تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1836027878
لالائی های كودكان سرزمین چهارمحال و بختیاری
واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری پانا: لالائی های كودكان سرزمین چهارمحال و بختیاری خبرگزاری پانا:كودكان سرزمین چهارمحال و بختیاری با این لالائی به خواب می روند.
۱۳۹۴ شنبه ۳۰ خرداد ساعت 08:07
به گزارش خبرنگار پانا،فرهنگ عامه و ادبیات شفاهی، یكی از منابع و گنجینه های ارزشمند هر قوم و ملتی است. توجه و اهمیت دادن به آن و ثبت و ضبط و بررسی گونه های مختلف قلمرو این فرهنگ، كه ریشه در گذشته های دور این سرزمین دارد در شرایط امروزی كه همه چیز در حال تغییر و تحول است، بسیار ضروری به نظر می رسد.
ترانه های كودكانه یا همان لالایی ها یكی از مواردی است كه خود دارای مضامین و محتوای ارزشمندی است كه در واقع نگرش این قوم نسبت به كودكان و فلسفه تربیتی آنان است. بنابراین، با شناخت و بررسی این مضامین و دیگر گونه های مختلف ادبیات كودكان – به عنوان جزو مهمی از فرهنگ مردم بختیاری – علاوه بر آگاه شدن از نقش و جایگاه كودكان و ترانه های كودكانه در فرهنگ آنها – از گذشته تا كنون – می توان از خطر فراموش شدن این نوع ادبیات در فرهنگ مردم این سرزمین در شرایط كنونی جلوگیری كرد.
لالایی ها در زبان بختیاری، علاوه بر داشتن جنبه موسیقایی و آرام بخش بودن برای كودك، تنها به منظور خواباندن كودك به كار نمی روند، با دقت در مضامین و درونمایه های آنها، می توان داده های مهم فرهنگی و اجتماعی فراوانی را از آنها بدست آورد. این مضامین در واقع خود منعكس كننده آرزوها، خواسته ها، تلاش و كوشش های مادران برای اداره زندگی و در كل آیینه تمام نمای زندگی اجتماعی و محیط پیرامون آنها است. بنابراین با بررسی این نوع ترانه های ویژه كودكان كه از زبان مادران و دایه گان خوانده می شود، می توان نكته های جالب توجهی در این باره بدست آورد.
از لحاظ موضوعی می توان، مضامین لالایی های بختیاری را شامل انعكاس مهر و محبت و آرزوهای مادران در لالایی ها، تأثیر طبیعت و نوع زندگی در لالایی ها، اشاره به مسائل مذهبی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دانست.
مهر و محبت و آرزوهای مادران در لالایی ها
یكی از اولین و عمده ترین مضامین لالایی ها، عشق و محبت مادرانه است كه خود سبب شناخته شدن این نوع زیبا از ترانه های كودكانه شده است. در واقع، این امر خود ناشی از غریزه مادری و مهر و علاقه وصف ناپذیر مادران نسبت به فرزندان خود است.
بی یو، جونم كه جونت بی بلا با نی یه دار شو و روزت خدا با
Biyow jun om ke junet bi belā bā niyah dāre šow o ruzet xodā bā
بیا جانم كه جانت بی بلا باد – نگه دار شب و روزت خدا باد
به قربون دوتی ها، كال كالت به قربون لبون خالدارت
Be qorbune do ti hā kāle kālet be qorbune labune xāldāret
عزیزم بهدری ز مال دنیا به قربونت بهام، ای رود نوپا
Azizom behdari ze māle donya be qorbunet behām ey rude nowpā
عزیزم تو از تمام مال دنبا بهتر هستی – به قربانت شوم ای طفل نوپا
بازتاب نوع زندگی و محیط طبیعی در لالایی ها
با دقت در نوع مضامین ترانه های مختلف بختیاری می توان از ارتباط مردم بختیاری با طبیعت و شیوه زندگی شان، به وضوح آگاه شد. تأثیر این ارتباط و پیوند با محیط طبیعی در ترانه های كودكانه به ویژه در لالایی ها بازتاب بیشتری دارد.
بخوس رودم كه مال مون دس به باره كه منزل مون صوا ور پا مناره
Bexows rudom ke mālmun das be bāre ke manzelmun sovā vor pā monāre
بخواب فرزندم كه ایلمان آماده حركت است – كه فردا منزلگاه ما در پای منار (منطقه ای در بین راه کوچ)خواهد بود.
بخوس رودم كه منزلمون چرّی یه بازرگون وید و مال ایمری یه
Bexows rudom ke manzelmun čariya bāzargune veyd ve māl imeriya
بخواب فرزندم كه منزلگاه ما در چری(منطقه ای در سردسیر عشایر) است – بازرگان به محلمان آمد و او از طایفه ایمری است.
وری جونم كه مال مون ره زوواله بخور شیرم كه شیرم حلاله
Veri junom ke mālmun rah zuvāle boxor širom ke šir om halāle
بیدار شو جانم كه ایلمان به ان سو رفته است – بخور شیرم كه شیرم حلالت باشد.
اله للائی كه مالمون ره و داردون بخوس رودم كه گله ویده وردون
Ale lelāi ke māl mun ve dārdun bexows rud om ke gala verde vordun
اله للایی كه ایلمان رفت به جنگل – بخواب فرزندم كه گله به محل شیردوشی آمده است.
اله للائی كه مالمون ره و بازفت كپ- كپه كوك كلا وا یك گرهن جفت
Ale lelāi ke mālmun reh Ve bāzoft kop kop e kowk o kelā vā yak gerehn joft
اله للائی كه ایلمان به بازفت می رود – دسته دسته كبك و كلاغان با هم همخوان شده اند.
بی یو رودم، زیارتمون قووله بخوس آرم به تهدت ملث هر رو
Biyaw rudom ziyāratmun qavule bexows ārom be tahdet melse her ru
بخواب فرزندم، زیارتمان قبول باشد – بخواب آرام به گهواره ات مثل هر روز
در ابیات بالا به نوعی اشاره به زندگی عشایری، حركت و یا توقف عشایر ایل بختیاری در منزل و منزگاههای مختلف ییلاق و قشلاق دارد.
بازتاب كار و تلاش زنان بختیاری در لالایی ها
كار زنان در جامعه عشایری به دو قسمت عمده تولیدی و غیر تولیدی تقسیم می شود. كارهای تولیدی كه بیشتر در بخش كشاورزی متجلی می شود، عمده ترین قسمت آن را فعالیتهای دامداری و خدمات مربوط به دام تشكل می دهد. مهمترین این فعالیتها عبارتند از: شیردوشی – تهیه فراورده های شیری – مشك زنی – بافت دستبافته های عشایری و...
كارهای غیر تولیدی نیز شامل فعالیتهایی است كه منظور از تولید، ارائه محصول برای فروش نیست و عمدتاً جزء وظایف زن بشمار می رود. مانند پختن نان و خوراك – حمل آب – جمع آوری هیزم و... به نمونه هایی از این اشعار اشاره می كنیم:
خو خیری برات، تا مو رم سر او تا تا مو روم او بیارم تو بكن خو
Xaw xayari berā tā mo rom sare aw tā mo rov om aw biyārom to bekon xaw
تو به خواب خوش بروی، تا من به سر چشمه آب بروم – تا من بروم آب بیاورم تو بخواب
خو خیری برات تا مو رم به هیمه بیارم هیمه بلیط خار گینه
Xaw xayri berāt tā mo rom be hima biyārom hima balit o xāre gina
به خواب خوب و خوشی بروی، تا من بروم هیزم جمع كنم – بیاورم هیزم بلوط و خار گَون
اله للائی عزیزمی عزیزم بخوس رودم وریسدم آرد بویزم
Ale lelāi aziaomey azizom bexows rudom verisdom ārd bevizom
اله للائی عزیزمی عزیزم – بخواب فرزندم بلند شوم آرد الك كنم
موارد دیگر لالایی
شب شنبه که گرگ اوید خوره میش اگه صتا خوره با مو غمی نیس
معنی: شب شنبه که گرگ برای خوردن میش ها آمده بود، اگر صد تا از میش ها را هم بخورد، چون من تو را دارم غمی ندارم و ناراحت نمی شوم.
سر کوی بلند فریاد و کردُم امیرالمومنین و یاد و کردُم
امیرالمومنین ای شاه مردون دل ناشادگون و شاد و گردون
لالایت کِردمه خوابت نیایه بزرگت کِردمه یادت نیایه
بزرگت کردمه با شیر میشو دلم قُل می زنه با قوم و قیشو
سر کوی بلند دیگ وداله برنج قل ایزنه دل بی قراره
برنج قل میزنه با شیر میشان دلم جوش ایزنه سی قوم و قیشان
سر کوی بلند میش بره دنبال بزرگ قافله کی ایکنه بار
بزرگ قافله هی بار و هی بار که فردا ایرَوم در خدمت یار
سرچشمه اویدم تشنه بودم دو تا سر و سفید بال رشخی دیدم
به تیام دیدم و به دل ناله ور کشیدم
کبوتر بچه بودم لِک انجیر صی یاد ناخلف بالمو زده تیر
نه دس داشتم که تیر از بالا درآرم نه بال داشتم که پروازی بگیرم
کلاغ سر سیاه بالا خلیلی همَتو در وطن مو در غریبی
از اون بالا می آد یه گله دختر همه چادر سفید مثل کمونتر
از اون بالا میا یه چکه زردی سوار مادین لاجوردی
دمادم می زنه قنچی به تازی لبش پرخنده و میلش به بازی
خودم ایچو و یارم در لباسه سرم جور حوشه گندم زیر داسه
من اینجا و یارم در جای دیگری است، سرم خیلی شلوغ است و عجله دارم مانند خوشه گندم که داس آن را می برد. (کنایه از عجله داشتن به کار زیاد و خواباندن سریعتر کودک می باشد)
اشعاری که مادر پای گهواره نوزاد می خواند:
ددره در کوچیره تهدنه لونی چی نوزین عربی خوس کده خونی nozine arabi xos kade xoni dodare dor kučira tahdana luni
این شعر درواقع تشبیهی است به این معنی که مادر که پای گهواره خم می شود و به دختر کوچکش شیر می دهد، مانند سواری است که سوار مادیانی از نژاد عربی شده است و او هم حالتی نیم خیز و خم شده دارد.
گهواره چوبی یا تهده (تده) از مظاهر مادی و ملموس لالائی در فرهنگ بختیاری می باشد. مادر، طفل خود را در گهواره خوابانده یا آن را تكان می دهد و برای فرزند خود لالایی می خواند و یا با حمل آن به پشت خود، همزمان به امور زندگی نیز می پردازد.
گهواره
در مناطق بختیاری از گهواری چوبی استفاده می كنند كه به آن « تده یا تهده» می گویند.
نحوه استفاده از تده
تده گهواره ای چوبی است که بالای آن دسته ای چوبی نیز دارد، ابتدا در تده تشکی انداخته که این تشک را از کاه پر می کردند، روی تشک هم پلاستیکی می کشیدند. استفاده از کاه به این خاطر است که تشک نم نمی دهد و برای زیر پای بچه مناسب است، به این تشک «بوف buf» می گفتند. تشک دیگری هم روی بوف انداخته که معمولا آن را از پشم گوسفند پر می کنند به این تشک، «دشک došak» می گویند. بالش کوچکی هم تهیه کرده و زیر سر نوزاد می گذاشتند، داخل بالش هم پر از پشم می کردند. به بالش «بالشت bāleš» می گویند.
نوزاد را با بند قنداق به تده می بستند، بند قنداق همان شیردنگ است که خودشان می بافند، به شیردنگی که برای تده استفاده می کنند «سردسبند» نیز می گویند
برای بستن نوزاد به تده از حدود 5/1 متر شیردنگ برای دستهای و 2 متر شیردنگ برای پاها استفاده می کردند. با این روش معتقدند پاهای بچه کج نمی شود و بدنی صاف و متناسب پیدا می کند.
روی دسته تهده از انواع تزئینات استفاده می کنند، شیردنگ منگوله داری را به آن وصل کرده، این منگوله ها در رنگهای مختلف تهیه می شود، روی شیردنگ از مهره های آبی رنگی به نام «لُپک lopok» استفاده می کنند. مخصوصا اگر نوزاد پسر باشد. غیر از لپک از مهره های سیاهی که دانه های سفید رنگی دارد نیز استفاده می کنند، به این مهره ها «مره تی more ti» می گویند. استفاده از لپک و مهره تی (مهره چشم) به خاطر جلوگیری از چشم زخم می باشد، زنگوله کوچکی نیز در وسط دسته آویزان می کنند، این زنگوله حکم جغجغه را دارد. از دیگر وسایلی که به تده نوزاد آویزان می کنند می توان به قاب پای گرگ – فشنگ و سنگی با خاصیت دارویی به نام «پازر» (پادزهر) اشاره کرد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری پانا]
[مشاهده در: www.pana.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 176]
-
گوناگون
پربازدیدترینها