واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: در دومين روز اجلاس سازمان پيمان آتلانتيك شمالي ناتو (29 آبان1389) اعضاي اين سازمان بهطور رسمي پيشنهاد مشاركت روسيه در طرح سامانه سپر دفاع موشكي اروپا را به ديميتري مدوديف رييسجمهوري اين كشور ارايه كردند؛ موضوعي كه نزديكترين همكاري دو طرف پس از دوران جنگ سرد به حساب ميآيد. در اين زمينه آندرس فوگ راسموسن دبيركل پيمان ناتو اعلام كرد كه روسيه موافقت كرده با برنامه دفاع موشكي جديد پيمان ناتو همكاري كند. در چهارچوب اجلاس سران كشورهاي عضو ناتو كه در روزهاي 19 و 20 نوامبر2010 ( 28 و 29 آبان 1389) در ليسبون پايتخت پرتغال برگزار شد، سران 28 كشور عضو ناتو بر سر موضوعاتي نظير؛ استراتژي ناتو در قرن جديد و طرح سپر دفاع موشكي به توافق رسيدند. حضور رييس جمهوري روسيه در كنار 28 رهبر دولت عضو پيمان آتلانتيك شمالي سبب شد كه اين رويداد به عنوان مهمترين گردهم آيي اين سازمان در 10 سال اخير به حساب آيد. حال پس از دستيابي به تفاهمي مشترك براي پايه گذاري سپر دفاعي موشكي، كشورهاي عضو ناتو از روسيه دعوت كردند كه در اين زمينه با آنها همكاري كند. بدين ترتيب امكان همكاري روسيه و ناتو در طرح مشترك نظامي حاكي از چرخشي اساسي در مناسبات روسيه و غرب است. ** روابط روسيه و ناتو ------------------------ روسيه و ناتو در كنار اجلاس اخير اين سازمان، نشست دو جانبه اي داشتند كه موضوع اصلي آن همكاري هاي آينده دو طرف و بحث سپر دفاع موشكي و مشاركت مسكو در آن بود. اگر بر روند روابط روسيه و ناتو نگاه اجمالي داشته باشيم، راهبرد مسكو در مقابل ناتو هيچوقت پايدار نبوده و بر حسب شرايط، موقعيتها، تحولات داخلي روسيه و شرايط بينالمللي متحول و انعطافپذير بوده است. مطالعه روند روابط ناتو با روسيه از زمان انحلال پيمان ورشو و فروپاشي شوروي تاكنون نشان دهنده اين نكته مهم است كه روسيه هيچگاه خود را طرف مستقيم مذاكره با ناتو قرار نداده است. دكتر ناصر ثقفي عامري در مقاله اي با عنوان «ناتوي جديد در معادلات بين المللي»، با تشريح روندهاي شكل دهنده به روابط روسيه و ناتو مي نويسد؛ «از سال 1999 (1378) كه استراتژي كنوني ناتو به تصويب رسيد، يازده سال گذشته و در اين فاصله وضعيت امنيت جهاني دگرگون شده است. روسيه، هدف اصلي ناتو در دوران جنگ سرد نه تنها امروزه خطر اصلي نيست بلكه به همكاري با ناتو دعوت مي شود و در طرح سپر موشكي نيز مشاركت داده مي شود. در سال هاي گذشته يكي از مهمترين اهداف ناتو بهبود مناسبات با روسيه عنوان شده است. ناتو خواهان ساخت و استقرار سپر موشكي جديد به همراه روسيه است. با وجود اختلاف نظرهاي دو طرف، روسيه و ناتو از سال1997 (1376) با هم همكاري داشتهاند. پس از يك دوره از روابط پر تنش روسيه و ناتو كه به دنبال عمليات نظامي اين سازمان در يوگسلاوي به وقوع پيوست، سرانجام در 22 نوامبر 2002 (آذر1381) در جريان اجلاس سران ناتو در پراگ ملاقاتي در سطح وزراي امور خارجه در قالب شوراي روسيه ـ ناتو برگزار شد كه هدف از آن جمعبندي نتايج كاري فعاليتهاي شوراي روسيه ـ ناتو و تهيه دستور كاري براي آينده روابط بود. در اين ديدار دو طرف اعلام كردند كه پيشرفت قابل ملاحظهاي در همكاري روسيه با ناتو وجود داشته است و گروههاي كاري براي فعاليت در زمينههاي مختلف شكل گرفتند و گفتمان سياسي فعال بين روسيه و ناتو جريان يافت و بالاخره مفهوم سياسي عمليات مشترك صلح بين دو طرف تعريف و اسناد امنيت مرزي در بالكان تنظيم شد. مقامهاي دو طرف در چارچوب اين شورا هر ماه نشست ويژهاي برگزار ميكردند اما اين همكاري نزديك با حمله روسيه به گرجستان در سال 2008 (1387) و به رسميت شناختن استقلال آبخازيا و اوستياي جنوبي از سوي دولت اين كشور به حال تعليق درآمد.» ** روسيه و نگاه جديد به ناتو --------------------------------- همچنين دكتر داود كياني نيز در مقاله خود با عنوان؛ «جهت گيري سياست خارجي روسيه در قبال ناتو»، چنين مي نويسد؛ «راهبرد امنيت ملي فدراسيون روسيه، كه 12 مي 2009 (ارديبهشت 1388) به تاييد رييس جمهور اين كشور رسيد، مي تواند نقطه آغاز طراحي راهبرد روابط با ناتو باشد. در اين راهبرد ايجاد نظام باز امنيت جمعي بر اساس قراردادهاي مشخص به عنوان هدف اساسي اعلام شده است. هرچند در اين سند، منطقه اروپايي- آتلانتيك بيش از هر چيز مورد توجه قرار گرفته، اما انديشه فراگير فضاي باز مي تواند در فضاي اروپايي- آسيايي نيز عملي شود. دكترين نظامي فدراسيون روسيه كه 5 فوريه 2010 (بهمن1388) به دستور مدوديف تصويب شد نيز سند مهم ديگري است در اين زمينه كه بايد در تدوين و تبيين راهبرد جديد روسيه- ناتو مورد توجه قرار گيرد. در اين دو سند، معماري امنيت جهاني و منطقه اي كنوني از منظر مقامات كرملين فاقد كفايت لازم شناخته شده است. در اين اسناد، تلاش هاي ايالات متحده آمريكا و ناتو براي تبديل يك پيمان بسته (ناتو) به نهاد تنظيم نظامي و سياسي اوضاع جهاني و هم رديف كردن آن با سازمان ملل متحد باعث نگراني دانسته شده است. به عبارت ديگر، از ديدگاه كرملين، غربي ها براي ناتو نقش عامل اصلي در تمام مسائل نظامي- سياسي فضاي يورو آتلانتيكي را در نظر گرفته اند كه نمي تواند مورد قبول باشد. راسموسن دبيركل ناتو در كنفرانس امنيت بين المللي مونيخ كه فوريه سال 2010 (بهمن 1388) برگزار شد، درباره تبديل ناتو به سازماني با كاركرد جهاني صحبت كرده و انديشه «دفاع منطقه اي در خارج از مرزها» را عنوان كرد. ناتو در همين رابطه به طراحي برنامه هاي دفاع از كشورهاي بالتيك پرداخته و قصد دارد براي جمهوري آذربايجان و گرجستان نيز چنين طرح هايي تهيه كند. همچنين بحث درباره الحاق ژاپن، كره جنوبي و استراليا به اين پيمان به تازگي مطرح و دراين باره بحث هايي شده است. بايد يادآور شد كه ناتو برنامه هايي را نيز براي توسعه همكاري ها با اتحاديه آفريقا در نظر دارد. بنابراين، مناطق كليدي جهان، ارتباطات راهبردي و منابع جهاني به اهداف اساسي رقابت ژئوپلتيكي مبدل مي شوند. اما رويكرد فعلي روسيه نسبت به ناتو، رويكردي حسابگرانه و به دور از حس تقابل جويي است. روس ها اعتقاد دارند كه مي توانند سران ناتو را متقاعد كنند كه از سياست هاي كنوني و گسترش اين سازمان دست بكشند. به همين علت است كه از اوايل هزاره سوم برخورد عمل گرا با ناتو در دستور كار دولت روسيه قرار گرفت. با توجه به چنين شرايطي، روسيه در نگاه جديد خود به ناتو تلاش كرده است با توجه به روندها و فرايندهاي بين المللي در برابر رويكردهاي اين سازمان اتخاذ تصميم كند. با اين ملاحظه، در شرايطي كه ناتو در حال گسترش حوزه فعاليت خود است، همزمان سعي مي كند روسيه را در روند اتخاذ مهم ترين تصميمات درباره مسائل امنيت بين المللي به حاشيه براند. به همين واسطه است كه اعضاي ناتو پيشنهادهاي روسيه در زمينه معماري جديد امنيت اروپايي را ناديده گرفته و تاكيد مي كنند كه اين پيشنهادها عليه ناتو طراحي شده و براي تحكيم همكاري بين طرفين مفيد نيست. بديهي است در چنين شرايطي دولت روسيه در وضعيتي قرار گرفته است كه قادر به ارايه پاسخي متقاعدكننده به كشورهاي اروپايي و ناتو نيست بنابراين، رفتار سياست خارجي خود را به سمت رويكردهاي چرخشي سوق مي دهد . بدين معنا كه در وضعيت هاي مختلف بر اساس منافع ملي خود عمل مي كند. براين مبنا، روسيه سه هدف عمده را در روابط نزديك با ناتو دنبال مي كند: 1.حضور در نهادهاي تعيين كننده و تصميم ساز جهاني و جلوگيري از انزواي روسيه در مسائل مهم بين المللي و امور مربوط به امنيت جهاني 2.جلوگيري از جهت گيري هاي احتمالي ناتو عليه روسيه 3.فرصت سازي براي حل مسائل جدايي طلبانه در روسيه از طريق پيوند زدن آن با موضوع كلي مبارزه با تروريسم جهاني ** روسيه و مشاركت در طرح سپر دفاع موشكي ناتو ---------------------------------------------------------- روسيه و ناتو در يك قاره و منطقه جغرافيايي (نيوآتلانتيك) فعاليت و تلاش مي كنند همكاري نزديكي با يكديگر داشته باشند. از سوي ديگر دو طرف به دليل گسترش ناتو به شرق يعني حيات خلوت روسيه داراي تعارضاتي نيز با يكديگر هستند كه اين تعارضات در مقاطعي به اختلاف و حتي تقابل انجاميده است اما در فضاي موجود، روسيه در قالب سياست هاي غرب گرايانه رييس جمهور خود تلاش دارد تا از ورود به نهادهاي بين المللي مهم و تصميم ساز نظير ناتو در چارچوب كنش جمعي استفاده كند. چنين رفتاري از سوي دولتمردان روسي را مي توان ناشي از سياست فرصت سازي براي مشاركت دسته جمعي جهت حداكثرسازي امنيت تفسير كرد. از منظر مقامات روسي به دليل اينكه پيشنهاد استقرار سامانه دفاع موشكي ناتو در اروپا و همكاري روسيه در آن، خطري استراتژيك براي اين كشور به حساب نميآيد، از اينرو آنان دو سناريو را براي خود قايل هستند؛ با همكاري در اجراي اين پروژه به آن پيوسته و اهداف منافع ملي خود را عينيت بخشند. از اين منظر روسيه با مشاركت در اين طرح، مطمئن خواهد شد كه سيستم دفاع موشكي ناتو و آمريكا براي مقابله با اين كشور ايجاد نشده، اما با غيبت روسيه، استقرار چنين سيستمي به عنوان خطر بزرگي براي اين كشور به شمار مي آمد. در اين راستا، مقامات روسي از ماه ها قبل بر امكان همكاري خود در اين طرح صحه گذاشته بودند. مدوديف اواسط ماه اكتبر 2010 (اوايل آبان 1389) در اجلاس سه جانبه در دويل با شركت رييس جمهوري فرانسه و صدراعظم آلمان از تصميم خود براي شركت در اجلاس سران روسيه و ناتو در ليسبون پايتخت پرتغال خبر داده بود. اين موضوع با توجه به ابراز نگراني هاي مكرر مقام هاي روسيه از تحركات ناتو در نزديكي مرزهاي اين كشور، نشان دهنده چرخشي آشكار در مواضع روسيه در قبال ناتو بوده است. هر چند گفته مي شود قول مساعد رييس جمهوري آمريكا براي تصويب يك پيمان جديد تسليحات هسته اي با روسيه، در تشويق مقام هاي مسكو به همكاري بيشتر با ناتو بي تاثير نبوده است. در نهايت با توجه به تحليل رفتارشناسي روسيه در قبال ناتو به نظر مي رسد كه اين كشور رفتارهاي خود را بر اساس استاندارد منافع ملي سنجيده و در نتيجه ضرورت هاي جهان پس از يازده سپتامبر طراحي و اجرا مي كند. چنين رفتارهايي ناشي از هويت ژئوپلتيك روسيه است كه به سياست خارجي اين كشور ماهيتي واكنشي - انفعالي بخشيده است. تحقيق**2040**1358
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 317]