهاجمی مقاوم كرد؛ همچنین از این طریق میتوان احساس حقارت را در این گروه از بین برد و روحیهی سازندگی و امید را در آنان تقویت كرد. ج) اصلاحات علمی و اقتصادی برنامهریزی در جهت پیشرفت همهجانبهی كشور و تبدیل آن به یكی از كشورهای بزرگ علمی و صنعتی و مستقل از جهت تأمین كالاهای اساسی مورد نیاز و فراهم آوردن زمینههای رفع نیازهای اقتصادی جامعه، به ویژه نیازهای جسمی و روحی نسل جوان از قبیل تحصیلات كافی، شغل مناسب، امكانات تشكیل خانواده، امكانات گذراندن مناسب اوقات فراغت مانند امكانات ورزشی و ... بیشترین نقش را در تثبیت فرهنگ ملی و مصونیت در برابر فرهنگ مهاجم دارد. د) تدوین سیاست فرهنگی و تربیتی جامع از طریق 1. تقویت كمی و كیفی تولیدات فرهنگی توسط رسانههای جمعی داخلی؛ تأثیر رسانهای خودی در مبارزه با تهاجم فرهنگی امری قطعی و انكارناپذیر است. لیكن مادام كه ما به كاربرد رسانهها، تكنولوژی اطلاعرسانی، هنر و فن پیامرسانی و خلاصه با شیوههای امروزین اطلاعات و تبلیغات آشنا نباشیم، نمیتوانیم با مخاطبان خود ارتباطی منطقی و نتیجهبخش برقرار كنیم؛ بنابر این آشنایی با پیشرفتهترین روشهای تبلیغ از قبیل روانشناسی تبلیغ و شناسایی افكار عمومی در مباحث روانشناسی اجتماعی و آخرین مباحث طرح شده در جامعهشناسی ارتباطات باید مدنظر قرار گیرد. از سوی دیگر، رسانههای ما نباید تنها به پاسخگویی و رفع ابهام در قبال تهاجم فرهنگی دشمن اكتفا كنند، بلكه باید با نگاهی جهانی تلاش كنند كه به نوعی، تهاجم و تولید در تبلیغ را وجههی همت خویش قرار دهند. 2. استحكام مبانی تعلیم و تربیت اسلامی نوجوانان و جوانان؛ دین اسلام بیش از هر دین و مكتب دیگری، برای مسألهی تربیت اهمیت قائل شده است. تربیتی كه انسان را در مسیر تكامل قرار دهد و به بارگاه الهی برساند، و پایبندی و اعتقاد به ارزشهای والای انسانی یكی از طرق جلوگیری از تهاجم فرهنگی است. فرد مؤمن و معتقد به ارزشهای دینی، اگر در جامعهای آكنده از پستیها و شهوات قرار بگیرد، سپری محكم از تقوا و ایمان خواهد داشت. در این خصوص ارائهی الگوهای رفتاری صحیح به مردم، بسیار اهمیت دارد. 3. تقویت ایمان از طریق بالابردن سطح رشد علمی و فكری مردم نسبت به مسائل اعتقادی، تبلیغ، نشر و ترویج مسائلی كه در تشدید عواطف و احساسات دینی مردم تأثیر زیادی دارد، مانند نماز جماعت، جلسات قران، هیأتهای مذهبی، عضویت در مراكز خیریه و عامالمنفعه، دور نگهداشتن مردم از ارزشهای ضد اسلامی و غیرخدایی با ترویج ارزشهای دینی در یك سطح گسترده و فراگیر و ... . به بیان یكی از متفكران اسلامی، حفظ باورها و ارزشهای اسلامی با احیای جلسات مذهبی یكی از راههای مقابله با هجوم فرهنگی است (مصباح یزدی، ص 127). 4. ارتقای كیفی فعالیتهای هنری و ایجاد مراكز هدایتكنندهی ابزارهای صوتی و تصویری. 5. گسترش فعالیتهای برونمرزی نهادهای فرهنگی. 6. ایجاد هماهنگی بین دستگاههای اجرایی فرهنگی و عدم دخالت افراد غیر متخصص و غیرمسؤول در امور فرهنگی و هنری. 7. گسترش ارتباطات فرهنگی با كشورهای دارای منافع مشترك. 8. حفظ جریانهای فرهنگی اصیل و حمایت از مدافعان واقعی نظام. 9. مشاركت دادن نوجوانان و جوانان در فعالیتهای فرهنگی از قبیل: تشكیل سمینارهای مسائل فرهنگی و مسابقات علمی و فرهنگی با حضور و مشاركت آنان، تقویت روحیهی كتابخوانی و انتشار بیشتر كتابهای مذهبی جذاب. 10. تقویت پایههای تربیتی و اخلاقی افراد در خانواده و مدرسه و ایجاد ارتباط عاطفی بین والدین و كودكان. 11. بازنگری در منابع درسی دانشگاهی به ویژه كتابهایی كه به ناچار از زبانهای بیگانه ترجمه می‌شوند. 12. از بین بردن روحیهی مصرفگرایی به ویژه در مواردی كه سبب وابستگی كشور میشود (صلاحی، 1376 و فیاض 1372). 13. ایجاد محیط گرم خانوادگی و برخورد دوستانه با جوانان. 14. آگاه كردن مردم از اهداف فرهنگسازان غربی (مصباح یزدی، 1376، ص129 و 143). نتیجه آنچه در مجموع میتوان به آن دست یافت این است كه بر اساس نظم نوین جهانی، تهاجم فرهنگی غرب به ویژه آمریكا علیه سایر فرهنگها در حال انجام است و این امر با گسترش تكنولوژی ارتباطات، شدت، سرعت و پیچیدگی بیشتری پیدا كرده است. آمریكا كه داعیهی سرپرستی جهان را در سر میپروراند و خواستار نظامی تكقطبی است، هیچ فرهنگ رقیبی را كه مخالف این سیاست باشد، تحمل نخواهد كرد. قطعاً فرهنگ اسلامی از این قاعده مستثنا نخواهد بود و در رأس كشورهای اسلامی، ایران به واسطهی انقلاب اسلامی ومخالفت علنی آن با قدرتطلبی آمریكا مورد هجوم بیشتری قرار گرفته و خواهد گرفت؛ لذا به منظور مقابله با این هجوم، باید تمام ترفندها و حیلههای فرهنگ مهاجم شناخته شود و سپس ابزار كافی برای مقابله با آن فراهم گردد. از آنجا كه تهاجم فرهنگی فرایندی فرهنگی است، باید با ابزارهای فرهنگی با آن مقابله كرد و از مبارزه با ابزار خشن پرهیز نمود؛ یعنی تولیدات فرهنگی متناسب با فرهنگ ملّی و دینی را باید گسترش داد و از نیروهای متعهد و دلبسته به كشور در ساخت این تولیدات كمك گرفت؛ و سپس با بهترین روشها این تولیدات را به جوانان عرضه كرد. علاوه بر این به جای آنكه بخواهیم در برابر تهاجمات غرب به صورت تدافعی عمل كنیم، از قبل ریشههای فرهنگی خود را قوی سازیم و حالتی تهاجمی به خود بگیریم. چون علت اصلی ورود مظاهر فرهنگ غربی به كشور ما، عدم توسعه در زمینههای فنی، اقتصادی و سیاسی عنوان میشود، بكوشیم با نیروهای متخصص و استفادهی مناسب از پیشرفتهای فرهنگ مادی غرب، مقدمات پیشرفت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی كشور را در تمام زمینهها فراهم آوریم. قشر جوان كه معمولاً آسیبپذیرترین اقشار در برابر تهاجم فرهنگی هستند، باید مورد توجه بیشتری قرار گیرند و تأمین نیازهای جسمی و روحی آنان در اولویتهای اول برنامههای كلان كشور باشد. مسئولان كشور نیز به منظور ترویج عملی فرهنگ دینی و ملی در تمام زمینهها، نمونهای از این فرهنگ را در زندگی خود پیاده كنند و در عمل نشان دهند كه پایبند به ارزشهای والای اسلامی هستند. منابع: 1.ـ داوری اردكانی، رضا، 1379؛ "تبادل فرهنگی و فرهنگ جهانی غربی"، درباره غرب، چاپ اول، تهران: هرمس. 2.ـ روسك، جوزف، و رولندوارن، 1369؛ مقدمه جامعهشناسی، ترجمه بهروز نبوی و احمد كریمی، چاپ سوم، تهران: انتشارات كتابخانه فروردین. 3.ـ صلاحی، جاوید، 1376؛ تهاجم فرهنگی و مقابله با آن، گزارش تحقیقاتی، مشهد: دانشگاه فردوسی. 4.ـ مسگرنژاد، جلیل، 1373؛ جایگاه ادبیات وعلوم ادبی در بازداری تهاجمفرهنگی، مجموعه مقالات كنفرانس تهاجم فرهنگی، دانشگاه علامه طباطبایی. 5.ـ مصباح یزدی، محمد تقی، 1376؛ تهاجم فرهنگی، تحقیق عبدالجواد ابراهیمی، قم: مؤسسهی آموزشی و پژوهشی امام خمینی. 6.ـ خرم، مسعود، 1378؛ هویت، چاپ پنجم، تهران: مؤسسه فرهنگی انتشارات حیان. 7.ـ آزاد ارمكی، تقی، 1375؛ "تحلیل جامعهشناختی از: راههای نفوذ فرهنگی غرب در ایران معاصر"، كتاب سروش، (مجموعه مقالات، رویارویی فرهنگی ایران و غرب در دوره معاصر)، چاپ اول، تهران: سروش. 8.ـ فقیه حقانی، موسی، 1375؛ "فراماسونری و گسترش فرهنگ غرب در ایران"، كتاب سروش(رویارویی فرهنگی ایران و غرب در دوره معاصر)، چاپ اول، تهران: سروش. 9.ـ فیاض، محمدسعید، 1372؛ درآمدی بر تهاجم فرهنگی غرب، مركز مطالعات اسلامی، تهران: معاونت پژوهشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. 10.ـ شفیعی سروستانی، اسماعیل، 1372؛ تهاجم فرهنگی و نقش تاریخی روشنفكران ، چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات كیهان. 11.ـ ابراهیمی، پریچهر، 1367؛ تأملی بر فرهنگ، تفاوت فرهنگ شرق و غرب، تهران: انتشارات آموزشی رشد علوم اجتماعی. 12.ـ قائم مقامی، فرهت، 1356؛ آموزش یا استعمار فرهنگی ، چاپ سوم، تهران: انتشارات جاویدان. 13.ـ نگارش، حمید، 1380؛ هویت دینی و انقطاع فرهنگی ، چ اول، قم: نهاد نمایندگی ولی فقیه در سپاه، مركز تحقیقات اسلامی. 14.ـ سازمان مدارك فرهنگی انقلاب اسلامی، فرهنگ و تهاجم فرهنگی، برگرفته از سخنان مقام معظم رهبری (مدظله العالی)، 1373؛ چاپ اول، تهران: سازمان مدارك فرهنگی انقلاب اسلامی. 15.ـ كاظمزاده، فیروز، 1371؛ روس و انگلیس در ایران، چاپ دوم، انتشارات انقلاب اسلامی. 16.ـ استریناتی، دومینیك، 1380؛ نظریههای فرهنگ عامه ، ترجمهی ثریا پاكنظر، چاپ اول، تهران: گام نو. 17.ـ پانوف، میشل و میشل پرون، 1368؛ فرهنگ مردمشناسی ، ترجمهی علیاصغر عسكری خانقاه، چاپ اول، تهران: انتشارات ویس. 18.ـ افتخاری، اصغر و علیاكبر كمالی، 1377؛ رویكرد دینی در تهاجم فرهنگی،، چاپ اول، تهران: سازمان مدارك فرهنگی انقلاب اسلامی، گروه انتشارات. 19.ـ قیصیزاده، یونس، 1363؛ سخنی درباره فرهنگ، اطلاعات علمی، 16 آبان. 20.ـ روحالامینی، محمود، 1372؛ زمینه فرهنگشناسی، پویایی و پذیرش، چاپ سوم، تهران: انتشارات عطار. 21.ـ هدایتخواه، ستار، 1377؛ تهاجم فرهنگی، چاپ اول، تهران: انتشارات معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش. 22.ـ ادیبی، حسین، 1356؛ زمنیه انسانشناسی، تهران: انتشارات لوح. 23.ـ رفیع، جلال، 1373؛ فرهنگ مهاجم، فرهنگ مولد، چ اول، انتشارات اطلاعات. 24.ـ قیصیزاده، یونس، 1363؛ خصوصیات فرهنگی، اطلاعات علمی، 16 آبان. 25.ـ دوانی، علی، 1375؛ "مواضع علما در برابر هجوم فرهنگی غرب به ایران"، كتاب سروش،( رویارویی فرهنگی ایران و غرب در دوره معاصر)، چاپ اول، تهران: سروش. منبع:فصلنامه حوزه و دانشگاه ، شماره 35
#فرهنگ و هنر#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 699]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها