محبوبترینها
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1840382722
«کمدی» عصبی نمی‌کند
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
بررسی ارتباط برنامه‌های کمدی و طنز با رضایت عمـومـی «کمدی» عصبی نمی‌کند نمایش‌های کمدی چه در قدیم و چه حتی اکنون در قالب سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی و تلویزیون در کنار اهداف دوری چون انتقادی بودن و نشان دادن اشکالات زندگی آدمیان، یک هدف اولیه و اصلی داشته که آن هم چیزی جز شاد کردن مردم نبوده است. شادی هدف اصلی و نزدیک برنامه‌های کمدی بوده است، همواره خنده حاصل موقعیت خنده‌دار است که حاصل خنده، شادی و سلامتی است.
یکی از مشکلات کمدی ایرانی از قدیم تاکنون فقدان این شادی است به طوری که بهرام بیضایی در پژوهش خود روی نمایش ایرانی که در قالب کتاب نمایش در ایران چاپ شده است، می گوید: کمدی در ایران همواره با بغض و تلخی و فقر و ناراحتی همراه بوده است و همیشه متکی بر شخصی بوده است که از زندگی خوشحال نبوده و توسط جمع تحقیر شده است (به یاد بیاورید جایگاه سیاه را در نمایش تخت حوضی.) در چنین تصویری خنده نوعی فاصله گرفتن از قهرمان و ناشی از عصبیت و عقده های حقارت است و منتهی به امید و شادی نمی شود، بلکه اتفاقا ناامیدی از یک جامعه و فرهنگ عمومی را سبب خواهد شد. با این اوصاف کمدی در ایران الزاما منتهی به شادی نشده است و عدم توجه به اصل رضایت از زندگی، عصبیت را جایگزین شادی در خنده ایرانی ها به نمایش های ایرانی کرده است. همه کمدی ها شادی بخش نیستند هنوز هم در خیلی از فیلم ها و سریال ها با وجود این که کمدی هستند، اثری از شادی نیست، همه چیز شکست خورده، غیراخلاقی، عصبی و ناراحت کننده است و فقط نوع تعریف موقعیت ها و اختلاف آدم هاست که ما را به خنده می رساند. نورتروپ فرای، منتقد بزرگ ادبی برای هر گونه ای در ادبیات فصلی را قائل بود و کمدی را متعلق به فصل بهار می دانست. زیرا شکوفا، شادی آور و خیلی همدل و همراه با طبیعت و نظم آن است. انتهای کمدی های بزرگ به توافق و همراهی با طبیعت و جریان زندگی می رسند، در حقیقت بهار به سبب زایش و به غایت رساندن ظرفیت طبیعت فصل عدالت است و کمدی به مانند عدالت می ماند زیرا همه چیز را آرام و سر جای خودش تمام می کند. برای همین کمدی شادی می آورد و امید. اما این اصل اساسی در فلسفه کمدی اغلب مورد غفلت سریال سازان کمدی و فعالان هنرهای نمایشی در این عرصه قرار می گیرد. آنها اغلب با فرمول شخصیت دانا یا معصوم اصلی و تحقیر او توسط جمع ناآگاه یا گناهکار (بی اخلاق) به موقعیت های کمیک و خنده دار می رسند و برای همین حاصل کارشان و نتیجه اثرشان برای حال و روحیه و فکر تماشاگر اغلب مخرب است تا سازنده، نا آرام کننده است تا آرامبخش و غم آلود است تا شادی آور. البته نمونه های خوب در این میان کم نیست، سریال های پرطرفداری که مرضیه برومند ساخته است از آنهایی که متعلق به کودکان هستند تا کارهایی مثل آرایشگاه زیبا، تهران11، هتل، آب پریا و... همه با این فلسفه و الگوی کمدی همراه بوده اند. کمدی« دیگر آزارانه» شاید همان کمدی مسمومی است که در مقابل کارهایی از جنس آثار برومند قرار می گیرند. کمدی دیگر آزارانه شخصیت هایی با سبک زندگی دلنشین، اخلاقی نیکو و دارای رضایت کافی از زندگی ندارد. آدم ها در این آثار اغلب فاقد رضایت کافی از زندگی هستند، نوع پیشبرد داستان و مواجهه آنها با مشکلات امیدبخش نیست و بیشتر عصبیت زا و ناامیدکننده است. تجربه هایی مثل سریال های نود شبی در بیشتر موارد دچار این نقصان و ایراد هستند که فاقد امید و شادی ناشی از توافق و آرامش هستند. اوقات شیرین با یک اثر نمایشی در غرب و کشورهایی که در هنرهای نمایشی سابقه ای موفق و البته طولانی تری دارند، گونه ای وجود دارد به عنوان فیلم ها، نمایش ها، سریال ها و حتی کتاب های حس خوب، یا خوشحال (Feel-Good Movies) که همان طور که از نامشان پیداست آدمی را خوشحال و امیدوار می کنند. آدم ها پس از دیدن این آثار احساس بهتری از زنده بودن و وضع خود پیدا می کنند، احساس می کنند راحت تر می توانند با طبیعت و روند زندگی خود توافق پیدا کنند و همین احساس منتهی به زندگی بهتر هم می شود. فیلم ها و سریال هایی همچون «یک ایمیل دارید»، «وقتی هری سالی را ملاقات کرد»، «بی خوابی در سیاتل»، «نوامبر شیرین»، «دوستان»، «نیمه شب در پاریس» و... آثاری از این دست هستند که شما از دیدنشان احساس شادی و شعف می کنید. این مهم از طریق نوعی آرام تر و دلنشین تری از داستانگویی است که به دست می آید. از طریق این که به جای نمایش فقر و بدبختی و وضعیتی تحقیرآمیز، پیروزی آدم ها در ساختن زندگی بهتر نمایش داده می شود. آدم هایی را می بینیم که جذابیت خود را در شادی و ارتباطات خوب به دست می آورند و چیزهایی را که می توانند، دوست داشته باشند، پیدا می کنند و اهمیت می دهند. حال ما در آثار نمایشی ایرانی با تزریق محتواهای مقبول خود و دیدن وجوه امیدبخش اعتقاداتمان می توانیم همین امید و شادی را منتقل کنیم، بدون این که دست به عصبی کردن مخاطب بزنیم. این قاعده درخصوص برنامه های تلویزیونی ترکیبی هم صادق است. برنامه های پرطرفداری که براساس گفت وگو و موضوعی مشخص شکل می گیرند. برای مثال در این مورد می توان به برنامه هایی مثل ماه عسل، خندوانه و... اشاره کرد. بخشی از موفقیت برنامه خندوانه و کمدی های دیگری که تا به حال رامبد جوان در تلویزیون کار کرده است (یعنی سریال یا فیلم تلویزیونی) وابسته به همین تعهد او به شادی (بیشتر از خنده) در برنامه سازی است. به این معنا خنده اگر منتهی به شادی و (اینجا در خندوانه) سلامت نشود و از عصبیت و تحقیر و بغض ناشی شود، تاثیری معکوس خواهد داشت. لذت همان شادی نیست به طور کلی شادی با خنده و لذت متفاوت است، شادی امری ماندگار و حاصل عوامل مختلفی است که در همه آنها توافق و آرامش، جایگزین رویارویی و اختلاف و تناقض می شود. شادی محصول پذیرش شرایط و تمرین برای بهتر شدن است، در مقابل، لذت در خیلی از موارد شکل فرار از مشکل را به خود می گیرد و برای همین گاه لذت گرایی آدم ها را تباه می کند، در حالی که شادی و در پی شادی ها رفتن، چیزی جز بهتر زندگی کردن نیست. معتادان همه از مصرف مخدر لذت می برند، اما شاد نیستند، چراکه لذت مقطعی آنها به منزله رضایت از زندگی نیست، بلکه نوعی فرار از زندگی است که فرد مهارت رضایت داشتن از آن را در خود ایجاد نکرده است. راهکار کمک کردن برنامه های نمایشی و ترکیبی به خوشحالی آدم ها در این است که آدمیان را شاد کنند، نسبت به بودن با یکدیگر و شهر و محل زندگی شان به آنها امید دهند و راه هایی ارائه کنند برای مقابله با ناملایمات و رخدادهای هر روزینی که می تواند شادی ها و رضایت از زندگی را تهدید کند. بازگشت به اصول کمدی، الگو گرفتن از فرم و شیوه داستانگویی آثار موفق که حس خوبی ایجاد می کنند و استفاده دقیق و درست از محتواها و آموزه های بومی و فرهنگی خود می تواند آثار نمایشی را واجد ارزش هایی کند که تاثیرات مثبتی در سبک زندگی مخاطبان خود داشته باشند. در این میان اسلام که طبیعت در آن محترم و حفظ و حراست از آن ضروری است، این فرهنگ را چنان غنی کرده است که کافی است با داشتن کیفیت و فرم های درست روایی و داستانگویی به آثاری برسیم که الگویی برای اصلاح سبک زندگی شوند. تمسخر متعهدانه پیچیدن انتقاد در لایه ای از طنز و شوخی موقعیتی حساس و مناقشه برانگیز است. خود انتقاد همواره تنش زا بوده، حال از یک سو خندیدن به یک موقعیت که دارای عوامل انسانی است، ممکن است آدم ها را ناراحت کند، پس گاه درآمیختن نقد با طنازی و مطایبه نقد را عمیق تر و البته مهلک تر می کند. از سوی دیگر ممکن است زهر نقد را شوخ طبعی و لطافت لطیفه ای، تلطیف گرداند. رنجاندن از طریق خندیدن به دیگری در نگاه کلی و عام نوعی رفتار غیراخلاقی محسوب می شود. ما بنا به یک قاعده عمومی مجاز نیستیم که به افراد بخندیم، اما واقعا تا چه حد می توان این حکم را تماما از نظر اخلاقی تائید کرد؟ و تا چه اندازه می توان آن را شامل همه آدم ها و موقعیت های انسانی دانست؟ مردمان نواقص زیادی در رفتار خود دارند که گاه از شدت این که ناآگاهانه یا بدیهی انجام می شود، موجب خنده و تمسخر دیگران می شود. نکته جالب در این گونه رفتارها این است که اغلب خود فرد متوجه این رفتارش نیست، رفتار او که از نظر دیگران خنده دار می آید، از نظر خود او کاملا درست است. برای مثال کسی که لغتی را در یک بحث علمی آشکارا غلط می گوید و در جای نامناسب به کار می برد، می تواند موجب خنده دیگران شود، اما خود متوجه اشتباه خودش نیست. گاه این اشکال گفتاری در ساحت رفتارها و اعمال مهم و اساسی هم دیده می شود و موجب مزاحمت و آزار برای دیگران می گردد. با این اوصاف آیا خندیدن یا شوخی طعنه آمیز و انتقادی با کسی که چنین مشکلی در رفتار خود دارد، غیراخلاقی است؟ تا کجا می توان به این گزاره که «خندیدن به دیگران بد است» اطمینان کرد و از امکان شوخی و حتی گاه تمسخر برای نقد رفتارهای ناپسند چشم پوشی کرد. دست کم تاریخ ادبیات ایران نشان می دهد، ایرانی ها همواره در این مرز باریک خندیدن نقادانه به دیگری و در عین حال رعایت اخلاق بخوبی حرکت کرده اند. این مناقشه به نوعی در شخصیت رند حافظ به کمال رسیده است؛ یکی از خصوصیات شخصیت رند در اشعار حافظ همین است که نقد می کند و در عین حال که نقد تیز و تند می کند، نقدش را با مطایبه و شوخ طبعی می آمیزد. در عین حال کسی نمی تواند حکم کند حافظ شاعری بی اعتنا به اخلاق بوده است و رند او یک انسان اخلاقی نیست. شاید بتوان این گونه از این روند نتیجه گرفت که خندیدن به دیگری وقتی با نقدی مربوط با آن عمل و دقیق و آگاهانه همراه باشد و در جهت اصلاح دیگری، یعنی هدفی بزرگ تر قرار گیرد، عین اخلاق است. رفتاری متعهدانه و مسئولانه که ظاهری خندان دارد، ظاهری که گاه سخن را مشدد می کند و گاه ملیح. با این اوصاف خندیدن به دیگری الزاما کاری غلط و غیراخلاقی نیست، اگر به جای دست انداختن صرف، حاکی از تلاشی مسئولانه برای آگاه کردن دیگری باشد. حدیث لبخند اگر احادیثی را که درباره شوخی و خنده است، مرور کنیم درمی یابیم که می توان این احادیث را به دو دسته تقسیم کرد؛ احادیثی که شوخی را تحسین و تمجید می کنند و احادیثی که شوخی کردن را تقبیح می کنند.
اما مگر می شود یک مکتب فکری درباره موضوعی واحد، دو موضعگیری کاملا متضاد داشته باشد؟ به نظر می رسد پاسخ این پرسش منفی است و ناسازگاری میان این دو دسته از احادیث، کاملا ظاهری و سطحی است. این ناسازگاری با توجه به برخی از احادیث که خنده و شوخی را تحسین کرده اند، ولی به آن قید زده اند، برطرف می شود. مثلا در کتاب کافی از امام باقر(ع) روایت شده است که «خداوند عزوجل، کسی را که در میان جمع شوخی کند، دوست دارد به شرط آن که ناسزا نگوید.» و نیز از امام صادق(ع) روایت شده است که «رسول اکرم صلی الله علیه و آله شوخی می کردند ولی جز حق چیزی نمی گفتند». با تامل در محتوای احادیثی از این دست به یک نتیجه می رسیم: موضع اسلام در برابر مساله شوخی و خنده، در درجه نخست مثبت است، مگر این که این خنده و شوخی همراه و منتج به پدیده ای منفی شود. از جمله نتایجی که شوخی کردن ممکن است به آن منجر شود، می توان این موارد را ذکر کرد: دروغ گفتن، اذیت و آزار دیگران، کم شدن قدر و ارج خود انسان، ناسزا گفتن، به خطر افتادن حریم ها و از بین رفتن احترام متقابل انسان ها در برابر یکدیگر، شجاع شدن دیگران برای تعرض به انسان و.... با تامل در محتوای احادیث به این نتیجه می رسیم موضع اسلام در برابر مساله شوخی و خنده، در درجه نخست مثبت است مگر این که این خنده و شوخی همراه و منتج به پدیده ای منفی شود مواردی که ذکر شد، از جمله مسائلی است که در احادیث مورد توجه بوده و به مومنان سفارش شده است که مراقب باشند تا شوخی هایشان به این موارد منجر نشود. از این رو خندیدن نه تنها یک عمل درست است، بلکه در زندگی یک مومن، نقش محوری و اصیلی دارد، و شاهد این ادعا این است که معروف است لبخند معمولا از صورت پیامبر اسلام(ص) محو نمی شد و نیز از امام علی(ع) روایت شده است که درباره رسول اکرم فرمودند: «هرگاه رسول اکرم صلی الله علیه و آله یکی از اصحاب خود را غمگین می دیدند، با شوخی او را خوشحال میکردند و میفرمودند: خداوند، کسی را که با برادران (دینی) اش با ترشرویی و چهره عبوس روبه رو شود، دشمن میدارد.»
علیرضا نراقی اندیشه
چهارشنبه 31 تیر 1394 ساعت 01:40
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 42]
-
گوناگون
پربازدیدترینها