واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نشست نقد رمان «سال گرگ»/
دیزگاه: «سال گرگ» یک رمان سیاسی است / رمان تقابل میان دو دین است
یک منتقد ادبی گفت: نه تنها این رمان یک اثر تاریخی نیست بلکه یک رمان کاملاً سیاسی است
به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، نشست نقد و بررسی رمان «سال گرگ» اثر جواد افهمی با حضور بلقیس سلیمانی و ابراهیم اکبری دیزگاه عصر امروز در موسسه شهرستان ادب برگزار شد. *نویسندهای که به مسائل تاریخی میپردازد قابل تقدیر است بلقیس سلیمانی در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه مانند افهمی روی وقایع مرتبط با سازمان مجاهدین خلق (منافقین) کار کردهام و دو اثر پیرامون آن نوشتهام، گفت: در زمانهای که تقریبا نویسندهها به سوژههای پیش پا افتاده و دم دستی توجه میکنند همین که یک نویسنده مسائل تاریخی را دستمایه خلق اثرش کرده است قابل تقدیر است. «سال گرگ» داستان انشقاق در سازمان مجاهدین است و اولین ایرادی که به این کتاب وارد است،این است که نویسنده در آن از زمان سخن نمیگوید. وی افزود:این سازمان دارای نگاهی التقاطی به اسلام است و یک انشقاق موجب دو تکه شدن این سازمان میشود. تقی شهرام که شاخه تئوریک سازمان را رهبری میکرد اعتقاد به اسلام را کنار میگذارد و «سال گرگ» قرار است این مسئله را روایت کند. *تاریخ در «سال گرگ» رمان را بلعیده است این نویسنده در بخش دیگری از سخنانش گفت: من معتقدم در این اثر تاریخ رمان را بلعیده است زیرا رمان پیش از هر چیز زندگی انسانها در موقعیتهای تاریخی است و در «سال گرگ» عناصری غایب است که عناصر اساسی رمان را شکل میدهند و آن هم زندگی خصوصی شخصیتها است. او اضافه کرد: هر چند نویسنده در این اثر میگوید که تاریخ نگفته است اما خوانندهای که اندکی تاریخ بداند پی خواهد برد که شخصیت شهرام همان تقی شهرام یا مجید همان مجید شریف واقفی است. ولی زندگی شخصی مجید در داخل کتاب روایت نشده است. لیلا زمردیان همسر تشکیلاتی مجید است او همان کسی است که او را تحویل تقی شهرام میدهد. اما در داخل کتاب دیده نمیشود. آدمهای کتاب شناسنامه ندارند و ناگهانی فرود میآیند. سلیمانی با اشاره به اینکه «سال گرگ» یک رمان خودکفا نیست، گفت: از این جهت میگویم خودکفا نیست زیرا افراد این کتاب متکی به زمانه خود هستند اما آن را در داخل کتاب نمیبینیم رمان زندگی میخواهد. ولی متاسفانه در این کتاب ما زندگی نمیبینیم زندگی ارتباط با افراد، اشیا، محیط و ... است. مخاطب نمیتواند با این کتاب ارتباط برقرار کند چون به خواننده ذهنیت نمیدهد. این منتقد ادبی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه حسی از مکان به خواننده منتقل نمیشود، گفت: در این کار وقایع و درونمایه برجسته است و مانع بروز و ظهور سایر عناصر میشود ما در نوشتن نباید طوری بنویسیم که فضا حق سایر عناصر را ببلعد. وی افزود: رمان تاریخی قرار است خصوصیات یک عصر را مطرح کند در آن دوره از منظر بازار ما در عصر مصرف قرار داشتیم یعنی مردم مصرفگرا هستند و به سمت مدرن شدن حرکت میکنند. از همین رو «سال گرگ» دهه 50 را به خواننده نشان نمیدهد و این یکی دیگر از مشکلات کار است. سلیمانی گفت:جزئیات یک اثر هنری را میسازد که شامل همه سطوح زندگی میشود جزئینگری در این کتاب کم است و افراد بیشتر با هم دیالوگ میکنند اما باید دیالوگ در خدمت طرح باشد و دیالوگها در این رمان باعث پیشبرد طرح نمیشوند. *«سال گرگ» یک طرح فراخ دارد این نویسنده در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه رمان تاریخی لزوما رمان سیاسی نیز هست، گفت: با اینکه بگوییم این رمان سیاسی است و تاریخی نیست مخالفم این رمان از نظر طرح اشکال دارد و همین سبب انشقاق میان عناصر شده است. سروان محسنی در تاریخ واقعی از پیروان تقی شهرام است و اصلا فرد مذهبی نیست. در حالی که در این کتاب ما حتی تحت تاثیر قرار دادن شهرام را نمیبینیم. سلیمانی در پایان سخنانش گفت: طرح «سال گرگ» یک طرح فراخ است و گستردگی دارد و از همین رو جمع کردن آن سخت است این کتاب دارای هستههای متعدد است و همین موجب نامنسجم بودن رمان میشود و این تعدد هستهها اجزا را دور خود نمیتواند جمع کند و به همین دلیل اصلا با رمان خوشخوانی مواجه نیستیم. *«سال گرگ» یک رمان سیاسی است ابراهیم اکبری دیزگاه دیگر منتقدی بود که در این نشست پیرامون رمان «سال گرگ» سخن گفت. وی با اشاره به اینکه این رمان یک رمان تاریخی نیست،گفت: نه تنها این رمان یک اثر تاریخی نیست بلکه یک رمان کاملاً سیاسی است و رمان سیاسی معطوف به قدرت و اراده است که ما در «سال گرگ» این قدرت را میبینیم. وی افزود: در «سال گرگ» دارای چند تقابل هستیم یکی تقابل سازمان با حکومت و یکی هم تقابل دو گروه داخل سازمان این رمان وصف حال روز ما است و به درد امروز میخورد.در دل این تقابل که میان دینداران و بیدینان سازمان رخ داده است اخلاق دیده میشود. یعنی دینداران با اخلاق خود با جریان بیدین داخل سازمان مواجه میشوند. *شخصیتها هرچند تاریخی هستند از فیلتر ذهن نویسنده عبور کردهاند این منتقد گفت: شخصیت تقی شهرام در این رمان یک فرد ماکیاولیست است که اخلاق استالینی دارد که هدف برای او وسیله را توجیه میکند و او از هیچ عملی برای رسیدن به هدفش دست نمیکشد. داستان افهمی داستان عاطفی نیست حتی داستان تاریخی هم نیست و شخصیتهای او هر چند از تاریخ گرفته شدهاند ولی از فیلتر ذهن او عبور کردهاند. اکبری دیزگاه با اشاره به یکی از مواردی که بلقیس سلیمانی در مورد کتاب گفته بود، گفت: خانم سلیمانی گفتند در این کتاب به زندگی مردم پرداخته نشده و من میگویم قرار نیست در این کتاب به زندگی مردم پرداخته شود زیرا همه افراد تبدیل به شخصیتهای سیاسی شدهاند. *«سال گرگ» تقابل میان دو دین است او اضافه کرد: ما در رمان «سال گرگ» تقابل میان دو دین را میبینیم یکی دینی که پایههای آن روی وحی بنا شده و دین دیگری که پایهگذاران آن افراد بشر هستند. زیرا مارکسیسم از نظر ساختاری به دین شباهت دارد و این تقابل در صفحات کتاب دیده میشود. این منتقد با اشاره به سه کارکرد رمان گفت: اطلاعرسانی، آموزش و پر کردن اوقات فراغت سه کارکردی است که میتوان برای یک رمان متصور شد این رمان از حیث اطلاعرسانی اطلاعاتی به ما نمیدهد که از این حیث نویسنده تعمدی دارد. در بحث پر کردن اوقات فراغت نیز میتوان گفت هر کسی از یک زاویه به یک کتاب مینگرد و ممکن است اوقات فراغت یک نفر را پر کند و برای فرد دیگری این طور نباشد البته من معتقدم که برخی از فصلهای این کتاب دارای مشکل است. *«سال گرگ» را برمبنای گفتمان شیعه میتوان تحلیل کرد وی اضافه کرد: از حیث آموزش این رمان به خواننده میآموزد که چطور باید زندگی کرد و چگونه باید با افراد برخورد داشت. رمان در بحث مبارزه با ما میآموزد که شیعه چطور مبارزه میکند. ما در این رمان مکرر میبینیم که متون دینی مانند قرآن کریم و نهجالبلاغه حضور دارند و از این حیث «سال گرگ» دارای نشانههایی است که میتوان آن را بر مبنای گفتمان شیعه تحلیل کرد. *«سال گرگ» رمانی برای امروز ما است دیزگاه با اشاره به نشانههای دین در «سال گرگ» گفت: «سال گرگ» با نشانههای دینی که در خود دارد راه و رسم مبارزه بر مبنای دین را نشان داده است که از این منظر اثر قابل تقدیر است. من این رمان را یک رمان موفق سیاسی میدانم که میگوید اگر اخلاق نباشد همه انسانها میتوانند در خود یک شهرام یا داعش مخفی داشته باشند. این رمان برای امروز ما است زیرا میگوید قدرت میتواند خطرناک باشد و همه را به فساد بکشاند. او در پایان سخنانش گفت: شروع فصل اول کتاب از نظر ماهوی به کتاب ارتباط ندارد همچنین نکته دیگر فصلبندیهای این کتاب است زیرا من معتقدم هر فصل کتاب باید کوبنده باشد و یک ضربه به خواننده بزند. ولی اینطور نیست. به نظر من رمان بعد از صفحه 300 شکوفا میشود که اگر قبل از آن کمی خلاصه میشد میتوانست بهتر باشد. انتهای پیام/
94/07/13 - 11:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 16]