واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
رفتار پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله و سلم) با خانواده نويسنده:ناصر باقری بیدهندی رهبران اسلام در همه زمینههای زندگی، راهنماییهای لازم را بیان کردند تا هر عضو جامعه اسلامی از هر جهت فردی و اجتماعی کامل باشد .مشاهده سیره عملی «اسوههای حسنه» از سخنان آنان نقش بیشتری در زندگی نسل جوان دارد، سیره هر شخصیتبیشتر از سخنش گویای هویت واقعی اوست . اگر سخن از زبان شخص بیرون میآید، سیره از مرکز دل آن شخصیتبرمیخیزد . و سیره عملی پیامبر اکرمصلی الله علیه وآله وسلم و خاندان پاکش درتمامی زمینهها بهترین تابلو و الگو برای تاسیس مدینه فاضله و جامعه نمونه اسلامی است .اخلاق خانوادگی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلمیافتن و داشتن اسوه و چهار چوبهای فکری، کرداری و گفتاری در روابط خانوادگی برای هر انسانی توفیقی در جهت تکامل هر چه بهتر اوست . از سویی محک اخلاق انسان در خانواده است زیرا اشخاص در بیرون قدرت بر رفتار ضد اخلاقی ندارند یا به دلیل پارهای ملاحظات، بد اخلاقی نمیکنند . آن کس که در منزل که زن و فرزندانش تحت نظر اویند خوش رفتاری کرد، خوش اخلاق است .در این مقاله نمایی کلی از اخلاق خانوادگی پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم را - که سرمشق اعلا و بالاترین اسوه (1) و نمونه برجسته اخلاق الهی است و برای تکمیل اخلاق مبعوث شد (2) تصویر میکنیم تا با الهام گیری از سیره والای او زندگی خداپسندانهای داشته باشیم و به گونهای که آن بزرگوار با اعضای خانواده رفتار میکرد معاشرت کنیم، به گونهای سخن بگوییم که آن حضرت سخن میگفت، آن جایی غضب کنیم که آن عزیز خشمگین میشد، و جایی عفو کنیم که آن جناب میبخشید . (3)عایشه، عیال رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم که به خصوصیات اخلاقی او آگاه بود، جزئیات اخلاقی و رفتاری پیامبر را در یک جمله خلاصه کرد; که در روایت آمده است:قال سعد بن هشام: دخلت علی عایشة، فسالتها عن اخلاق رسول الله صلی الله علیه و آله . فقالت: اما تقرء القرآن؟ قلت: بلی، قالت: خلق رسول اللهصلی الله علیه وآله وسلم القرآن .مرحوم فیض کاشانی درکتاب «محجة البیضاء» از «سعدبن هشام» روایت کرده که گفت: به دیدار «عایشه» رفتم و از اخلاق رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم پرسیدم . او گفت: آیا قرآن نمیخوانی؟ گفتم: چرا . گفت: اخلاق رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم قرآنی است . (4)قالت عایشة: ما کان احد احسن خلقا منه صلی الله علیه وآله ما دعاه احد من اصحابه و لا اهل بیته الا قال: لبیک ; عایشه گفته است: احدی از پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم خوش خلقتر نبود، هیچ کس از اصحاب و اهل بیت او را صدا نمیزد مگر این که در جواب میفرمود: لبیک . (5(رشید الدین میبدی در تفسیر آیه «انک لعلی خلق عظیم» (6) میگوید:«رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم امر و نهی قرآن را چنان پیش رفتی و نگه داشتی به خوش طبعی که گویی خلق وی و طبع وی خود آن بود.»او رهنمودهای قرآن را به دل میگرفت و در زندگیاش از شیوهای که قرآن پیشنهاد میکرد - بی هیچ انحرافی و بی آن که هیچ ناراحتی در آن روا دارد - پیروی میکرد و لذا تجسم قرآن به حساب میآمد . و این ادعا از نظر کلام الله مجید مورد تایید است . (7(کار در منزل«خیرکم، خیرکم لنسائه و انا خیرکم لنسائی . (8) ; بهترین شما شخصی است که با همسرش خوش رفتارتر باشد و من از تمامی شما نسبتبه همسرانم خوشرفتارترم .»در اخلاق حضرت محمد، همین بس که با آن جلالت و موقعیتی که به سلاطین نامه دعوت مینوشت در خانه، تا حد امکان کارش را شخصا انجام میداد . (9)اهل سیره نوشتهاند: پیامبر خدا در خانه خویش خدمتکار اهل خود بود، گوشت را تکه تکه میکرد و بر سفره غذای حقیرانه مینشست و انگشتان خویش را میلیسید، بز خود را میدوشید و لباس خود را وصله مینمود و بر شتر خود عقال میزد و به ناقه خود علف میداد، با خدمتکار منزل آرد را آسیاب میکرد و خمیر میساخت . (10)ابن شهر آشوب در کتاب مناقب، (ج 1، ص 146) روایت کرده که: «رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم کفش خود را وصله میزد، پوشاک خویش را میدوخت، در منزل را شخصا باز میکرد، گوسفندان و شترها را میدوشید و به هنگام خسته شدن خادمش در دستاس کردن به کمک او میشتافت و آب وضوی شبش را خود تهیه میکرد . و در همه کارها به اهل خانه کمک میکرد .»لوازم خانه و زندگانی را به پشتخود از بازار به خانه میبرد .گاه اتفاق میافتاد که حضرت خانه خویش را نظافت میکرد و جارو میکشید و خود مکرر میفرمود: «کمک به همسر و کارهای منزل، صدقه و احسان در راه خدا محسوب میشود .» (11)از عایشه نقل شده که گفته است: محبوبترین کارها نزد رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم خیاطی بود . (12)پیامبراکرمصلی الله علیه وآله وسلم با همه عظمت و موقعیت ممتازش در منزل کار میکرد . و به نگهداری و پرستاری از کودکان میپرداخت . (13)عایشه همسر آن حضرت میگوید:وقتی خلوت میشد، پیامبر لباس خود را میدوخت و کفش خویش را وصله میکرد . (14)علیعلیه السلام بیش از سی سال عمر خود را با رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم سپری کرده و شناساترین فرد به رسول خدا بوده و از اخلاق داخلی و خارجی حضرتش اطلاع دقیق داشته، امام حسینعلیه السلام میفرماید:سالت ابی عن مدخل رسول الله صلی الله علیه و آله، فقال: کان دخوله فی نفسه ماذونا فی ذلک، فاذا آوی الی منزله جزا دخوله ثلاثة اجزاء، جزءا لله و جزءا لا هلة و جزءا لنفسه .ثم جزء جزئه بینه و بین الناس فیرد ذلک بالخاصة علی العامة و لا یدخر عنهم عنه شیئا ... . (15)از پدرم در مورد امور رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم در داخل خانه سؤال کردم، فرمودند: وقتی به خانهاش میرفت، اوقاتش را سه قسمت میکرد: یک قسمتبرای خدا، و یک قسمتبرای خانوادهاش، و یک قسمتبرای خودش، آن گاه قسمتخودش را نیز میان خود و مردم تقسیم میکرد و آن را برای بستگان و بزرگان صحابه (که در منزلش به خدمت او میرسیدند) قرار میداد و ذرهای از امکانات خود را از آنان دریغ نمینمود (بلکه آن چه امکان داشت در حقشان انجام میداد.(16)حضرت در مورد اموری که به شخص او مربوط میشد، خشمگین نمیشد . تنها برای خدا، آن گاه که حرمتهای الهی شکسته میشد، غضب میکرد .یکی از همسران آن حضرت میگوید: وقتی رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم غضب میکرد به جز علیعلیه السلام کسی را یارای سخن گفتن با حضرتش نبود . (17)علاوه بر همسران، همنشینان روزانه پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم عبارت بودند از فاطمه و شوهر و فرزندانش و به گواهی تاریخ و روایات فراوان، علاقه پیامبر خاتمصلی الله علیه وآله وسلم به آنها قابل قیاس با دیگر کسان و نزدیکان حضرت نبود . به موجب روایتی که عایشه نقل کرد، هر گاه فاطمهعلیها السلام بر پدر وارد میشد رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم جلوی پای دخترش بلند میشد و او را میبوسید و در جای خود مینشانید . (18)در عروسی فاطمهعلیها السلام زنان مسرور بودند و اظهار شادمانی میکردند و سرود میخواندند و میگفتند: ابوها سید الناس . رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم فرمود: بگویید و بعلها ذو الشدة الباس .و این مصراع چون در مدح حضرت امیرالمؤمنینعلیه السلام بود، با آن که رسول خدا خواسته بود بانوان بگویند اما عایشه، زنان را منع کرد از اضافه کردن این مصراع . پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم متوجه موضوع شد و فرمود: عایشه عداوت ما را ترک نمیکند! (19)روزی رسول اکرمصلی الله علیه وآله وسلم وارد اطاق عایشه شد مشاهده کرد که تکه نانی روی زمین و زیر دست و پا افتاده است آن را برداشته و خورد و سپس فرمود:«یا حمیراء! اکرمی جوار نعم الله علیک فانها لم تنفر من قوم فکادت تعود الیهم .ای حمیرا! مجاورت نعمتهای الهی را بر خویشتن گرامی دار تا هرگز نعمتهای خداوندی از مردم دور نشوند . (20)پی نوشتها:1) لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنة لمن کان یرجوالله و الیوم الآخر و ذکر الله کثیرا/سوره احزاب، آیه 22 . و نیز نک: نهج البلاغه، خطبه 160و ربیع الابرار، ص383 .2) قال النبیصلی الله علیه وآله وسلم: «انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق; همانا مبعوث شدنم برای تکمیل اخلاق است» .3) مجمع البیان، ج 10، (تفسیر سوره قلم )4)مجموعه ورام، ج 1، ص 89 ; سنن النبی، ص 58 و محجة البیضاء، ج 4، ص 120 .5) کحل البصر، ص 94 .6) قلم، آیه 4 .7) آمن الرسول بما انزل الیه من ربه، (بقره، آیه 285)8) وافی ، ج 3، ص 117; وسائل، ج 14، ص 122 و الاحیاء، 2، ص 41 .9)مجمع الزوائد، ج 4، ص 303 .10)کحل البصر، ص 102 .11)خدمتک زوجک صدقة . ر . ک: العبقریات الاسلامیة، ص 192 و الرسول، ج 1، ص 165 .12) مکارم الاخلاق، ص 10 .13)بحارالانوار، ج 16، ص 227 .14)همان ، ص 230 و مکارم الاخلاق، ص 15 .15)سنن النبی، ص 14 ; معانی الاخبار، ص 80 ; بحارالانوار، ج 16، ص 150 و غیره .16)سیمای پیامبر اسلام، ترجمه «مختصر الشمائل المحمدیه» ، حاج شیخ عباس قمی، ص 53 .17)منتخب کنزالعمال، ج 3، ص 82 .18) صحیح ترمذی، ج 2، ص 319 .19)ریاحین الشریعه، ج 1، ص 98 .20)فروع کافی، ج 2، ص 158 و 165 .منبع: ماهنامه کوثر/خ
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 175]